Esta curso o lema será DESCUBRE A VERDADE...A GALICIA QUE LEVAS DENTRO . O texto que imos usar para a Unidade 0 será de Castelao , do seu libro Cousas.
Xira ao redor da idea da educación da nosa identidade. Se o que nos fai humanos é precisamente a fala, exercer como tales humanos esixe vivir na procura de nós mesmos e manifestarnos como tal, de xeito auténtico ou verdadeiro. ?Coñécete a ti mesmo? é unha fermosa e vella sentencia da antiga Grecia que podemos aplicar á hora de nos dispor a coñecer ese nós colectivo que se chama Galicia e que usa unha lingua que nos dá identidade no mundo, o galego.
Tomamos este texto como primeira lectura do curso e lectura central da Unidade 0. O debuxo que tes a túa dereita acompaña o seguinte texto.
CHEGOU DAS AMÉRICAS
(de ?Cousas? A.D. R. Castelao)
Chegou das Américas un home rico e trouxo consigo un negriño cubano, coma quen trai unha mona, un papagaio, un fonógrafo... O negriño foi medrando na aldea, onde deprendeu a falar con enxebreza, a puntear muiñeiras, a botar aturuxos abrouxadores.
Un día morreu o home rico e Panchito trocou de amo para gana-lo pan. Co tempo fíxose mozo comprido, sen máis chatas que a súa coor... Aínda que era negro como o pote, tiña gracia dabondo para facerse querer de todos. Endomingado, con un caravel enriba da orella e unha ponla de malva na chaqueta, parescía talmente un mozo das festas.
Unha noite de estrelas xurdeu no seu maxín a idea de saír polo mundo á cata de riquezas. Tamén Panchito sinteu, como tódolos mozos da aldea, os anceios de emigrar. E unha mañán de moita tristura gabeou polas escaleiras dun trasatlántico.
Panchito ía camiño da Habana e os seus ollos mollados e brilantes esculcaban no mar as terras deixadas pola popa.
Nunha rúa da Habana o negro Panchito tropezou cun home da súa aldea e confesoulle saloucando:
?Ai, eu non me afago nesta terra de tanto sol; eu non me afago con esta xente. ¡Eu morro!
Panchito retornou á aldea. Chegou probe i endeble; pero trouxo moita fartura no corazón. Tamén trouxo un sombreiro de palla e mais un traxe branco...
Para os alumnos/as coa 1ª, 2ª e 3ª avaliacións pendentes deben traballar cos seguintes temas do Libro: (1, 2, 4, 6,7, 9, 10 e 11) incluír Letras Galegas: Lois Pereiro e Himno (información neste mesmo blog de 2º eso).
Lectura non obrigatoria, pero si recomendada: O ceo dos afogados,de Francisco Castro (Xerais).
Máis abaixo colgaremos un modelo de proba de exame.
Para os alumnos/as coa 2ª e 3ª avaliacións pendentes deben traballar cos seguintes temas do Libro: ( 6,7, 9, 10 e 11) incluír Letras Galegas: Lois Pereiro e Himno (información na páx. Web no propio blog de 2º eso).
Lectura non obrigatoria, pero si recomendada: O ceo dos afogados,de Francisco Castro (Xerais).
Máis abaixo colgaremos un modelo de proba de exame.
Para os alumnos/as coa 3ª avaliación pendente deben traballar cos seguintes temas do Libro: 8, 9,10 ,11, 12 incluír Letras Galegas: Lois Pereiro e Himno (información na páx. Web no blog de 2º eso).
Lectura non obrigatoria, pero si recomendada: O ceo dos afogados,de Francisco Castro (Xerais).
Máis abaixo colgaremos un modelo de proba de exame.
MODELOS DE EXAME de SETEMBRO:
PARA 1ª Avaliación:
1- COMPRENSIÓN LECTORA/ LINGUA E SOCIEDADE : Enche os ocos coas palabras que correspondan:
Na prehistoria están as raíces da nosa identidade: Os primeiros habitantes de Galicia eran de orixe_____________e logo contra o 800 antes de Cristo chegarían aquí tribos de¬¬_____, unha das grandes familias indoeuropeas. Ambos deixaron a súa pegada no galego, son o___________ da nosa lingua.
Antes do galego, GALLAECIA: Os_________ chegan ao noso territorio cara o 131 a.C.. Esta terra tiña unha cultura prerromana que chamamos castrexa. Eles establecen unha división provincial na península dándolle o nome de Gallaecia a un territorio maior da actual __________, que chega polo sur ata o río Douro e polo leste ata Cantabria. O ______ substituíu as linguas dos anteriores poboadores e será a base sobre a que nacerá o galego.
