Outros dous novos amores de Zeus que terán gran transcendencia no Olimpo, porque van traer novos e importantes deuses a carón dos xa coñecidos Olímpicos serán os que Zeus tivo coas titánides Letó e Maia.
Letó e Asteria eran fillas dos titáns Ceo (titán do poder profético) e Febe (unha das divindades asociadas á Lúa). Zeus intentara violar á irmá de Letó, Asteria, que fuxira transformándose nunha ave denominada paspallás, arroxándose ao mar e convertíndose na illa flotante Ortixia (illa de paspallás).
Hera, a deusa coa que Zeus se comprometera a casar, nun ataque de ciumes, perseguirá a Letó e logrou que ninguén a acolla agás a illa Ortixia, que estaba deserta. Tratou logo Hera de impedir o nacemento dos fillos de Letó prohibindo a Ilitía, deusa dos partos, que a atendiera. Cando xa tiña Letó un retraso de 9 días, conmoveron as súas dores aos deuses, que fixeron que nacera primeiro Artemisa para axudar a súa nai a dar á luz a Apolo.
A illa Ortixia ficou fixada ao fondo con 4 columnas, e cambiou o seu nome polo de Delos, que significa brillante (por Apolo, deus da luz).
Posteriormente Hera logra que a serpe xigante Pitón, filla de Xea, persiga a Letó para matala, posto que o seu destino era que morrería a causa do parto, pero non o logrou.
Perseguidos por Hera, Letó, Artemisa e Apolo chegaron a un estanque, e, cando ía a nai a dar de beber aos seus fillos, uns labregos, instigados por Hera, removeron a augua e ao ser entoldada co barro, Zeus castigounos convirténdoos en ras. Catro días despois de nacer, Apolo (hai quen di que coa colaboración de Artemisa) matou á terrible serpe coas súas frechas. Contaban que logo a soterraron no lugar de Delfos.
Apolo e Artemisa foron grandes protectores da súa nai en distintas ocasións. Mataron ao xigante Ticio por intentar violala.
Maia era filla maior das sete que tivo o titán Atlas coa ninfa mariña Pléione. Din que esta titánide enxendrou nunha cova do Peloponeso do monte Cileno ao seu fillo con Zeus, Hermes. Hermes nada máis nacer nun descoido da súa nai foi quen de roubarlle gando a Apolo en Tesalia. Apolo solicitou a intervención do seu pai Zeus, pero ao ver a Hermes cun instrumento que acababa de inventar, a lira, decidiu cambiar aquel invento polo seu gando. Tamén se di que a lira, inventada por Hermes,regaloulla a Apolo a cambio do caduceo e, dende entón, figurou como atributo deste deus.
CUESTIÓNS
1- cales son os nomes latinos dos deuses que citamos? Onde estan Delos e Delfos?
2- Investiga que culto mediterráneo había en Delfos antes do culto a Apolo, un dos máis importantes do mundo grego.
3- Delfos era o embigo do mundo, por que?
4- Como é unha lira? Que ten que ver cunha tartaruga?
5- Que é o caduceo? Cal vai ser o traballo de Hermes que lle encarga Zeus no Olimpo?
6- Despois de facer as pertinentes consultas fai un retrato de Apolo, de Artemis e outro de Hermes.
Unha sería máis ben un recreación a partir do mito de Deucalión e Pirra, que como deberíades saber son descendentes de Prometeo e de Pandora dous personaxes xa coñecidos e que teñen tamén moito que ver co tema da humanidade.
O obxectivo é investigar por unha banda sobre esta parella e a orixe dun diluvio universal que ten tamén a súa versión como seguro sabedes no Antigo Testamento. Repara nas semellanzas e nas diferenzas neste enlace dun blog educativo denominado en el camino a Ítaca moi completo no que tamén aparece este vídeo:
Outro mito de carácter máis filosófico pois é obra de Platón (ler unha tradución do texto) é o dos andróxinos que ademais da idea da orixe do ser humano intenta explicar a diferenza entre o masculino e o feminino.
Imos realizar por grupos na aula de Cultura Clásica- Informática-Plástica unha pequena presentación audiovisual sobre o mito de Prometeo tomando como base un cómic e coa intención de afondar e estudar sobre un dos mitos máis coñecidos da mitoloxía grega, sobre un dos deuses máis relacionados coa propia existencia do ser humano:
PROMETEO E OS MORTAIS
Quam satus Iapeto, mixtam pluvialibus undis,
Finxit in effigiem moderantum cuncta deorum,
Pronaque cum spectent animalia cetera terram,
Os homini sublime dedit caelumque videre
Iussit et erectos ad sidera tollere vultus?
