|
|
|
|
| DAS PALABRAS ÁS FRASES |
|
1-Escribe no teu caderno un par de frases simples seguindo os modelos de análise da estrutura da mesma en árbore como aparece na ilustración.
2- Le no enlace Tipos de frases que son as frases simples, complexas e compostas e escribe un exemplo de cada analizándoas e tamén desenvolvendo a súa estrutura en árbore.
3- Analiza as frases seguintes:
A casa de Pedro.
O coche de portas amarelas.
Arroz con polo e lombo embuchado. |
|
|
|
|
| UNHA FÁBRICA ETERNA DE PALABRAS |
|
Un idioma é a chave coa que abrimos o mundo, como o poeta Manuel María deixou dito. Tamén dixo que era maxicamente vello, eternamente novo porque a lingua esta constantemente en evolución e creae recrea novas palabras con mecanismos como os que imos describir a continuación que ti xa coñeces e imos lembrar:
A estrutura das palabras variables.
PALABRAS CULTAS E PATRIMONIAIS
O galego é fillo do latín polo tanto a meirande parte do seu léxico ten esa orixe. Pero dende que na Gallaecia comezamos a falar latín ata hoxe, aquelas palabras do latín vulgar foron evolucionando de xeito natural ata se convertiren en palabras patrimoniais, é dicir, sufriron evolucións fonéticas e morfolóxicas propias do paso do latín ao galego. Por exemplo: Gallaecia> Galiza/ Galicia.
Tamén hai palabras no noso idioma que se incorporaron máis tarde directamente do latín ou do grego e manteñen a súa forma orixinal. Son os cultismos: latín Olfactu > galego Olfacto.
Ás veces esa palabra latina ou grega deu lugar a unha palabra patrimonial (con evolucións) e outra culta (sen evolucionar) que se coñecen como pares léxicos: madeira/ materia (ambas do latín "materia").
Hai casos nos que mesmo atopamos tres palabras unha patrimonial, outra culta e unha terceira semiculta (porque non evolucionou por completo)
Por exemplo: do Latín "regulam" temos a patrimonial rella, a culta regular e formas como regra.
EXERCICIOS COAS PALABRAS
1- Identifica a palabra simple de cada serie:
A) cariña, casiña, mesiña, cociña.
B) homazo, golpazo, balonazo, cabazo.
C) prezar, predispoñer, previr, predicir.
D) armamento, pemento, casamento, pasamento.
2- Sinala os constituíntes das seguintes palabras e que tipo de palabras forman (derivadas, compostas...):
ombreiro, pasamáns, centrocampista, desvantaxe, surafricano, vacaloura, vagalume, inmortal, fermosura, humidade, xordomudez.
3- Escribe dúas palabras derivadas a partir destas simples: pan, flor, mesa, pé, campo, terra, árbore, cor, morte.
4- Escribe palabras compostas unindo dous grupos dos lexemas seguintes:
garda- saca- para
raios- augas- montes- rollas- meta- moas -costas-brisas.
Para facer máis exercicios:En galego.eu
|
|
|
|
|
| ALGO DE GRAMÁTICA PARA EMPEZAR |
|
 De palabras, das frases e das oracións
A palabra, a frase e a oración son unidades da lingua que están xerarquizadas do seguinte xeito: unha oración está composta por frases e unha frase por palabras. E aínda que existen unidades maiores como o parágrafo e o texto, ou menores como os lexemas e morfemas, imos comezar por estas tres.
A palabra é a unidade mínima da lingua do discurso, é dicir, con sentido completo. Debemos lembrar as distintas clases de palabras que podemos atopármonos na nosa lingua.
A frase está formada por unha ou varias palabras e desenvolve unha función dentro da oración. Distinguimos tamén varios tipos de frases segundo a clase de palabra que constitúe o seu núcleo.
A oración é unha unidade con independencia sintáctica e sentido completo que contén como mínimo un verbo e remata en pausa. Podemos clasificar as oracións seguindo distintos criterios:
-A estrutura:simples, compostas...
-A natureza do predicado: predicativas, atributivas...
-A actitude do falante:enunciativas,interrogativas...
