Poli (Principal de los libros, 2021), a recentísima obra de Valentin Gendrot, supúxome talvez a lectura máis decepcionante dos últimos tempos.
Anúnciase este traballo como o diario dunha infiltración xornalística na policía francesa, porén, conforme o lector se adentra nos seus telegráficos capítulos, nada rechamante ou inesperado xorde da presunta operación secreta.
Para explicar a miña avaliación da obra deberei referir a teoría do “autogolpe”, tese suxerida por moitos en referencia ao célebre 23-F. Dise que o propio sistema artellou hai corenta anos un estremecemento colectivo, algo co que coutar de vez a arela social con respecto a futuros avances democráticos, estruturais e por riba de todo territoriais.
Como digo, lendo Poli experimentei a sensación de que a suposta infiltración non foi tal, senón unha coidada operación reivindicativa desde a propia institución policial.
Xa na faixa publicitaria da presente edición o propio autor confesa o seu desexo por desvelar dous grandes “tabús”: A violencia policial e os suicidios entre as forzas de seguranza.
Desde o primeiro momento Gendrot salienta a falta de medios dos axentes, a deterioración dos vehículos, a desmoralización xeral dos policías… E si, máis adiante fala de sistemáticos abusos policiais (unicamente describe casos contra poboación extranxeira ou de ascendencia inmigrante) e mais do doado que é hoxe chegar a engrosar as fileiras da policía francesa.
A mención de textos de apoio e mais de estatísticas é continua, impregnando a obra dun recendo a traballo escolar para o lycée. Por outra parte, o intento de transmitir unha imaxe humana e vulnerábel do policía tamén se torna fatigantemente reiterada, chegando incluso a querer xogárnola cun forzado diálogo en que outro axente lle recomenda ao escritor un libro (Le peur a changé de camp, O medo mudou de banda) sobre o terror padecido polos policías ante a súa presunta perda de poder diante os delincuentes.
Chega un momento en que o propio texto, xa absolutamente centrado no desleixo co que a administración pública xestiona os asuntos da police, parece tentar xustificar as actuacións inadecuadas pola frustración e o abandono.
Que queren que lles diga? Paréceme que os excesos policiais reflectidos neste libro, tristemente, resultan comúns a todas as policías do mundo. No entanto, deixaron de analizarse cuestións que no resto de Europa afectan aos diferentes corpos policiais e que non presumo alleas á realidade francesa: Corrupción vinculada ao narcotráfico, connivencia ou condescendencia con organizacións fascistas…
Direino dunha vez, considero que o verdadeiro e subrepticio obxectivo de Poli (Flic na versión orixinal) é dar a coñecer as problemáticas padecidas polos membros dos corpos policiais franceses, nin máis nin menos. Xaora, se esta denuncia pública a disimulamos coa carauta dunha infiltración para descubrir polis ruíns, a manobra resulta perfecta, tamén comercialmente falando.
Coido que desde agora, ademais do poli bo e do poli mao, deberemos desconfiar do poli lareto, un tipo indiscreto, mais, que só conta o que lle convén.
Galiñas serán, pero óleme a can.

Hai vinte anos, o xornal La Voz de Galicia ofrecía este titular: Antonio Gala asegura que se carteaba con Bin Laden. Aquela noticia, datada o 29 de outubro de 2001, reproducía certas declaracións vertidas polo escritor nunha entrevista televisiva.
Parece ser que o tal Bin Laden, atraído pola recreación da antiga Al-Ándalus ideada por don Antonio en El manuscrito carmesí, financiara a tradución ao árabe da devandita novela. Aproveitando a entrevista, o autor cordobés ofrecera afirmacións como: “Laden es una persona culta, atractiva, muy bien rodeada” ou “Las culpas no se pueden atribuir a una sola parte”.
Non teño constancia de que a raíz disto Antonio Gala fose chamado a declarar ou sometido a xuízo, nin moito menos encarcerado.
Xa na década seguinte, o mesmo autor considerou oportuno volver compartir a súa visión sobre a realidade árabe. Faríao a través de La tronera, a columna que mantiña no xornal El Mundo.
O 9 de xullo de 2015, nun artigo intitulado Examen de conciencia, don Antonio regalábanos frases deste teor: “Por muchas razones de peso, difíciles de enumerar sin entrar en batallas, yo siempre he preferido el mundo árabe.”. “Los abusos de árabes que no responden a una etiología ni a su configuración física y espiritual, ni a la estricta y dura (sí) respuesta a enemigos sagrados, por debajo o por encima de ellos…”. “La yihad es una forma lóbrega y siniestra de autodefensa o muertes sin piedad”; “¿Osama Bin Laden resultaba incomprensible? Había que conocerlo bien (…) sus equivocaciones el mar las ha blanqueado”.
Reitero: Non teño constancia de que o responsábel destas opinións fose chamado a declarar ou sometido a xuízo, nin moito menos encarcerado.
Non sei até que punto son acertadas, erradas ou consecuentes as devanditas reflexións, o que sei é que Gala as fixo con pleno convencemento e coa única intención de facer pedagoxía, e por riba de todo, de expresar o seu pensamento. Só por iso, ou nada máis e nada menos que por todo isto, considero que non son puníbeis, e por suposto, defendo que tales declaracións fosen televisadas e publicadas.
No entanto, hoxe, dous cultivadores da poesía rapeada sofren os rigores dunha xustiza grotesca que, mentres contempla a fuxida de grandes defraudadores, persegue pequenos xograres.
Dentro de varias décadas, todo isto será analizado coma un sainete propio da “segunda transición” que vivimos sen o saber.
Se traemos esta cuestión a Vasoiras de xibarda é porque o rap, como toda actividade poética, pertence ao ámbito da literatura, e polo tanto os seus expoñentes, independentemente da súa calidade, non deixan de seren escritores. Por outra banda, o episodio que nos serviu para iniciar este artigo de opinión forma parte da historia da literatura.
Agora, permítaseme sobardar durante unhas liñas o cometido da bitácora.
O réxime está a caer e as súas derradeiras convulsións tentan esmagar a evidencia. Un sistema de profunda inspiración medieval (tal é unha monarquía de aberrantes orixes) fende irremediabelmente; as formacións que sostiveron a entelequia e que se nutriron cumpridamente de silencios, complicidades e horrores por contar, ven comprometido o seu futuro debido á crecente frustración social e ás excrecencias ideolóxicas fomentadas por esas mesmas organizacións. Si; algo ben parecido viviuse hai algo menos de cincuenta anos, mais polo visto quedaran asuntos por resolver.
Contemos os días para chegarmos o máis axiña posíbel ao momento de poder falar en absoluta liberdade, de armarlles coplas aos bandidos e de rapear acedas críticas sociais, tal e como se fixo desde tempos inmemoriais a través da improvisación oral, dos cantares de cego ou da lírica popular.
Quen dixo que todo isto non supón unha boa semente literaria?

