Acabamos de saber que a primeira película da saga QUE A LINGUA TE ACOMPAÑE! vai ser protagonizada por Rosalía de Castro que interpretará o papel da propia Rosalía.
Estamos impacientes xa por ver o adianto que se espera se faga público en cuestión de días.
As Cantigas de Santa María son dentro da lírica galaicoportuguesa a manifestación relixiosa do conxunto desta expresión literaria que conforma o esplendor ou idade de ouro da historia da Literatura galega.
As composicións promovidas por Afonso X o Sabio das que el é autor dun número importante, foron realizadas por distintos especialistas e reproducidas nun marabilloso códice coa súa música e preciosas ilustracións, unha verdadeira xoia.
As cantigas narrativas que son as máis numerosas describen un milagre atribuído á Virxe María.
As cantigas de loor, pola contra son himnos de loanza a Sta. María.
Un exemplo de Cantiga de Sta María narrativa sería:
- 13 -
Esta é como Santa Maria guardou o ladron
que non morresse na forca, porque a saudava.
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
E porend' un gran miragre vos direi desta razón,
que feze Santa Maria, dun mui malfeitor ladron
que Elbo por nom' avia; mas sempr' en ssa oraçon
a ela s' acomendava, e aquello lle prestou.
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
Onde ll' avo un día que foi un furto fazer,
e o meiryo da terra ouve-o log' a prender,
e tan toste sen tardada fez-lo na forca põer;
mas a Virgen, de Deus Madre, log' enton del se nenbrou.
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
E u pendurad' estava no forca por ss' afogar,
a Virgen Santa Maria non vos quis enton tardar,
ante chegou muit' aga e foil-ll' as mãos parar
so os pees e alçó-o |assi que non ss' afogou.
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
Assi esteve tres dias o ladron que non morreu;
mais lo meiro passava per y e mentes meteu
com' era viv', e un ome seu logo lle corregeu
o laço per que morresse, mas a Virgen o guardou.
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
U cuidavan que mort' era, o ladron lles diss' assi:
«Quero-vos dizer, amigos ora por que non morri:
guardou-me Santa Maria, e aque-vo-la aqui
que me nas sas mãos sofre que m' o laço non matou.»
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
Quand' est' oyu o meiro, deu aa Virgen loor
Santa Maria, e logo foi decer por seu amor
Elbo, o ladron, da forca, que depois por servidor
dela foi senpr' en sa vida, ca en orden log' entrou.
Assi como Jesu-Cristo, estando na cruz, salvou
un ladron, assi sa Madre outro de morte livrou.
As cantigas satíricas dentro da lírica galaico-portuguesa podémolas dividir seguindo os criterios da antiga arte de trobar:
Cantigas d´escarneo son aquelas que os trobadores fan querendo dizer mal dalguén nelas, e dizen-lho per palavras cubertas( que teñen dúas interpretacións)... e estas palabras chaman os clérigos equivocatio. E estas cantigas pódense fazer ben de refrán ou mestría (sen refrán).
Cantigas de maldizer son aquelas que fan os trobadores descubertamente. Nelas entran palabras que queren dizer mal e non aver outro entendimento senon aquel que queren dizer abertamente.
Comezamos cunha de AFONSO X O SABIO
O que da guerra levou cavaleiros
e a sa terra foi guardar dinheiros,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con maldade
e a sa terra foi comprar herdade,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con nemiga,
pero non veo quand'é preitesía,
non ven al maio.
O que tragía o pano de linho,
pero non veo polo San Martinho,
non ven al maio.
O que tragía o pendón en quiço
e non ten de seu padre o viço,
non ven al maio.
O que tragía o pendón sen oito
e a sa gente non dava pan coito,
non ven al maio.
O que tragía o pendón sen sete
e cinta ancha e mui gran topete,
non ven al maio.
O que tragía o pendón sen tenda,
per quant'agora sei de sa fazenda,
non ven al maio.