Tellus induit ignotas hominum conversa figuras.
OVIDIO Metamorphoses, I 82-88
Coa terra amasada en auga de chuvia o fillo de Xápeto
crea figuras co molde dos deuses que todo o controlan.
Se ben os demais animais ollan á terra inclinados
fíxolle ao home un rostro altivo e que ao ceo altivo mirase
dispuxo e cara ás estrelas alzase ergueita cabeza?
Así a Terra remodelada vestiuse de imaxes estrañas de homes.
Xápeto levouse á moza Clímene, Oceánide de fermosos nocellos e subiu ao seu mesmo leito. Esta deulle un fillo, o intrépido Atlas, e pariu ao moi ilustre Menecio, ao mañoso e astuto Prometeo e ao torpe Epimeteo, que foi desde un principio sempre ruína para os homes que se alimentan de pan. Pois el por primeira vez aceptou unha xoven muller modelada por Zeus. Ao violento Menecio, Zeus de ampla mirada afundiuno no Érebo, alcanzándoo co ardente raio, pola súa insolencia e desmedida audacia. Atlas sostén o vasto ceo a causa dunha imperiosa fatalidade alá nos confíns da terra, á entrada do país das Hespérides de fina voz, apoiándoo na súa cabeza e infatigables brazos; pois esta sorte lle asignou como lote o prudente Zeus. A Prometeo abundante en recursos atoulle con irrompibles ligaduras, dolorosas cadeas, que meteu a través dunha columna e lanzou sobre el a súa aguia de amplas ás. Esta comíalle o fígado inmortal e aquel durante a noite crecía por todas partes na mesma proporción que durante o día devoraba a ave de amplas ás. Matouna Heracles, ilustre fillo de Alcmena de fermosos nocellos e librou do seu horrible tormento ao Xapetónida, dando fin ás súas inquedanzas non sen o consentimento de Zeus Olímpico que reina nas alturas, senón para que a fama de Heracles, nacido en Tebas, fora maior aínda que antes sobre a terra fecunda. Por estes anhelos favorecía ao seu moi ilustre fillo e, aínda que irritado, calmou a cólera que antes tiña desde que Prometeo combateu a vontade do moi poderoso Cronión." ( HESÍODO, Teogonía 507-534)
OS PROBLEMAS CON ZEUS
Pero Prometeo despois de crear ao home enfrontaríase a unha serie de problemas con Zeus por protexer a estes novos seres.
Cales foron estes problemas con Zeus?
Cal foi o castigo que Zeus lles envía aos humanos baixo a forma dun agasallo para Epimeteo? Sobreeste agasallo, Pandora
Para ver a importancia deste tipo de engano ver o eco das figuras de Pandora e Prometeo noutras mitoloxías (Eva e Adán)
Cal foi o castigo que lle espera a Prometeo?
Zeus, ademais sabía que Prometeo gardaba un secreto sobre a súa descendencia, por iso negouse a liberalo do seu castigo ata que logrou unha resposta clara a aquel misterio que gardaba o Titán. Saberías ti explicar cal é ese secreto?
A aparición dos mortais tamén é un tema abordado por Hesíodo, escritor grego do VI a. C. neste caso nun texto "sobre as idades do home" do seu libro "Os traballos e o días".
Cuestións:
1- Despois de ler o texto na aula, imos resumir o seu contido atendendo as distintas etapas:
Idade de Ouro:
Idade de Prata:
Idade de Bronce:
Idade dos Heroes:
Idade de Ferro:
2- Compara estas cinco idades coas que relata Ovidio o poeta latino do século I nas súas Metamorfoses:
No mes de Defuntos imos volver a mirada a Roma para ver morrer a un emperador e ver como entendían ese paso ao mundo Subterráneo ou dos mortos.
Imos ver como morreu Claudio nunha versión da BBC que utilizou como guión a magnífica obra de Robert Graves: Eu Claudio. Este autor do século XX basea a súa historia en documentos da época como o famoso libro de Suetonio sobre a Vida dos Doce Césares de Roma.
Sobre a morte de Tiberio Claudio o que el denomina o DIVUS CLAUDIUS escribe:
Quidam tradunt epulanti in arce cum sacerdotibus per Halotum spadonem praegustatorem; alii domestico convivio per ipsam Agrippinam, quae boletum medicatum avidissimo ciborum talium optulerat.Etiam de subsequentibus diversa fama est. Multi statim hausto veneno obmutuisse aiunt excruciatumque doloribus nocte tota defecisse prope lucem.(Suetonio, De vita duodecim Caesarum- Divus Claudius 44).