GALICIA, o 1º reino medieval de Europa: Coa chegada dos _________, un pobo xermánico, baixo o seu dominio consolídase un reino independente que levará o mesmo nome e seguirá falando latín con certos aportes denominados de ____________ de orixe xermánica.
Nace o galego e as peregrinacións a Compostela: No século_____ o idioma que fala este reino de Gallaecia diferénciase claramente do que se fala noutros puntos da península, xa non é latín. Polo sur da península os________ fanse fortes, pero van ter escasa presenza no norte. Descóbrese o sepulcro de_____________ en Compostela. Aínda que se fala o________ o primeiro documento escrito non aparece ata moito máis tarde, o ano 1228.
O esplendor medieval da nosa literatura: Nos séculos _______ o uso do________ xeneralízase mesmo na escrita e será entón cando aparecen as primeiras expresións literarias en forma de cantigas. O desenvolvemento da arte románica tamén será, en certa medida, unha consecuencia dos intercambios culturais do Camiño de__________. A lírica galaico-portuguesa será o referente literario de poetas de toda a península e unha das máis importantes de Europa. Ao longo destes séculos, a pesares da independencia de Portugal no 1128, existía unha mesma lingua ao norte e ao sur do Miño.
2- O NOME DAS COUSAS: Enumera 10 árbores de Galicia e pon os nomes e ademais indicar o léxico correspondente a algunha das ilustracións do libro dos temas desta avaliación.
3- O til diacrítico, defíne que significa e pon outros seis exemplos de uso de tíl diadrítico coa súa explicación.
4- LINGUA POR DENTRO: Escribe os seguintes tempos dos verbos:
-os presentes INDICATIVO de: OBEDECER e DURMIR.
- pretéritos Indicativo de ANDAR / PARTIR
5- Escribe o artigo determinado esixido por cada un dos seguintes substantivos:
__ cabotaxe __ mel __ ponte __ cume __ análise __ crise __ paréntese __ diabetes__ friaxe __ nariz __ cárcere __ sangue __ sal __ leite __ garaxe __ paxe __ romaxe __ hepatite __ diadema __ dor __ arte __ calor __ orde __ dote __ servidume __ costume __ sentinela __ marxe __ suor __ sinal __ orixe __ til
6- Pon en plural as seguintes palabras:
mol __________ imbécil __________ bocoi __________ sal __________ chuchamel __________ civil __________
doutor __________azul __________ difícil __________cáliz __________ útil __________ truel __________ clip __________
áxil __________ álbum __________ bailarín __________val __________ campión __________ dátil __________
funil __________ ruín _______ tren ______atún __________ril __________ parasol __________esquí ________tul __________
7- Completa os seguintes enunciados cun adxectivo do tipo indicado en cada caso.
Lavou as costas cun ___________________ [explicativo] estropallo.
Ollaba caer a _______________ [explicativo] chuvia que todo o cubría.
A ______________ [especificativo] herba enchía todo o terreo ata o horizonte.
O vento ___________________ [especificativo] acariñaba o seu cabelo.
-Completa coas partículas comparativas axeitadas.
Ten ___________ paciencia ___________ pensaba [superioridade]
Antes andaba ___________ vestido ___________ agora [superioridade]
Antía é ___________ riseira ___________ ti [superioridade]
Esta xente non é ___________ violenta ___________ me dixeron [igualdade]
Este libro non é ___________ aburrido ___________ parecía [igualdade]
É case ___________ rico ___________ el [igualdade]
8-LINGUA E SOCIEDADE: Que caracteriza ao ser humano fronte as restantes especies animais, segundo Castelao?
Que significa para un galego, segundo Vilar Ponte, ser ?algo máis que un galego habitante? e ser ?orixinal no universo??
9-REDACTA UN TEXTO EXPLICANDO:
Os Séculos Escuros, o Rexurdimento e o galego no século XX.
10-REDACTA UN TEXTO EXPLICANDO:
As variedades xeográficas do galego.
PARA 2ª Avaliación:
1- -LINGUA E SOCIEDADE.
Corrixe os castelanismos
-O neno tomou moita leche e mantequilla.
-Ayer foi jueves e comín pescado.
-No colegio fixemos un exercicio de gallego.
- En un día hermoso de Enero, parecía primavera.
