Pode parecer nunha primeira ollada ?rápida ou irreflexiva-, unha adaptación ideoloxizada, feita por encarga ou mesmo confeccionada para espertar conciencias a través de mensaxes implícitas. Se algo houber de mao en todo iso, teriamos achado a fenda pola que introducir unha crítica negativa, mais non hai lugar a tal.
Retrincos de Castelao, interpretada por Isabel Risco e Fran Rei, é moito máis, ou cando menos, algo máis ca unha mensaxe contra a alienación que pode ameazar as colectividades nacionais minoritarias, as lenguas minorizadas ou eses pobos que, paternalmente, outros pobos consideran (ás veces trátase tamén dunha autoconsideración) menores de idade.
Esta obra é un eloxio da vida, da esperanza e da confianza nun futuro que non vén dado, senón que é labrado polos individuos e xa que logo, polo colectivo. Ao cabo, a transcendental mensaxe (agora si) que nos legou Castelao; lembremos aquilo de ?non critiquedes a obra, traballade nela??
A profesionalidade de Risco e Rei queda patente na hora e media que pode durar o espectáculo. Estamos a falar de dous actores que deben sacar adiante un gran número de roles, ás veces nun tempo mínimo e coa acción apuxando, unha acción que non deixan decaer en ningún momento, e que, lembremos de novo, depende totalmente de dúas persoas sobre as táboas.
A convención, ese elemento máxico e fulcral do teatro, fica espida e maxestosa no desenvolvemento desta interpretación. Rei e Risco mudan de vestiario en pleno espazo escénico ou procuran un escaso refuxio cando a trama o require, e é aquí, onde o espectador novel comprenderá definitivamente a diferenza entre a obsesión pola secuencia da sétima arte e a supeditación ao texto da arte milenaria do drama, xa que logo, un hipotético público inexperto terá a oportunidade de asumir a distancia entre a imaxe e a palabra, xermes de dúas disciplinas con parentesco afastado.
Detrás de Retrincos de Castelao está a Deputación de Lugo, a Rede Museística Provincial de Lugo e, xa a nivel local, a Área de Cultura do Concello do Valadouro, entidades que non quixeron deixar pasar o Ano Castelao sen render homenaxe ao irmán Daniel. Mais quen poñen en andamento un espectáculo con certa complexidade e ritmo trepidante, son Fran Rei e Isabel Risco, e fano con destreza.
A representación componse de contos de Castelao convertidos en pezas teatrais; a escolla é acertada e pode lograr que moitos espectadores decidan achegarse ás obras do rianxeiro na busca de máis relatos ou máis viñetas. Xa o dixemos, un acerto.
Tempo de anécdotas: unha das narracións teatralizadas tamén foi adaptada polo dúo Aldaolado no seu espectáculo Sempre en Ibiza, o pasado ano. A min, continúa a porme a pel de galiña calquera das dúas adaptacións, mais aquí, permítaseme, o mérito é de Afonso Daniel Rodríguez Castelao, que legou para a literatura, o conto máis tráxico, triste e anguriante da cultura atlántica. Falamos da historia daquel pai que requiriu os servizos do autor en plena noite, preocupado polo seu fillo doente. Un retrato a lapis da miseria, e nunca mellor dito.
Léano, ou véxano sobre as táboas, teñen varias opcións, e xa nunca permanecerán indiferentes á obra de Castelao.
Restan dous meses e medio de Ano Castelao e Risco e Rei ben seguro que aínda levarán a obra por varias localidades, aproveiten a ocasión, paga a pena.