Preguntas sobre a lectura do cap 5 de EN GALEGO, POR QUE NON?
Despois de ler o capítulo titulado: Porque non damos falado ben, responde ao seguinte cuestionario seguindo os criterios que se verteron na lectura:
1- É normal que a unha persoa que aprende o galego de segunda lingua lle resulte difícil? Se a dificultade é natural, cal é o problema de fondo para que realmente a aprendamos ben?
2- Para falar ben unha lingua que hai que é ineludible facer antes?
3- Por que a un polaco lle pode resultar máis doado aprender galego en catro meses que a un asturiano?
4- Seica a franceses, británicos, españois e estadounidenses lles resulta máis complicado aprender outros idiomas? Como se explica?
5- Unha cousa curiosa, por que cres que os galegos cando se lles pregunta se falan ben o galego din que na súa comarca non, que é noutro punto de Galicia onde se fala ben o noso idioma? Cales son as razóns obxectivas que contribúen a este tipo de crenzas?
6- O autor do libro fai referencia a unha gaivota chorona, que quere dicir con isto? Explícao razoadamente.
7- Que quere dicir Núñez Singala cando di que "usa un castelán tinguido de galego"?
8- Seguindo o reto que nos propón o autor imos poñer en castelán correcto o seguinte texto dun home que fala sobre a situación que estamos pasando: Érache boa! Madia leva, namentras non haxa unha vacina eu espétome na casiña, canda a lareira, con sentidiño, e se hai que deixar a poula as terras, e pasar todo o día esperrechado no sofá en cirolas, faise, e se petan na porta, que peten por máis riquiño ou o máis langrán ou galopin que sexa. Vaites, vaites, presta ver como poalla e ti sen te mollar. Non che sei, que vou dicir, coma o colo dunha nai non che hai, só vou saír botar o cosco.
9- E como se fai no capítulo imos tamén conxugar catro verbos en presente de indicativo con alternancia vocálica, a ver que tal o fas (lembra que para falar unha lingua ben, hai que realizar un esforzo, sobre todo se non é a túa lingua habitual, e en principio vas cometer loxicamente erros):
Lembras como conxugar estes verbos no Presente de indicativo?
- Durmir, subir, seguir e divertir.
1-Explica coas túas palabras (nun texto 15 ou 20 liñas) por que o Proceso de Normalización lingüística que vivimos en Galicia non é un proceso de imposición.
2- Cres que este Proceso de Normalización está rematado? Razoa e argumenta debidamente a resposta.
3- Sabías que na actualidade aprender o español na escola é un dereito e un deber, pero aprender galego só é un dereito, non temos o deber de aprendelo? Cres que esta diferenza é axeitada tendo en conta o último parágrafo do capítulo 6 que acabamos de ler? Razoa a resposta.
Imos ao encontro coa autora homenaxeada este ano no Día das Letras Galegas:
Vide.
Convídovos ó espectáculo de non ser para ser de todo.
Vide que vos convido
a vos ver.
Ven que te reto
a te ver a ti desde ti en ti.
Hasme oír, hasme oír:
agora busco que coxugues
ben o verbo dos posibles,
e que ti esquezas esa radio de cousas previas
amarrada sempre ós pensamentos,
sempre ós pensamentos.
Incéndiate
á calor da observación.
E repasa logo a ollada
no pouso dos afectos.
Hasme oír, hasme oír: deixa
que te percibas a ti,
que te percibas
tamén ti atropelada das palabras,
á procura de trazos que nos
describan.
que nos describan.
Intempestiva,
serse intempestiva.
E domea-la furia, e domea-la furia, e domea-la furia
á procura
da froita
madura.
Vencerse é cousa
de se tratar.
DA SÚA VIDA E DA SÚA OBRA
DAS SÚAS CREACIÓNS
"FACENDO CORPO": Curiosear sobre tres facetas de Xela: A súa imaxe, un poema e a súa rebeldía.
- A miña foto preferida de Xela Arias.
- Escollo un poema seu
- Procuro unha visión da súa vida de rebeldía.