2-Comenta unha gráfica de sociolingüística como as que trae o libro na páxina 101.
Que é una lingua minorizada?
3-A LINGUA POR DENTRO: Coloca correctamente ?te? ou ?che?:
a) Quizais ___dea ____ mañá o meu teléfono.
b) Xa ____ teño ___ dito que non ____ quero ___ ver así vestido.
c) ____Contou___ cousas interesantísimas.
d) Sempre ____estás ___ a meter comigo.
e) Teño que ____dar ____unha boa noticia.
f) Dixo que ___ vira ____ onte.
4- Cales son as excepcións de colocación do
pronome átono diante do verbo (pon exemplos de cada caso).
5- Clasifica as seguintes oracións en simples (S) e compostas (C):
? Xulián veu este domingo en bicicleta.
? A panadeira deixoume só dous bolos e pagueille tres.
? Aos meus tíos non lles gustan nada os animais.
? Teño que pensar que vou facer de comer porque meu pai está a chegar.
ANALIZA a seguinte oración en forma de árbore:
O profesor anunciou que eu aprobaba o exame.
6- Indica se son substantivas, adverbiais ou adxectivas as seguintes oracións:
? Decidiron onde querían vivir.
? Abriron unha taberna onde tiña a librería o Toño.
? Mercou dous libros que eran moi vellos.
_ Dixo que a quería moito.
? Foino amañando sen poñer alá moito coidado.
? Chovía a chuzos cando nos deitamos.
7- LINGUA POR DENTRO: Define e explica con exemplos os distintos tipos de oracións compostas bipolares:
8- Define e explica as oracións compostas por coordinación e pon exemplos dos seus distintos tipos.
9- O SUBXUNTIVO: escribe o presente, pretérito : IR, VER, SER, HABER.
10- ESCRIBIR BEN : Completa con B ou V:
A miña moto ti__o unha a__aría a causa da forte chu__ia.
Unha multitude de __ol__oretas in__adía os campos próximos á casa.
O a__ogado ía no seu mara__illoso automó__il falando polo mó__il.
Miña a__oa le__a__a na _olsa dous paquetes de a__elás.
Mo__e ese sofá de _im _io que lle teño que pasar a _asoira ao chan do __estíbulo.
PARA 3ª Avaliación:
1-Identifica se teñen ou non complemento indirecto CI:.
? Regaloulles un coche aos fillos
? Tirou a pelota ao aire
? O meu avó está feito un mozo
? Contou aquela historia ao público da sala.
? O mestre leu o libro onte e dixo que era bo.
? Tiroulle a carpeta á irmá.
-Para Rafael Xosé reservaba as entradas.
-Coutoume un conto precioso.
2- OS NOMES DAS COUSAS: ( ademais dunha das ilustracións de calquera dos temas do libro pertencentes a esta avaliación)
DEFINE OS SEGUINTES ESTADOS DO CABELO:
LOIRO:
RUBIO:
ROXO:
ENGUEDELLADO:
MORENO:
TINGUIDO:
CRECHO:
3-A LINGUA POR DENTRO: Subliña os complementos directos e circunstanciais das seguintes oracións e indica que tipo de unidade desempeña a función de CD ou de CC.
- As castañas trouxoas o apalpadoiro.
? Os xogadores non avisaron os árbitros.
? Nas clases de Física contan poucas cousas.
? Galicia non desexa un apagón dixital.
? A cantante andaluza ten falsas perspectivas de triunfar en Roma.
-Xosé asegura o aprobado no exame de Lingua mañá xoves.
5-Define Suplemento, Atributo e Predicativo
(pon un exemplo de cada).
6-CONXUGA OS SEGUINTES VERBOS:
Presente e Pretérito de INDICATIVO e SUBXUNTIVO de: IR, VER ,SUBIR, VIR
7-LITERATURA: Redacta un texto sobre a vida e a obra de LOIS PEREIRO (10 -12 liñas).
8- ESCRIBIMOS BEN Completa CC, CT, C ou T, S ou X onde sexa preciso:
a__ión redu__ión
fru__ífero o_Í_eno e_i_encia
inxe__ar di__ado distri__o e_a_erar e_tran_eiría
di__ionario condu__a
di__adura e_pare_er e_tender
cole__ión infe__ión
prospe__o le_icolo_ía e_trañar
obstru__ión produ__o fi__icio to_icolo_ía e_cavar
redu__o tradu__or reconstru__ión e_pu_o e_tremo
9-Localizar en varios texto poéticos os seguintes recursos: metáfora, simil, anáfora, personificación,
aliteración, sinestesia, antítese e hipérbole.
