Tal lle chaman en Mondoñedo a Félix Villares Mouteira, o profesor de lingua galega no seminario, o fundador da revista Amencer e o facedor de moitas outras alfaias culturais; naquelas latitudes ninguén precisa matizar títulos nin sinalar apelidos.
Daquela, quen mellor que don Félix para nos falar da Escola Poética do Seminario de Mondoñedo?
Magnífica e erudita resultou a conferencia por el pronunciada o 7 de xullo no marco das I Xornadas de Historia Local ?Enrique Cal Pardo?.
Baixo a epígrafe ?Os poetas do Seminario?, o histórico profesor foi debullando características, nomes propios, anécdotas e incógnitas vixentes arredor desta lonxeva escola poética, colectivo lírico sobre o que non todos os críticos literarios se poñen de acordo, pois que algúns, entre os que se atopa o actual presidente da RAG, tan só lle recoñecen un ar de familia.
Félix Villares ten coñecemento de causa en todo o relativo á devandita escola. El é o autor de Un alpendre de sombra e de luar. A escola literaria da diocese de Mondoñedo-Ferrol, estudou obras e autores, e impartiu aulas aos que hoxe manteñen acesa a lapa desta institución estilística.
Unha reflexión persoal experimentada na propia conferencia -e intuída sempre que leo a algúns dos membros desta escola-, lévame a pensar que a relixiosidade presente naqueles homes (mesmo os anticlericais coma Leiras eran crentes segundo o propio Villares) vinculados por veciñanza, matriculación académica ou aveciñamento ao seminario mindoniense, fíxolles derivar nun animismo profusamente cultivado nas súas composicións.
Entre os diversos nomes que amentou o relator, figura Portal González, autor do poema A rosa do Valadouro, publicado na Habana en 1878 e difundido na actualidade polo estudoso valadourés Miguel Vila.
Observemos, xa que logo, unha escola poética viva aínda, sen investigar na súa totalidade e con ramificacións, xeográficas ou líricas, nos territorios adxacentes, pois que algo resta daquela vella provincia que un día chamaron Mondoñedo.

Ler Madonna roja pode supor unha experiencia introspectiva que nos obrigue a abandonar postulados aos que tiñamos chegado sen cismar moito na contorna do asunto.
É esta unha desas novelas que non se esquecen de xeito doado, por un motivo tan sinxelo coma difícil de encontrar nos últimos tempos. A excitación mental, filosófica, ideolóxica, sociolóxica e mesmo espiritual que suscitará a lectura en cuestión, proporcionaranos horas de reflexión e debate, como debe ser! Pois que unha obra literaria, para gozar de calidade, debe ser algo máis ca un entretemento.
Madonna roja é unha tradución ao castelán elaborada por Diorki Traductores e editada pola Editorial Pomaire en 1978; a capa, algo efectista, pode atraer lectores sedentos de tramas menos profundas e máis vinculadas ao noir puro ou mesmo ao hard boiled, mais quen procure literatura para nutrir o pensamento, atoparáa.
Don James non se conforma nesta obra cunha trama única nin básica; senón que nos vai chapicando de diversos conflitos para nos facer cavilar e se callar, tomar partido, ou cando menos, chegar a conclusións inesperadas.
O rol da muller na Igrexa católica, unha xerarquía eclesiástica anticuada que xa percibe os empurróns de doutrinas máis adaptadas aos tempos, o conflito angloirlandés, a guerra sucia do Reino Unido contra o IRA, a desproporcionada guerra de Vietnam, o papel dos Estado Unidos como sentinela do mundo?
?(?) E preguntouse que faría Washington sen unha guerra?, espétanos o autor cando faltan oito páxinas para rematar a novela.
En definitiva, James Carroll sométenos a un exame, se non de conciencia, si de posicións incómodas. Mais faino sen adoutrinamentos, tan só formulando enunciados, subrepticiamente.
Ningún estamento, institución ou estado fica favorecido nesta instantánea, unicamente actitudes persoais e posturas individuais emanadas da ética; velaí a salvación que nos mostra, nunca de maneira evidente, sempre con exemplos nidios.
Son máis lexítimas as operacións das tropas americanas ?un exército regular- en Vietnam cás accións do IRA ?unha milicia popular- en chan irlandés?
Existe algún matiz, de carácter moral, para diferenzar entre guerras oficiais e guerras oficiosas?
Debemos considerar normal un operario militar que invade, ocupa, asasina e tortura por débito laboral?
A autodefensa exercida polos católicos irlandeses é menos heroica cá resistencia vietnamita?
Onde remata o terrorista e comeza o soldado?
Non son os soldados americanos, enviados ao matadoiro de Vietnam, tan dignos de compaixón coma calquera outro recruta alleo ás decisións dos altos mandos?
Cuestións tan espiñentas coma complexas son as formuladas por un autor que coñece a Igrexa católica por dentro, coas súas contradicións e dogmas ancorados en tempos bíblicos ?nada exclusivo do catolicismo nin do cristianismo-, e tamén, cos seus incómodos axentes de anovamento, daquela proscritos.
Unha curiosidade: Na versión castelá emprégase a expresión "desfase de jet", hoxe substituída por un anglicismo.
Recomendo este título, traducido no ámbito portugués como A madona vermelha.
Tradutores galegos: Lémbrense de James Carroll.