As oracións están formadas habitualmente por dous grupos de palabras con funcións distintas: suxeito e predicado. o suxeito responde a que fai? ou que é? O verbo é o núcleo do predicado e concorda co suxeito en número e persoa.
Dentro do predicado poden aparecer as seguintes funcións sintácticas: Obxecto directo(OD), Obxecto indirecto(OI), complemento de réxime(CR), atributo(ATRIB), predicativo(PVO) e complemento circunstancial(CC).
Saberías...
1. Que 5 categorías de palabras son variables? Pon tres exemplos de cadansúa clase.
2.Que 3 categorías de palabras son invariables? Por que se denominan así? Pon tres exemplos de cadansúa clase.
3.Escribe un exemplo dos seguintes tipos de frases:
Frase nominal: (Determinante + Nominal)
Frase preposicional:(Director + Termo)
Frase substantiva: (Núcleo + modificador)
Frase adxectiva:(Núcleo + modificador)
Frase adverbial:(Núcleo + modificador)
4.Identifica nas seguintes oracións as funcións sintácticas que se indican:
- Lugo posúe un importante patrimonio (SUX,PRED, OD).
-O bater do mar é todo un espectáculo ( SUX, PRED, ATRIB).
-A ruta comeza en Roncenvalles. (SUX, PRED, CC)
-Durante o período románico exerceu unha influencia decisiva. (SUX, PRED, OD, CC).
-Galicia é un atractivo turístico para os mesmos españois. (SUX, PRED, ATRIB, OI).
5.Escribe unha oración simple e unha composta. Logo unha oración enunciativa e outra interrogativa. |
|
|
|
|
| ADVERBIOS E PREPOSICIóNS |
|
Máis que gramática é cuestión de coñecer os distintos adverbios e locucións como se fosen palabras dun vocabulario. Para poder repasar unha listaxe de
Adverbios e locucións adverbiais.
Do mesmo xeito debemos tratar ás preposicións e as locucións prepositivas.
Un exercicio con adverbios:(debes usar os seguintes: AXIÑA, SÓ, ALGURES,TAMÉN, LONXE, BEN NON, PRETO, MÁIS, MOITO, DEVAGAR, CEDO, TARDE.
? Ollos que . . . . . . . . se queren desde . . . . . . . . se saúdan.
? O moito folgar . . . . . . . . . chega a cansar.
? Xantar . . . . . . . . . . e cear . . . . . . . sacan a merenda do medio.
? Canto máis présa, máis . . . . . . . . .
? . . . . . . . . . . . sabe a anguía, pero . . . . . . . . . sabe o que a pilla.
? Están máis . . . . . . . . . . . . . . . . . os meus que os meus parentes.
? Dito sen feito . . . . . . . . . . . . . . . . . ten proveito
? O que come cabrito e cabra non ten, de . . . . . . . . . . . . . . . . . lle vén.
? O rato que . . . . . . . . . . . . . . . . . sabe dun burato, . . . . . . . . . . . . . . . . . o colle o gato.
Frases feitas e preposicións:
/ Marchar ...........rabo.............. as pernas.
/ Estar .......póla.
/ Andar ..... xeito. |
|
|
|
|
| LEMBRADE A LISTAXE DE VERBOS IRREGULARES |
|
Exercicios de conxugación con verbos irregulares
DAR
DICIR
ESTAR
FACER
HABER
IR
PODER
POÑER
QUERER
SABER
SER
TER
TRAER
VER
VIR
Podes consultar calquera destes verbos irregulares aquí |
|
|
|
|
| O INFINITIVO CONXUGADO |
|
A diferenza doutras linguas, o infinitivo galego presenta unha forma non-persoal
(cantar) e outra forma persoal ou conxugada:
eu cantar
ti cantares
el/ela cantar
nós cantarmos
vós cantardes
eles/elas cantaren
Non é un invento, xa está documentado no século XIII e XVI.
É de uso obrigado:
? Cando ten un suxeito expreso diferente
ao do verbo principal.
Xan chamoute para sacares o can de paseo.
? Cando o suxeito, sendo distinto do do verbo principal, non está presente e interesa indicalo para evitar ambigüidades.
É necesario volvermos á casa hoxe.
Ademais é aconsellable usalo:
? Cando, tendo o mesmo suxeito ca o do verbo principal, aparece antes ca el.