"Aseguran algúns que foi o eunuco Haloto, catador dos seus alimentos, cando asistía a unha comida cos sacerdotes na fortaleza; outros din que foi a propia Agripina que nunha comida en palacio ofreceulle unha seta envelenada, a Claudio tipo de manxar do que tiña grande avideza.Circulan tamén diversas versións sobre os acontecementos posteriores. Moitos opinan que ao instante perdeu a fala pola queimante acción do veleno e con grandes dores atormentado durante toda a noite, morreu ao mencer."
Ver vídeo a partir do minuto 38-39
CUESTIÓNS PARA DESPOIS DE VER O VÍDEO:
Que perigos axexaban a Claudio e a Británico en Roma?
Como se chaman os personaxes que aparecen no final do primeiro vídeo? Que relación teñen con Claudio?
Como morreu Claudio?
Quen herdou o seu posto?
Que lle pasou a Británico?
Quen era a Sibila?
A que barca e barqueiro fai referencia a Sibila nas últimas palabras?
Que semellanzas e que diferenzas atopas entre o que escribiu Suetonio e o que nos conta Robert Graves na súa novela en versión para TV?
Lembras o refrán "dun erro faise un enterro"
TRADUCIR, LER E PENSAR
CUESTIÓNS:
1- Debes traducir unha lápida romana que aparece no en lace de máis abaixo.
2- Un texto de Ovidio citado dise "Estando os romanos entregados a longas guerras con belicosos exércitos, esqueceron a celebración dos Días dos Defuntos. Este esquecemento non quedou impune:...Contan -aínda que eu me resisto a crelo- que os nosos antepasados saíron das súas tumbas e comezaron a laiarse no medio do silenzo da noite; e aseguran que a través das rúas da cidade e por amplos campos andaron ululando os espíritos sen forma, unha morea de pantasmas...
Estes días as etéreas almas e os corpos que recibiron sepultura andan errantes; estes días as sombras dos mortos toman os alimentos que se lles ofrendaron... A este día denominárono Feralia porque se lles leva aos defuntos os honores debidos. Este é o último día para aplacar aos Manes."
Lembrades algunha comitiva de mortos que anden errantes polos camiños na nosa terra? Quen son os deuses Manes?
3- Aquí queda tamén a proposta dun pequeno traballo de investigación sobre a imaxe que acompaña esta entrada, esa impresionante imaxe dun patricio romano portando as máscaras de cera dos seus antepasados, garantía da súa nobreza, é o denominado: "Ius Imaginum". Explica en detalle que era o Ius Imaginum?
CUESTIÖNS:
1- Quen está enterrado nas estelas que aparecen nas seguintes inscricións? Un home ou unha muller? Fíxate nas letras que suliñamos:
HIC SITUS EST
HIC SITA EST
HIC SITI SUNT.
Das distintas partes que habitualmente presenta unha inscrición nunha estela, cales son as que aparecen nestas dúas lápidas?
URBANILLA ANNORUM XXV. (A Estrada)
CUM QUI VIXIT ANNOS XVIII (Lugo)
OS MORTOS TAMÉN FALAN
O costume romano de enterrar (in humus: inhumar)era máis frecuente entre as persoas de posición, aínda que normalmente se facía unha incineración ( in cinis) previa e logo se enterraban as cinzas onde se colocaban unha estela. En non poucos casos a inscrición dirixíase ao que estaba a ler, son as lápidas parlantes, como se os espíritos dos mortos falasen cos vivos. Fixádevos nesta inscrición dunha lápida parlante:
UT, QUI LEGIS DICAS: "SIT TIBI TERRA LEVIS" (Lugo)
Da inscrición da imaxe dun Museo de Vigo imos tentar identificar cada unha das partes nas que se divide o seu texto:
Outros dous novos amores de Zeus que terán gran transcendencia no Olimpo, porque van traer novos e importantes deuses a carón dos xa coñecidos Olímpicos serán os que Zeus tivo coas titánides Letó e Maia.
Imos realizar por grupos na aula de Cultura Clásica- Informática-Plástica unha pequena presentación audiovisual sobre o mito de Prometeo tomando como base un cómic e coa intención de afondar e estudar sobre un dos mitos máis coñecidos da mitoloxía grega, sobre un dos deuses máis relacionados coa propia existencia do ser humano:
No mes de Defuntos imos volver a mirada a Roma para ver morrer a un emperador e ver como entendían ese paso ao mundo Subterráneo ou dos mortos.
Aproveitando o mes de defuntos imos ir achegándonos á lingua latina a través da