O que se foi con medo dos martinhos
e a sa terra foi bever-los vinhos,
non ven al maio.
O que, con medo, fugiu da fronteira,
pero tragía pendón sen caldeira,
non ven al maio.
O que ar roubou os mouros malditos
e a sa terra foi roubar cabritos,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con espanto
e a sa terra ar foi armar manto,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con gran medo
contra sa terra, espargendo vedo,
non ven al maio.
O que tragía pendón de cadarço,
macar non veo eno mes de março,
non ven al maio.
O que da guerra foi per retraúdo,
macar en Burgos fez pintar escudo,
non ven al maio.
Poñemos a continuación un exemplo de cantiga de escarnio (é dicir con dobre sentido:
PERO DA PONTE [B 1642 / V 1176]
María Pérez, a nossa cruzada,
quando veo da terra d?Ultramar,
assí veo de pardón carregada
que se non podía con el emerger;
mais furtan-lho, cada u vai maer,
e do perdón ja non lhi ficou nada.
E o perdón é cousa mui preçada
e que se devía muit?a guardar;
mais ela non ha maeta ferrada
en que o guarde, nen a pod?haver,
ca, pois o cadead?én foi perder,
sempr?a maeta andou descadeada.
Tal maeta como será guardada,
pois rapazes albergan no logar,
que non haja seer mui trastornada?
Ca, o logar u eles han poder,
non ha pardón que s?i possa asconder,
assí saben trastornar a pousada!
E outra cousa vos quero dizer:
atal pardón ben se dev?a perder,
ca muito foi cousa mal gaanhada.
PERO DA PONTE
María Pérez, a nosa cruzada,
cando regresou de Ultramar,
veu tan cargada de indulxencias
que non podía flotar, pero lle roubaron
en todos os sitios onde estivo
e do perdón non lle quedou nada.
E o perdón é cousa moi apreciada.
que debe gardarse moi ben;
pero ela non ten cofre con pechadura
para gardalo, nin o pode ter,
xa que, como o candado perdeu,
sempre ten o cofre aberto.
Como pode gardarse ese cofre,
habendo mozos no lugar,
sen que o rexistren a todas horas?
Pois no sitio en que eles teñen poder
non hai perdón que se poida esconder,
así o rexistran todo!
E outra cosa quérovos dicir:
ese perdón debía perderse,
posto que foi cousa moi mal gañada.
O esplendor da nosa literatura nace na Idade Media e os seus alicerces son:
- Unha tradición oral primixenia e autóctona.
- Unha influencia trobadoresca e provenzal.
En Galicia, o reino medieval máis vello de Europa, temos moitos indicios da existencia dende vello dunha tradición oral popular que crearía cantigas entre elas un tipo de canción feminina de temática amorosa, interpretada polas mesmas mulleres, tradición que, en boa medida, persistiu ata os nosos días a través das cantadeiras.
Pero a literatura escrita en galego-portugués non comezará ata o século XIII coa chegada da moda do Lirismo Provenzal a nosa terra grazas ao Camiño de Santiago que fixo chegar a Compostela en peregrinación cos nobres occitanos as ideas do amor cortés ou trobadorismo e as súas formas.
Deste encontro entre a canción feminina tradicional e a lírica trobadoresca da Provenza comezan a escribirse as nosas cantigas en galego-portugués por autores galegos que tomando como modelos a lírica tradicional oral autóctona e o trobadorismo crean a lírica galaico-portuguesa dous xéneros de cantigas de temática amorosa:
Cantigas de amigo: de carácter tradicional posta en boca dunha muller.
Cantigas de amor: de carácter trobadoresco postas en boca dun home.
Vexamos dous exemplos destas cantigas e reparemos nas súas características:
CANTIGAS DE AMIGO: Unha cantiga de Martín Códax do que conservamos 7 cantigas con música que atopamos no Pergamiño Vindel
Mia irmana fremosa
Mia irmana fremosa, treides comigo
a la ygreia de Vigo, u e o mar salido.