Por chegardes tarde, quedastes sen entradas.
Exercicios con infinitivo conxugado. |
|
|
|
|
| Coidadiño cos pronomicidios! |
|
Deixamos aquí unha pequena indicación a ter en conta para usar correctamente os pronomes átonos evitando os "pronomicidios":
Os pronomes átonos colócanse normalmente despois do verbo e unidos a el: (dígocho), pero hai ocasións en que se debe colocar o pronome antes do verbo.
CASOS EN QUE O PRONOME ÁTONO VAI ANTES DO VERBO:
1- Cando vai nunha oración negativa ou desiderativa:
( non te quero, oxalá cho dixesen hoxe!)
2- Cando vai nunha subordinada: (dixo que te amaba).
3- Cando vai nunha interrogativa parcial ( cun pronome interrogativo) ou tras un exclamativo:
Quen che preguntou iso?
Como me alegro da túa boa nota!
4-Cando a oración comeza por algúns indefinidos (alguén, algo, todos...) e adverbios ( só, case, tamén, xa, sempre, aínda, seica, ben, mal...): (alguén mo dixo, seica me falara).
Cousa que non ocorre con adverbios como os de tempo e lugar: Mañá achégome alí.
OS PRONOMES ÁTONOS en galego teñen unha certa dificultade, especialmente para os que falan máis castelán que galego ou para os neofalantes. Imos logo darlle un repaso a colocación correcta destes pronomes neste curso, xa que o ano pasado xa os vimos.
Despois do repaso cómpre realizar uns cantos exercicios cos pronomes
Por último neste rápido repaso lembremos de novo o uso do "te" e do "che" e o uso de "llo/lla" e "llelo/llela".
Aquí quedan unha chea de exercicios cos pronomes e a súa solución. |
|
|
|
|
| Para repasar as alternancias vocálicas nos verbos |
|
Existen verbos regulares en galego que teñen pequenas alternacias vocálicas nos tempos de presente de indicativo. Patra podelas repasar podes facer unha consulta. de como e cales son os verbos que presentan estas particuralidades.
Tamén podes practicar o uso das alternancias i/e aquí.
e logo se queres practicar as alternancias u/o aquí. |
|
|
|
|
| REMATEMOS COS PRONOMICIDIOS |
|
 Deixamos aquí unha pequena indicación (lembrando o que xa vimos en Primeiro da ESO) a ter en conta para usar correctamente os pronomes átonos e vitando os "pronomicidios":
COLOCACIÓN DOS PRONOMES ÁTONOS
Os pronomes átonos colócanse normalmente despois do verbo e unidos a el: ( dígocho), pero hai ocasións en que se debe colocar o pronome antes do verbo.
CASOS EN QUE O PRONOME ÁTONO VAI ANTES DO VERBO:
1- Cando vai nunha oración negativa ou desiderativa:
( non te quero, oxalá cho dixesen hoxe!)
2- Cando vai nunha subordinada: (dixo que te amaba).
3- Cando vai nunha interrogativa parcial ou tras un exclamativo:
Quen che preguntou iso?
Como me alegro da túa boa nota!
4-Cando a oración comeza por algúns indefinidos e adverbios: ( alguén mo dixo, seica me falara). Cousa que non ocorre con adverbios como os de tempo e lugar: Mañá achégome alí.
OS PRONOMES ÁTONOS en galego teñen unha certa dificultade, especialmente para os que falan máis galego que castelán ou para os neofalantes. Imos logo darlle un repaso a colocación correcta destes pronomes neste curso, xa que o ano pasado xa os vimos.
Despois do repaso cómpre realizar uns cantos exercicios cos pronomes
Por último neste rápido repaso lembremos de novo o uso do "te" e do "che" e o uso de "llo/lla" e "llelo/llela". |
|
|
|
|
| SOBRE OS VERBOS IRREGULARES |
|
Son só 19 verbos que debemos ir coñecendo ben polo que imos dedicarlle un tempo. para que poidas ir contrastando todo o que na aula estamos a facer con eles aquí tes un enlace para saber como son os verbos irregulares en galego.
Podes ir buscando o que che interese na listaxe que aparece nese enlace. |
|
|
|
|
|
|
|
|
