Orixes.
Ixion era un mal tipo que non escarmentou dos seus primeiros erros. Este home era o rei dos Lapitas e, para evitar ter que regalarlle ao seu sogro Deioneo os tesouros que lle prometera a cambio da man da súa filla, Día, non se lle ocorreu outra cousa que botar ao pobre home dentro dunha fosa chea de carbóns ardentes. Como castigo por semellante crime os deuses volvérono tolo, pero Zeus apiadouse del e perdoouno.
Os centauros naceron grazas aos celos de Zeus. Quería comprobar se Ixión tería a ousadía de deitarse coa súa esposa, Hera; así que preparoulle unha pequena trampa dándolle a forma de Hera a unha nube. Ixión deitouse con esta nube, que se chamaba Néfele, e daquela unión, segundo algúns, naceron os centauros. Outros, por contra, sosteñen que quen naceu foi un tal Centauro, que ao unirse cunhas eguas converteuse en pai dos centauros propiamente ditos.
Foi a última das súas equivocacións, pois Zeus, encolerizado, castigouno ao máis xenuíno estilo dos gregos: Hermes atoulle con serpes a unha roda de lume e arroxouno ao inferno (o Tártaro), onde permanece rodando entre dores e chamas por toda a eternidade. Que son os centauros?
Son uns seres metade home e metade cabalo que viven na natureza agreste; aliméntanse de carne crúa e cazan ás súas presas armados de paus e pedras. Os seus costumes adoitan ser brutais, sobre todo en relación coas mulleres e cando están baixo os efectos do viño.
Feminino:
As centáurides (feminino de centauro) non teñen tradición literaria. Son unha invención do pintor Zeuxis (século V a. C.), a quen seguiron certo número de artistas, especialmente en Pompeia.
Centauros Vs. Lapitas
Entre as diversas pelexas dos centauros destaca a loita que tiveron contra os Lapitas. Este pobo de Tesalia estaba gobernado por Pirítoo, fillo de Ixión, e, polo tanto, parente dous centauros. Así que non lle quedou máis remedio que convidalos a súa voda, a que por fortuna tamén acudiu o seu amigo Teseo, un gran heroe ateniense que entre outras fazañas derrotara ao Minotauro.
Nas vodas de Pirítoo e a bela Hipodamia emborracháronse e tentaron violar a noiva e as mulleres que asistiran a cerimonia. Os lapitas conseguiron vencerlles nun terrible combate e expulsáronos de Tesalia. Os cuadrúpedos que sobreviviron a pelexa refuxiáronse nas montañas, no máis profundo dos bosques. Pero a súa incapacidade para beber viño íalles a volver custar moi caro.
Foi absolutamente decisiva a participación de Teseo, quen coa súa forza e destreza logrou que os lápitas fosen superiores aos centauros e os fixeran fuxir.A batalla dos centauros e os Lapitas é un motivo frecuentemente representado nos templos e simboliza o triunfo da civilización sobre a barbarie.
-Historias dalgúns centauros-
Centauro Neso
O centauro Neso intentou violar a Deianira, esposa de Heracles, quen perseguiu ao ofensor e conseguiu atravesarlle cunha frecha. Antes de expirar, Neso convenceu a crédula nova de que recollese o seu sangue e servísese dela como filtro de amor. Deianira, convencida de que así conservaría para sempre o amor do seu esposo, ofreceulle unha túnica que tinguira co sangue do centauro. Cando Heracles a puxo, esta pegouse ao seu corpo producíndolle atroces queimaduras que levaron ao heroe ao suicidio.
Historia de Ceneo
Moi relacionada cos centauros está a historia do singular Ceneo, que como Tiresias probou que sentía sendo home e muller. Ceneo era filla do lapita Elato e dunha muller chamada Cenite. Un día, Poseidón deitouse con ela e como agasallo Ceneo pediulle ser transformada nun home invulnerable. Segundo conta Apolodoro, durante a batalla entre lapitas e centauros, os cuadrúpedos, vendo que non podían ferirlle coas súas armas, golpeáronlle con árbores arrincadas até enterrarlle vivo. E como era invulnerable pero si que necesitaba respirar, o pobre Ceneo morreu.
Folo e Quirón
Hai dous centauros ,Quirón e Folo, que non gardan relación co resto da súa especie, polo menos en canto a carácter e benevolencia. Folo era fillo de Sileno, unha especie de sátiro tan bébedo como feo, e unha ninfa; mentres que Quirón era fillo dos todopoderoso Cronos, pai de Zeus, e de Filiria. Ambos ilustran o polo positivo destes seres míticos caracterizados pola súa ambigüidade, que asocian unha parte de animalidad, por tanto de natureza, e outra de humanidade, é dicir, de cultura.