Identificar nalgún dos textos a rima que ten:
10-Explica o contido do himno e que significan as palabras subliñadas no himno:
Que din os rumorosos
na costa verdescente
ao raio transparente
do prácido luar?
Que din as altas copas
de escuro arume arpado
co seu ben compasado monótono fungar?
Do teu verdor cinguido
e de benignos astros confín dos verdes castros
e valeroso chan,
non des a esquecemento
da inxuriao rudo encono;
desperta do teu sono fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
a nosa voz entenden
e con arroubo atenden
o noso ronco son,
mais só os iñorantes
e féridos e duros,
imbéciles e escuros
non nos entenden, non.
Os tempos son chegados
dos bardos das edades
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois, onde quer, xigante
a nosa voz pregoa
a redenzón da boa nazón de Breogán.
O único himno do mundo, que nós coñezamos, que comeza con preguntas e interrogantes. Pero que se pregunta o noso himno?, quen fala?
Eduardo Pondal compuxo un logo poema de 10 estrofas no seu libro Queixumes do Pinos. Os galegos da Habana en 1907 procurando unha letra para o que sería o Himno de Galicia escolleron as catro primeiras estrofas deste poema ao que logo poría música Pascual Veiga.
Imos logo descubrir que é o que nos di o noso himno:
Que din os rumorosos
na costa verdecente
ao raio transparente
do prácido luar?
Que din as altas copas
de escuro arume arpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
Do teu verdor cinguido
e de benignos astros
confín dos verdes castros
e valeroso chan,
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
desperta do teu sono
fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
a nosa voz entenden
e con arroubo atenden
o noso ronco son,
mais só os iñorantes
e féridos e duros,
imbéciles e escuros
non nos entenden, non.
Os tempos son chegados
dos bardos das edades
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois, donde quer, xigante
a nosa voz pregoa
a redenzón da boa
nazón de Breogán.
BOTEMOS LOGO UNHA OLLADA AO LÉXICO DO HIMNO:(exercicio de clase)
Despois de analizar o Himno galego,no que nos topamos con Breogán, soubemos quen era ITH. Un autor, Silvestre Gómez Xurxo, recentemente realizou unha novela sobre este personaxe mitolóxico da que imos reproducir aquí un pequeno anaco.
Celebramos as Letras galegas este ano dedicadas a Lois Pereiro. Podes consultar na páxina da Academia Galega unha biografía e unha reseña acerca da súa obra.
Destas liñas escritas polo seu irmán entresacamos as seguintes:
"Escoitara coma quen oe o río das orixes"
"Nunca escribirei en castelán", díxolle un día á que empezaba a ser a súa moza, Piedad Cabo. "Quero ser como Manuel Antonio, escribir un libro e morrer novo".
Modesta proposición "Teño liberdade de acción para exiliar o meu espírito no Ártico, en Asia ou no Nepal, e teño permiso para que nada humano me sexa alleo. Por iso podo decidir militar na miña propia lingua".
"Non podo ver nenos que son só ollos", díxolle á nai.
Poemas 1981/1991 (Edicións Positivas). Corenta e dous poemas "mestura de video-clip, haiku, destello, pregaria e cantiga de escarnio", escribiu Manuel Rivas en Babelia, "que o converten no clásico que ten a literatura galega sen sabelo".
"O futuro é por forza alleo a min" Poesía última de amor e enfermidade 1992-1995 (Edicións Positivas, 1995)
Epitafio
"Cuspídeme enriba cando pasedes
diante do lugar onde repouse
enviándome unha húmida mensaxe
de vida e de furia necesaria".
OS PRONOMES ÁTONOS En galego teñen unha certa dificultade , especialmente para os que falan máis galego que castelán ou para os neofalantes. Imos logo darlle un repaso a colocación correcta destes pronomes neste curso, xa que o ano pasado xa os vimos.
Dentro da campaña que ten que ver co lema do curso "Respectamos a nosa identidade" traballamos en Sociolingüística sobre o USO DA LINGUA DOS NOSOS AVÓS.
O primeiro realizamos unha enquisa básica recollendo datos como o idioma, a data e lugar de nacemento e oficio dos nosos bisavós, avós e pais para logo preguntarmos polo idioma que falaban ou falan e pola lingua máis empregada por nós mesmos hoxe e responder cos datos de toda a clase na man ás seguintes respostas:
1- Por que os nosos bisavós falaban galego maioritariamente? (Dá unha resposta razoada con tres argumentos ben expostos).