E miraremos las ondas.
Mia irmana fremosa, treides de grado
a la ygreia de Vigo, u e o mar levado.
E miraremos las ondas.
A la ygreia de Vigo, u e o mar salido,
e verra i mia madre e o meu amigo.
E miraremos las ondas
A la ygreia de Vigo, u e o mar levado,
e verra i mia madre o meu amado
E miraremos las ondas.
MARTÍN CÓDAX
Características:As cantigas de amigo máis fieis á tradición da canción feminina empregan cobra (estrofa) de dous versos pareados máis un refrán e seguen un paralelismo perfecto, mesmo o leixaprén. O espazo é sumamente importante. Escenas da vida rural na fonte, no río, ante o mar, na romaría ou bailando coas amigas. Expresan ou ledicia polo encontro co amigo ou pena pola ausencia deste. A paisaxe está sempre inzada de simbolismo, por exemplo o mar frecuentemente simboliza a paixón amorosa.
Outra cantiga de amigo de Martín Códax:
Eno sagrado, en Vigo,
baylava corpo velido.
Amor ei.
En Vigo, no sagrado,
baylava corpo delgado.
Amor ei.
Baylava corpo velido,
que nunca ouver' amigo.
Amor ei.
Baylava corpo delgado
que nunca ouver' amado.
Amor ei.
Que nunca ouver' amigo,
ergas no sagrad', en Vigo
Amor ei.
Que nunca ouver amado,
ergas en Vigo, no sagrado
Amor ei.
CANTIGAS DE AMOR:Unha cantiga de Bernal de Bonaval da que non conservamos a música orixinal, si o texto:
A dona que eu am' e tenho por senhor
amostrádemi-a Deus, se vos en prazer for,
se non, dádemi a morte.
A que tenh'eu por lume destes olhos meus
e porque choran sempr', amostrádemi-a, Deus,
se non, dademi a morte.
Essa que vós fezestes melhor parecer
de quantas sei, ai, Deus!, fazédemi-a veer,
se non dádemi a morte.
Ai Deus!, que mi-a fezestes mais ca min amar,
mostrádemi-a u possa con ela falar,
se non dádemi a morte.
BERNAL DE BONAVAL.
Características:Coa chegada da moda do ?amor cortés? desde a Occitania e Provenza (terras que hoxe son Francia) se copia unha concepción platónica do amor cos seguintes trazos:
-Total submisión do namorado á dama (de aí que se lle chame ?señor? á namorada).
- A amada sempre está distante e é admirada pola súa perfección física e moral (velida e fremosa)
- A distancia da namorada provoca a coita/ cuita de amor (a queixa, a dor do namorado) cuxo tópico máis interesante é "a morte por amor".
-Os namorados nobres para poderen comunicarse pasan por varias etapas, dada a inaccesibilidade da namorada (frecuentemente é un amor adúltero). A primeira é de suspirante (fenhedor na que non ten contacto coa namorada, pero a desexa ver) unha segunda suplicante (precador) naque o contacto existe, pode falar con ela para expoñer o seu amor.
Outra cantiga de amor do Rei don Dinis:
O que vos nunca cuidei a dizer,
com gram coita, senhor, vo-lo direi,
porque me vejo já por vós morrer;
ca sabedes que nunca vos falei
de como me matava voss'amor;
ca sabe Deus bem que doutra senhor,
que eu nom havia, mi vos chamei.
E tod[o] aquesto mi fez fazer
o mui gram medo que eu de vós hei
e des i por vos dar a entender
que por outra morria ? de que hei,
bem sabedes, mui pequeno pavor;
e des oimais, fremosa mia senhor,
se me matardes, bem vo-lo busquei.
E creede que haverei prazer
de me matardes, pois eu certo sei
que esso pouco que hei de viver
que n?um prazer nunca veerei;
e porque sõo desto sabedor,
se mi quiserdes dar morte, senhor,
por gram mercee vo-lo [eu] terrei.
.jpg)
