Ben seguro que toda biblioteca conta con algún opúsculo, esas publicacións de pequeno formato que nunha presiña de follas conteñen uns cantos poemas, un sainete, uns microrrelatos ou algún breve ensaio.
Falaremos hoxe duns exemplos que ocupan catro oquiños ben discretos na biblioteca de meu; dúas foron no seu día edicións promocionais e as outras dúas constituiron produtos editoriais clásicos.
Comezarei por un opúsculo que de certo estará presente en boa parte dos fogares galegos, pois que foi distribuido dende as oficinas da extinta Caixa Galicia, entidade daquela cunha ampla rede de sucursais. Supuxo a divulgación do transcendental discurso de Castelao Alba de Groria, e publicouno en 1999 -nunha edición non venal- Promocións Culturais Galegas (o selo do desaparecido semanario A Nosa Terra) para a Fundación Caixa Galicia, proxecto no que tamén colaboraron a Editorial Galaxia e o semanario antes citado. Aquel emotivo discurso pronunciado por Afonso Daniel Rodríguez Castelao en Bos Aires no ano 1948 ficaba deste xeito ao alcance de todos os galegos. A descrición da procesión de ánimas heroicas que o político rianxeiro relata con pluma mestra e colosal dramatización, zumega tal sensibilidade que pode chegar a emocionar a calquera lector que posúa nocións de historia da Galiza, sexa ou non natural do país.
O segundo exemplo escollido é un opúsculo que adoitaban regalar en eventos promocionais de caste variada no Madrid dos anos ?80. Intitúlase Poemas satíricos, contén dezanove composicións de Francisco de Quevedo e foi o selo barcelonés Ediciones Nauta quen puxo en circulación este humorístico compendio quevediano en 1983. Neste libriño ilustrado por Goñi podemos ler A una mujer pequeña, Poderoso caballero es don Dinero, Mañoso artificio de vieja desdentada, A un hombre de gran nariz ou Al mosquito del vino, entre outros poemas do mesmo estilo. Foi para min, unha boa, temperá e divertida maneira de acceder a Quevedo.
Mais non todo é épica ou lirismo, o terceiro exemplo lévanos ao eido teórico. Intelectuais e Galeguismo (Ensaio encol da historia do pensamento nacionalista galego), adquirino no posto da Libraría Bahía da Feira do Libro de Foz, aló polo ecuador dos anos ?90. Este ensaio de A. Alfonso Bozzo foi editado en 1977 na Colección Arealonguiña (dirixida polo actual presidente da RAG) do histórico selo Akal, radicado en Madrid mais fundado polo afouto galego Ramón Akal González.
E non abandonamos o galeguismo ao detérmonos no cuarto opúsculo, obra do pastoricense Dino Pacio Lindín ?dende hai décadas emigrado nos Estados Unidos- quen publicou en 1979 Terra Húmeda, unha auténtica máquina xeradora de patriotismo galego.
Comeza a obra reproducindo acesos textos de Goethe, Rosalía e Castelao; e o lector continuará atopando ao longo do texto numerosas citas literarias e referencias a autores varios. Vén sendo Terra Húmeda unha análise sociolóxica e económica da Galiza da primeira metade do século XX, tamén un diagnóstico dunha ameazada cultura nacional acosada por un Estado que non entende, xa non a diferenza, senón o dereito a ela. Despois disto, non estrañará a ninguén que as derradeiras páxinas reflictan unha proclama independentista.
Posúe varias e atractivas curiosidades este volume: Foi ilustrado polo mindoniense Xosé Vizoso, quen deseñou unha fermosa e totémica capa; ten o prezo impreso na lapela da contracapa -150 ptas.- e acompáñao unha fe de erratas en folla solta. Este libriño de fermoso feitío foi imprentado e editado polo selo lugués Ediciones Celta.
Nestes libros de pequeno tamaño é ben posíbel que atopemos boísimas lecturas e ademais, supoñen un ?inofensivo engado? para o lector neófito ou para aquelas persoas que afirman no gozar da literatura. Non semellan libros mais sono.