Quirón, o máis amable e sabio dos centauros, debíalle o seu híbrida natureza á forma de cabalo que adoptara o seu pai para cortexar a Filira, filla de Océano. Nado inmortal, vivía nunha cova do monte Pelión, en Tesalia, e era moi atento e xeneroso cos humanos, sobre todo con Peleo, pai de Aquiles, o gran heroe dos aqueos durante a guerra de Troia.
De feito, Peleo tiña boas razóns para estarlle moi agradecido a Quirón, ao que lle debía a vida. Unha noite quedouse durmido no medio do monte Pelión e, por unha serie de razóns, un tal Acasto roubáralle as armas. Cando espertou atopouse no medio dunha manda de enfurecidos centauros que pretendían matalo. Pero por fortuna entre as malas bestas estaba Quirón, que lle devolveu as súas armas e con elas disuadiu aos cuadrúpedos de emprender ataque algún.
Pero, ademais, Peleo tamén lle debía o amor a Quirón; pois foi el quen lle explicou como podía conseguir capturar á deusa mariña Tetis. Dos fillos tidos naquel matrimonio tan só conseguiu sobrevivir Aquiles, que foi instruído polo sabio Quirón nos seus doctas artes, que incluían a música, a caza, a guerra, o medicamento e a ética.
Quirón debía de ser moi atento cos nenos, pois tamén lle foron encomendadas a educación de Jasón e Asclepio (Esculapio), entre outros, pero este bo centauro, do mesmo xeito que o amable Folo ían atopar a morte a mans do prepotente Heracles, o heroe máis fero de toda a antigüidade.
A fin dos centauros
Andaba Heracles (Hércules) buscando ao xabaril Erimanto para cumprir a cuarta tarefa que lle encomendaron, cando se atopou con Folo. Véndoo famento, o centauro convidoulle a comer na súa caverna. Tivo mesmo o detalle de cociñar as viandas que lle ofreceu aínda que era costume entre os centauros comer a carne crúa. Ao pouco de empezar a comer, Heracles pediulle viño para saciar a sua gran sede pero Folo tan só tiña unha amboa que lles deu tempo atrás Dionisio e que pertencía a toda a manda de centauros. A amboa estaba intacta pois o deus do viño dixéralles que non a abrisen ata que Heracles fose o seu hóspede.
-Bo, pois aquí estou, -dixo o poderoso heroe. Así que o podemos abrir sen medo.
Así se calou que nos aforramos os horribles acontecementos que provocou a súa sede. Foi abrir a amboa e todos os centauros que vivían na montaña tentaron entrar toleados na caverna atraídos polo cheiro a viño. ían armados con rocas e abetos que arrincaran de raíz e a súa nai Néfele axudáballes enviando feroces tormentas, pero Heracles levaba o seu arco e unhas frechas en cuxa punta había untado un veleno letal.
Tras as primeiras baixas, os centauros fuxiron até o cabo Maleo, onde vivía Quirón, mentres Heracles perseguíaos lanzando frechas, unha das cales feriu ao bo de Quirón que caeu ao chan entre inenarrables dores. Heracles tentou curarlle pero non había remedio capaz de paliar o seu enorme sufrimento e, como Quirón era inmortal, nin sequera podía atopar alivio na morte. Por sorte, Prometeo apiadouse del e pediulle a Zeus que cambiase a súa condición de mortal pola inmortalidade de Quirón, que por fin puido expirar en paz.
A todo isto, Folo quedouse atrasado enterrando aos centauros que ía matando Heracles e, mentres examinaba unha frecha preguntándose que as facía tan poderosas, picouse por descoido coa súa envelenada punta nunha zampa. Morreu ao instante e Heracles enterroulle con todas as honras no monte Fóloe, chamado así na súa memoria.
Mentres Heracles enterraba a Folo, o resto dos centauros aproveitou para saír pitando antes de que o centauricida volvese a por eles. Éurito escapou ao monte Fóloe; Neso ao río Eveno; outros se despistaron, achegáronse a Sicilia e as sirenas terminaron con eles; e outros poucos foron acollidos por Poseidón, que os escondeu en Eleusis baixo un monte.
Un dos dous frontóns do templo de Zeus en Olimpia representaba a loita entre lapitas e centauros na voda de Pirítoo.
Salomé Cerviño
Categoría: OLIMPÍADAS - Publicado o 22-06-2008 08:52
O pentatlón: As probas ximnásticas.
O pentatlón é unha proba quíntuple: salto longo, disco, xavelina, carreiras de velocidade e loita. Nel reuníanse os exercicios máis exquisitos da ximnasia helena. Para os gregos, era o que formaba os homes máis fermosos, sen músculos demasiado crecidos, de pés veloces e recia figura. A súa práctica era considerada a máis favorable para a saúde.