Desatouse unha pequena polémica estes días atrás pola ocorrencia da veciñanza de Candín, un municipio berciano que saltou aos medios porque, segundo din, desexan mudar o nome do concello polo de Ancares.
Permítaseme un excurso: Candín pertence administrativamente á provincia de León, e as súas parroquias denomínanse Sorbeira, Lumeiras, Espiñeireda, Valouta, etc. Digresión rematada.
A cuestión, é que outras localidades da cadea montañosa dos Ancares rexeitan que un territorio concreto se arrogue un topónimo colectivo. Infinidade de aldeas e numerosos municipios (esparexidos por tres comunidades autónomas!) sábense ancareses, e intúen que ceder o topónimo a uns poucos só traería confusións, tanto para a cidadanía local dentro dunhas cantas xeracións, como para os visitantes desde o primeiro momento. Acontecería que transcorrido un tempo, os naturais do municipio que levase o nome da serra toda consideraríanse auténticos ancareses, en detrimento do resto de habitantes do cordal. Do mesmo xeito, moitos foráneos deixarían de saber que ao visitar O Cebreiro, Navia de Suarna, Ibias ou Fabeiro, xa están coñecendo unha parte dos Ancares.
Mais, o motivo de traer a anécdota a esta bitácora literaria non é o de expresar unha opinión sobre tal cuestión, pois falaremos noutra ocasión da Galiza irredenta ou estremeira, senón advertir sobre os danos que pode chegar a causar un topónimo usurpado ou situado de maneira inadecuada.
Se aquí, neste norte galaico bañado polo Cantábrico e oxixenado feramente polo nordés, ningún concello concreto se denomina O Xistral ou A Mariña, tampouco O Valadouro debería constituír a denominación oficial de ningunha entidade municipal.
A razón non precisa moitas explicacións. A comarca do Valadouro comprende, do mesmo xeito que Os Ancares, varios municipios.
Para expor as argumentacións, igual que para as entender, non é preciso ser xeógrafo, sociólogo ou lingüista, chega con prestar atención a unha realidade que bate de fronte cun nomenclátor tan equívoco como inxusto.
Santa Cilla do Valadouro, a parroquia que nos facilita o acceso á Frouseira, pertence oficialmente ao Concello de Foz, do mesmo xeito que a de Santo Acisco. Sen dúbida algunha, esta última localidade tamén forma parte da planicie valadouresa.
As parroquias por onde discorre boa parte do río Douro pertencen ao Concello do Alfoz do Castrodouro, municipio onde tamén se asentan A Veigadouro e unha parte substancial da Grandadouro, xa que logo, a toponimia achega nocións inequívocas.
Na paremioloxía popular, por outra banda, a mindoniense parroquia de Oirán noméase tamén como lugar aveciñado: Se as penas de Oirán fosen pan, as da Frouseira manteiga e o río Ouro (sic) viño mouro, quen puidera cos do Valadouro!
O feito de que unha parte do val luza a denominación oficial de Concello do Valadouro supón un desatino, un factor que acaba inducindo a erro, xa non só a turistas e visitantes ocasionais, senón aos propios habitantes desta comarca natural.
Se desde O Cadramón ao Pouso todos somos valecos, resulta totalmente antinatural que reduzamos o nome común do Valadouro a tan só dez das súas parroquias.
Por tradición e respectando o topónimo que figura na historiografía documental, o nome do conxunto de parroquias administradas desde a vila de Ferreira sería: Terra Chá do Valadouro.

Imaxe: Adhesivo popular en tempos pretéritos.