2-Por que os nosos avós falan máis galego? Debemos fixarnos que moitos naceron antes da guerra (1936), pero que logo viviron o Franquismo.
3- Por que os nosos pais e nais pola contra e en xeral falan máis castelán segundo os resultados das enquisas? cales cres que son os motivos?
4- Cres que os nosos pais/ nais escolleron libremente o idioma que falan? Argumenta convenientemente a resposta.
5- Por que nós non usamos a lingua dos nosos avós e non falamos máis galego? Procura tres ou catro argumentos ben razoados.
Unha mediciña maxicamente vella é a lingua dos nosos avós:
O idioma é a chave coa que abrimos o mundo.
O salouco máis feble o pesar máis profundo.
O idioma é a vida, o coitelo da dor,
o murmurio do vento, a palabra de amor.
O idioma é o tempo e a voz dos avós,
ese leve ronsel que deixaremos nós.
O idioma é un berce, patrimonio do pobo maxicamente vello, eternamente novo.
O idioma é a patria e a esencia máis nosa
E a creación do mundo meirande e poderosa,
O idioma é a patria e a esencia máis nosa.
O idioma é a forza que nos xungue e sostén
Se perdemos a fala non seremos ninguén
O idioma é o amor , o latexo , a verdade,
a fonte da que agroma a máis forte irmandade.
Renunciar ao idioma é ser mudo e morrer,
precisamos da lingua se queremos vencer.
O idioma é a forza que nos xungue e sostén.
Renunciar ao idioma é ser mudo e morrer,
precisamos da lingua se queremos vencer.
O idioma é a forza que nos xungue e sostén.
Copia a letra do poema de Manuel María da peza musicada por Roi Casal e indica:
1- Cal é o tema central desta cantiga?
2- Trátase dunha descrición na que abondan as metáforas. Localízaas e comenta o sentido das que creas máis importantes.
3- Intenta explicar con argumentos claros que quere dicir cando se afirma "se perdemos a fala non seremos ninguén".
4- Intenta comentar e explicar coas túas palabras estas outras dúas afirmacións relacionadas co título deste tema: O idioma é o tempo, a voz dos avós... maxicamente vello, eternamente novo" (fíxate na antítese vello-novo)
5- Outro verso que se repite na composición é "O idioma é a forza que nos xungue e sostén" razoa sobre o sentido do mesmo.
O romance de Don Gaiferos de Mormaltán, o máis antigo que se coñece escrito en galego , fala dun peregrino moi especial a Compostela. Esta é unha versión por un grupo Folk:
O outro tema o de 1000 camiños de Leilía podes escoitalo clicando aquí.
A letra en cuestión é a seguinte:
Perto do cabo do mundo
Vestida de choiva e prata
Perfumadiña de incensó
Compostela por ti agarda
Andador de mil camiños
Mantido do sol e terra
Esquece o teu sufrimento
Que hoxe has de chegar a ela
Ai, Le le?
Esta noite ha de arrolarte
Co seu canto a Berenguela
Ai, le, le?
E gardarán os teus soños
Catro xigantes de pedra.
Nesta máxica viaxe
Ó corazón da beleza
Brotan inmortais amores
Das bágoas que se sementan
Non dubides bota a andar
Vaite de vagar e lembra:
Nunca morren os amores
Que nacen en Compostela.
Ai, le ,le?
Nunca morren os amores
Que nacen en Compostela.
Ai, le ,le?
Nunca morren os amores
Que nacen en Compostela.
Ai, le ,le?
Nunca morren os amores
Que nacen en Compostela.
Ai, le ,le?
Esta curso o lema será DESCUBRE A VERDADE...A GALICIA QUE LEVAS DENTRO . O texto que imos usar para a Unidade 0 será de Castelao , do seu libro Cousas.
O único himno do mundo, que nós coñezamos, que comeza con preguntas e interrogantes. Pero que se pregunta o noso himno?, quen fala?
Despois de analizar o Himno galego,no que nos topamos con Breogán, soubemos quen era ITH. Un autor, Silvestre Gómez Xurxo, recentemente realizou unha novela sobre este personaxe mitolóxico da que imos reproducir aquí un pequeno anaco.
Imos deixar aquí enlaces que nos axuden a elaborar unha proposta sobre o