En cinco pasos imos repasar esta cuestión fundamental:
O pronome átono nunca pode encabezar un enunciado, polo que o seu lugar habitual é detrás dun verbo:
- Quérote!
PERO HAI 4 CASOS EN QUE O PRONOME ÁTONO VAI ANTES DO VERBO:
1- Cando vai nunha oración negativa ou desiderativa:
(non te quero, oxalá cho dixesen hoxe!)
2- Cando vai nunha subordinada (cun que, porque ou se): (dixo que te amaba, se te quixese, porque te quería).
3- Cando vai cun pronome interrogativo ou tras un exclamativo:
Quen che preguntou iso?
Como me alegro da túa boa nota!
4-Cando a oración comeza por algúns indefinidos (algo, alguén, todos...) e adverbios só, case, tamén, xa, sempre, aínda, seica, ben, mal...): (alguén mo dixo, seica me falara sempre te quixo). Cousa que non ocorre con adverbios como os de tempo e lugar: Mañá achégome alí.
OS PRONOMES EN GALEGO nos que temos que distinguir os pronomes que poden funcionar como adxectivos daquelos outros que nunca poden aparecer como adxectivos e que os chamamos PRONOMES PERSOAIS.
Neste repaso imos lembrar o que hai que aprender do verbo en galego.
As 3 conxugacións, os 3 modos, os 10 tempos (6 de indicativo, 3 de subxuntivo e o Imperativo). Lembrar tamén as formas non persoais do verbo e o noso infinitivo conxugado.
O 80% dos verbos son verbos regulares polo que é moi doado aprender a estrutura de modos e tempos para poder conxugalos con soltura. Podes consultar o enlace seguinte coa conxugación de distintos modelos de verbos regulares
En cinco pasos imos repasar esta cuestión fundamental:
O pronome átono nunca pode encabezar un enunciado, polo que o seu lugar habitual é detrás dun verbo:
- Quérote!
PERO HAI 4 CASOS EN QUE O PRONOME ÁTONO VAI ANTES DO VERBO:
1- Cando vai nunha oración negativa ou desiderativa:
(non te quero, oxalá cho dixesen hoxe!)
2- Cando vai nunha subordinada (cun que, porque ou se): (dixo que te amaba, se te quixese, porque te quería).
3- Cando vai cun pronome interrogativo ou tras un exclamativo:
Quen che preguntou iso?
Como me alegro da túa boa nota!
4-Cando a oración comeza por algúns indefinidos (algo, alguén, todos...) e adverbios só, case, tamén, xa, sempre, aínda, seica, ben, mal...): (alguén mo dixo, seica me falara sempre te quixo). Cousa que non ocorre con adverbios como os de tempo e lugar: Mañá achégome alí.
Neste repaso imos lembrar o que hai que aprender do verbo en galego.
As 3 conxugacións, os 3 modos, os 10 tempos (6 de indicativo, 3 de subxuntivo e o Imperativo). Lembrar tamén as formas non persoais do verbo e o noso infinitivo conxugado.
O 80% dos verbos son verbos regulares polo que é moi doado aprender a estrutura de modos e tempos para poder conxugalos con soltura. Podes consultar o enlace seguinte coa conxugación de distintos modelos de verbos regulares
Estas vogais diferéncianse na pronuncia, pero non na escritura, xa que o galego só ten cinco letras para representar as vogais (i, e, a, o, u); deste xeito a letra e representa tanto ao e aberto /ɛ/ coma ao e pechado /e/, e o mesmo ocorre co o, que pode ser aberto /ɔ/ ou pechado /o/.
Algunhas diferenzas que debes ter en conta para comezar a diferencialas:
Teñen vogal media aberta as palabras que levan acento diacrítico. Exs.: bóla, cómpre, dó, é, fóra, nó, nós, óso, pé, póla, présa, sé, só, vén, vés, vós.
A única excepción é o verbo pór (poñer) con o fechado.
Cando a vogal media procede dun Ĕ ou dun Ŏ latino, polo xeral temos en galego unha vogal media aberta e en castelán, un ditongo: certo, dez, deserto, destra, fel, ferro, festa, herba, hedra, inverno, lebre, mel, neto, neve, néboa, pel, pedra, sempre, sete, servo, terra, corno, logo, morte, nove, porco, proba, rogo, roda, escola, sogra, sorte.
Pero hai palabras que ditongan en castelán como: fonte, conto co -o medio pechado.
Se tes curiosidade, podes saber máis consultando os seguintes vídeos:
Debemos repasar o xénero e o número tanto para substantivos como para adxectivos porque con frecuencia galego e castelán non coinciden e hhai qu evitar as interferencias para lograr un grao de competencia lingüística axeitado. Podes ler no seguinte enlace a teoría ademais de observar numerosos exemplos O XÉNERO E NÚMERO DOS SUBSTANTIVOS
SUBSTANTIVOS MASCULINOS E FEMININOS EN GALEGO
Sonmasculinos en galego:
- Os nomes das letras ( o a, o eme...)
- Os substantivos acabados en -ote (o pote, o dote) e os acabados en -me (o arame, o costume...)
- Os nomes dos ríos, montes, cabos, océanos, mares e puntos cardinais (O Courel, O Atlántico...)
Son femininos en galego:
- Os substantivos acabados en -xe agás o traxe, o paxe e o garaxe (a paisaxe, a viaxe...).
- os acabados en -se (a analise, a parentese, a crise...)
Os acabados en -ite (a hepatite, a larinxite...)
- Tamén case todas as árbores froiteiras ( a pereira, a laranxeira, a cerdeira...) aínda que existen excepcións (o castiñeiro, o limoeiro, o pexegueiro...)
AS REGRAS DE CONSTRUCIÓN DO FEMININO:
- A regra máis frecuente na formación do xénero feminino é substituír a vogal do masculino por -a (lobo/ loba, xefe, xefa...).
- Os subtantivos acabados en vogal tónica ou -r engaden -a (avó/ avoa, doutor/doutora).
- Os substantivos rematados en -n
poden conservar o -n e engadir -a (bailarín/bailarina). poden perdelo (irmán/irmá, alemán/alemá)
- Os susbtantivos rematados en -ano fan feminino en - ana (humano/ humana, romano/romana).
- Algúns substantivos forman o feminino mediante sufixos - esa, -iña (abade/abadesa, galo/galiña)
-Algúns substantivos teñen unha palabra distinta para o masculino e para o feminino (home/muller/ cabalo/égoa).
- Hai substantivos que se distinguen ao engadir macho-femia ( formiga macho/formiga femia)
- Algúns substantivos forman o xénero antepoñendo os artigos o/a (o pianista/a pianista, o atleta/a atleta).
- Os susbtantivos rematados en vogal ou en -n engaden un -s (casa/casas, can/cans)
- Os susbtantivos rematados en - ou en -z ou en -s engaden -es (mar/mares, cruz/ cruces, país/ países)
Ollo cos rematados en -L
- Os substantivos monosílabos ou polisílabos graves engaden -s (sol/soles, túnel/túneles)
- Os susbtantivos agudos rematados en -l substitúen o -l por un -is (anel/aneis)
-Os susbtantivos agudos renatados en -il substitúen o -l por -s (fusil/fusís)