A primeira proba era o salto longo ou ``halma´´.Era máis apreciado polos gregos có salto de altura; practicábase con pesas de pedra ou chumbo, de ata 5 kg. Portábanas nas dúas mans, balanceándoas para coller pulo e arroxalas cara adiante ó aterrar. A continuación viña o lanzamento de disco (diskos), unha peza de pedra ou bronce, que alcanzaba os 4 kg de peso. Nos museos consérvanse uns vinte discos antigos cun por medio de 2`5 kg.(de bronce no Museo de Berlín e no Museo Británico de Londres).
A xavelina (akontion) tiña unha lonxitude igual ó corpo do atleta e era moi lixeira; unha correa (de 30 a 45 cm.) servía para axudar ó impulso.A distancia media alcanzada roldaba os 100 m. Os gregos tiñan varias ocasións para practicar este lanzamento: na guerra, na caza, na palestra.
Carla Lavandeira Pintos.
Categoría: OLIMPÍADAS - Publicado o 22-06-2008 08:33
Onte cultura e deporte volvéronse a dar a man no San Narciso par celebrar as II Olimpíadas Clásicas no noso centro. A todos so que participastes, a todos porque unha gran parte de vós botou o resto para que iso fose unha celebración participativa e coa idea de que o esforzo dá sempre resultados ("luctor et emergo") e que o importante é o proceso. Volveremos a Olimpia dentro de catro anos, volveremos a rememorar o espírito e os valores olímpicos.
Realizaremos axiña unha boa reportaxe. Grazas a todos pola vosa aportación.
Con esta canción Elftheria Arvanitaki inaugurou os Xogos Olímpicos de Atenas no ano 2004.
Σαν γυναίκα γεννά
στο χώμα η νύχτα το πρωί
κι όλα βγαίνουνε ξανά
και γίνονται ζωή.
Ποια παλιά κιβωτός
μέσα απ' του χρόνου τις στοές
βγάζει ακόμα στο φως
ζευγάρια αναπνοές.
Δυνατά, δυνατά
γίναν όλα δυνατά τ' αδύνατα
Δυνατά , δυνατά
σ' ένα θέαμα κοινό
Δυνατά, δυνατά
κι όπως πάνε του χορού τα βήματα
με τα χέρια ανοιχτά
όλα τα περιφρονώ
Μα σαν γυναίκα γεννά
στο χώμα η νύχτα το πρωί
κι όλα βγαίνουνε ξανά
και γίνονται ζωή
Ποια παλιά κιβωτός
μέσα απ' του χρόνου στοές
βγάζει ακόμα στο φως
ζευγάρια αναπνοές.
Δυνατά, δυνατά
γίναν όλα δυνατά τ' αδύνατα
Κι αναμμένο πετά
σπίρτο η γη στον ουρανό
Δυνατά, δυνατά
κι όπως πάνε του χορού τα βήματα
με τα χέρια ανοιχτά
όλα τα περιφρονώ
Κι όλο κάτι λέω
κάποια αγάπη κλαίω
κι όλο μέσα μου θρηνώ χαλάσματα
Με τα χρόνια μου
στα σεντόνια μου
σαν φαντάσματα.
Δεν υπάρχουν πολλά
που να ελπίζουμε μαζί
κοίτα, κοίτα ψηλά
κι άλλος αιώνας ζει.
Como unha muller nace
Sobre a terra, a noite, a mañá
e todo sae cara fóra de novo
e convertese en vida.
¿Que vella arca
dentro das galerías do tempo
Saca ainda á luz
Respiracións parellas?
Forte posibilidade, forte posibilidade,
Converteuse nunha forte posibilidade
todo o débil.
Forte posibilidade, forte posibilidade,
nun espectáculo común.
Forte posibilidade, forte posibilidade,
e segundo avanzan os pasos da danza
Coas mans abertas
Todo o desprezo.
Pero como unha muller nace
Sobre a tierra, a noite, a mañá
e todo sae cara fóra de novo
e convertese en vida.
¿Que vella arca
Dentro das galerías do tempo
Saca aínda á luz
Respiracións de dous en dous?
Forte posibilidade, forte posibilidade,
Converteuse nunha forte posibilidade todo o débil.
e un mixto encendido
lánzalle a terra ao ceo.
Forte posibilidade, forte posibilidade,
e segundo avanzan os pasos da danza
Coas mans abertas
Todo o desprezo.
E continuamente digo algo,
choro por algún amor,
e continuamente dentro de mín lamento as miñas ruínas.
Centauros
O pentatlón: As probas ximnásticas.
Onte cultura e deporte volvéronse a dar a man no San Narciso par celebrar as II Olimpíadas Clásicas no noso centro. A todos so que participastes, a todos porque unha gran parte de vós botou o resto para que iso fose unha celebración participativa e coa idea de que o esforzo dá sempre resultados ("luctor et emergo") e que o importante é o proceso. Volveremos a Olimpia dentro de catro anos, volveremos a rememorar o espírito e os valores olímpicos.