Podemos establecer distintos criterios para clasificar os topónimos pola entidade (tamaño do territorio ao que se fai referencia) xa falamos de: Macrotopónimos: Galicia, Pontevedra(provincia), Marín Microtopónimos: Chan do Monte, A Mouta…
Pero as tipoloxías máis usuais responden a: A) Tipos de topónimos segundo o seu significado B) Tipos de topónimos segundo á etapa ou época da súa orixe
A) Seguindo a Elixio Rivas e atendendo ao significado, usaremos a seguinte tipoloxía:
Oronimia ou orotopónimos: Referidos a xeografía ou forma do terreo (As Pedreiras, Arealonga, Penizas, Cantodarea, Mogor, Chan do Monte, O Montecelo, Seixo, O Tombo…)
Hidronimia ou hidrotopónimos: relacionados coa auga (Fonfría, A Lagoa, As Regueiras, Sar…)
Fitonimia ou fitotopónimos: relacionados coa vexetación (O Carballal, O Cerqueiro, O Fragueiro, O Loureiro, O Souto, O Toxal, O Xestal…)
Zoonimia ou zootopónimos: relacionados con animais (O Cabalón, O Chirléu, O Formigoso, A Moscosa, Niñada, A Toupeira…)
Antrotopónimos (etnotopónimos): Derivados de nomes de persoas, xentilicios ( Ardán, Novexil, Omil, Pidre, Marín, Mimáns, O Rial…)
Haxiotopónimos: Relacionados coa relixión (San Xián, O Santo, As Cregas, Santomé…)
Situación e aspecto: Descrición do espazo (Asperela, Branco, Cabodavila, A Costa, Redondo…)
Agrícolas e servidume: Patrimonio, oficios e usos agrícolas ou poboacionais (Agrela, Batán, A Calzada, O Campo, A Corredoira, Currás, A Pastoriza, A Pesqueira…)
B) Seguindo a Elixio Rivas e atendendo á orixe ou etapa de nacemento, imos falar dos seguintes tipos de topónimos sen entrar a máis profundidades nesta tipoloxía realmente complexa e aberta a debates:
Topónimos segundo á etapa ou época da súa orixe antes ou despois de Roma:
PRERROMANOS:
a) Preindoeuropeos
b) Prerromanos
c) Proto e Pre céltico
d) Ilirio (ambro-lígur)
POSROMANOS:
a) Latinos
b) Xermánicos (superestrato)
c) Árabes
d) Procedencia moderna
Características que presentan ambos grupos:
PRERROMANOS:
a) Menos abundante.
b) Rara vez conectada coa lingua actual.
c) Opaca no seu significado.
d) Cunha raíz pouco alterada e fácil de
identificar.
e) Adoitan ser orónimos e hidrónimos.
POSROMANOS:
a) Máis abondosos
b) Máis conexión coa lingua actual
c) Un significado máis transparente.
d) Cunha raíz máis alterada e algo máis
difícil de identificar.
e) Son de calquera tipoloxía, máis escasos
orónimos e hidrónimos
En que consiste iso do TEATRO?
1- Cales son os personaxes que interveñen nesta trama?
2-Describe brevemente como son.
3- En que lugar e en que tempo se atopan?
4- Cal é o conflito que xorde entre eles?
5- Ao se tratar dun resumo dunha representación o final queda aberto, cal cres que será o final da historia? Sera comedia ou traxedia?
ACTIVIADE ESTRELA: Imos propoñer unha actividade para que persoalmente comprobes ata que punto o feito de que ti fales galego pode provocar cambios ao teu redor.
1-Fai uso do galego nun contexto onde non o fales habitualmente para ver se hai alguén da túa entorna que acaba cambiando de idioma.
2-Anota asdistintas reaccións que provoca o teu cambio de idioma e detecta se hai algún prexuízo presente nesta experiencia.
Poremos en común os resultados desta actividade lingüística a posteriori. Bo traballo!
Imos traballar coa Toponimia, os nomes dos lugares, cos que nomeamos o territorio.
Que significa esta palabra que vén do grego?
τόπος (tópos, «lugar») e ὄνομα (ónoma, «nome»)
Pois has de saber que Galicia conserva máis de 2.000000 de topónimos, un patrimonio enorme a conservar.
O obxectivo logo será contribuír ao coñecemento, difusión e conservación deste gran legado, parte do noso patrimonio, un tesouro por descubrir.
Imos comezar por entender que hai dous tipos de topónimos:
- Macrotopónimos: Nomes de concellos, por exemplo.
- Microtopónimos: Nomes de fontes, leiras...
Logo Galicia ou o nome das Provincias nas que se divide son macrotopónimos.
Tamén sabemos que as provincias podemos dividilas en concellos.
Pero os concellos podemos dividilos á vez en parroquias:
- Que é unha parroquia? Bótalle un ollo a división por parroquias do concello de Marín.Trátase dunha división do territorio moi antiga entre política e relixiosa, por iso a cada parroquia se adscribe unha advocación dun santo ou da virxe (data do século VI no que Teodomiro un rei suevo da Gallaecia fixo o Parroquiale Sueborum).
A palabra parroquia tamén ten que ver co grego:parochia paroikesis "veciñanza" de παρά (para: arredor de) e οἶκος (oicos:casa)
ACTIVIDADES A REALIZAR:
1- En que concello vivo eu?
2- En que parroquia está a miña casa?
3- As parroquias tamén se dividen en lugares. Imos ver un exemplo dun lugar. O nose colexio está no concello de Marín, na parroquia de Mogor e no lugar de Chan do Monte.
Averigua como se chama o lugar onde está situada a túa casa, non a rúa, o lugar.
4- Logo procura coñecer ata 10 lugares máis que sexan colindantes, que estean arredor do lugar onde ti vives.
Despois de visitar a exposición Rosalía e o Carril imos comezar a analizar algúns dos seus textos. Primeiro resume coas túas palabras o que aprendiches sobre a autora na exposición antedita. Podes axudarte do vídeo e dos textos seguintes:
Rosalía, unha roseira sempre viva Libre é o meu corazón, libre a miña alma
Solo cantos de independencia y libertad han balbucido mis labios, aunque alrededor hubiese sentido, desde la cuna ya, el ruido de las cadenas que debían aprisionarme para siempre, porque el patrimonio de la mujer son los grillos de la esclavitud.
Yo, sin embargo, soy libre, libre como los pájaros, como las brisas, como los árboles en el desierto y el pirata en la mar. Libre es mi corazón, libre mi alma, y libre mi pensamiento...
Lieders, 1857
OS COMPROMISOS DE ROSALÍA nos seus textos:
Coa terra
Todo o que tuvo un eco, unha voz, un runxido por leve que fose, con tal que chegase a conmoverme, todo esto me atrevín a cantar pra desir unha vez siquera, ós que sin razón nin conocemento algún nos desprezan, que a nosa terra é dina de alabanzas, e que a nosa lingua non é aquela que bastardean e champurran torpemente nas máis ilustradísimas provincias. Mais he aquí que o máis triste nesta cuestión é a falsedade con que fóra de aquí pintan así ós fillos de Galicia como a Galicia mesma, a quen xeneralmente xuzgan o máis despreciable e feio de España, cando acaso sea o máis hermoso e dino de alabanza.
Prólogo Cantares Gallegos
Cos seus
Libros enteiros poideran escribirse falando do eterno infortunio que afrixe os nosos aldeáns e mariñeiros, soia e verdadeira xente do traballo no noso país. Vin e sentín as súas penas como si fosen miñas.
Prólogo Follas Novas
Coas mulleres
Mais o que me conmoveu sempre, e polo tanto non podía deixar de ter un eco na miña poesía, foron as inumerables coitas das nosas mulleres.
A emigrazón i o Rei arrebátanlles de contino o amante, o irmán, o seu home . Soias o máis do tempo, tendo que traballar de sol a sol e sin axuda pra mal manterse, para manter ós seus fillos parecen condenadas a non atoparen nunca reposo se non na tomba.
Heroínas que viven e morren levando a cabo feitos marabillosos por sempre iñorados, pero cheos de milagres de amor e de abismos de perdón. Historias dinas de ser cantadas por mellores poetas do que eu son, e cuias santas harmonías deberan ser espresadas cunha soia nota e nunha soia corda, na corda do subrime, e na nota da delor. Anque sin forzas pra tanto, tentei algo deso, sobre todo no libro titulado As viudas dos vivos e as viudas dos mortos.
Prólogo Follas Novas
Coa lingua
Crerán algús que porque, como digo, tentei falar das cousas que se poden chamar homildes, é por que me esprico na nosa lengoa. Non é por eso. As multitudes dos nosos campos tardarán en ler estos versos, escritos a causa deles, pero só en certo modo pra eles. O que quixen foi falar unha vez máis das cousas da nosa terra, na nosa lengoa, e pagar en certo modo o aprecio e cariño que os Cantares Gallegos despertaron en algúns entusiastas. Aceptárono i, o que é máis, aceptárono contentos, e eu comprendín que desde ese momento quedaba obrigada a que non fose o primeiro i o último. Non era cousa de chamar as xentes á guerra e desertar da bandeira que eu mesma levantara.
Prólogo Follas Novas
A seguir traballaremos cos textos do panel 9 titulado: Rosalía e o mar. Analizamos na aula as distintas simboloxía sou significados do mar na obra de Rosalía.
