Veño de ler estes días dúas novelas galardoadas co Premio Xerais, unha dos afastados ?80 e outra dos lembrados ?90. En lei dereita tería que dicir que veño de rematalas, pois que se trata desas lecturas que comezas, aprazas por motivos varios e retomas, en ocasións pasado ben tempo.
Morning Star é unha obra do lugués Xosé Miranda Ruíz, gañadora do Premio Xerais en 1998 e publicada por vez primeira nese mesmo ano. Eu gocei da súa lectura nunha edición máis serodia, a que lanzou La Voz de Galicia en 2002 para a colección Biblioteca Galega 120.
O bosque das antas foi concibida polo ourensán Francisco Xosé Fernández Naval e obtivo o Premio Xerais en 1988, ano no que foi publicada pola devandita editora. Posúo un exemplar daquela primeira edición feita á présa, máis adiante afondaremos nisto.
Ambas as dúas obras comparten un mesmo leitmotiv; episodios históricos novelados por veces, adoptados para vernizalos e literaturizalos outras, ou sinxelamente recreados para ambientar a acción.
Morning Star convídanos a buscar o tesouro de Benito Soto (procuren, procuren; non o tesouro, que seica non hai tal, senón a apaixonante historia deste pirata galego), a través de diversas xeografías galegas e situacións trepidantes nas que escoitaremos o asubío dos proxectís a carón das orellas e sentiremos o gume das navallas a rentes dos bandullos.
O bosque das antas recrea, non como obxectivo senón como escenario, o trauma que supuxo o final da Segunda República (coa promisión de luz absoluta e rompemento coa degradación social) e o comezo da Guerra Civil (represión, miseria, delirios do nacionalcatolicismo..), sumindo á poboación nun estado permanente de ensaio xeral, sempre pronta para a seguinte función; finximento grazas ao que a vida era concedida día a día.
O galeguismo, a ledicia dos mítins polas aldeas, a música omnipresente e as pacíficas tertulias políticas nos cafés engaiolan a un italiano que curtido en mil revolucións vén colaborar coa emancipación galega, mais todo iso fica evaporado coa fractura que sobrevén tras o golpe de estado fascista. Botarse ao monte, resistir, agocharse, e outra volta miseria, ignorancia e delirio, suporan a dinámica cotiá deste italiano revolucionario e poeta.
Calquera dos dous textos supoñen mostras de literaturización exhaustiva e ambos atópanse inzados de ucronías. Percíbense moi traballados, mais (se cadra é cousa miña) advírtese un lixeiro recendo a primeira narración longa.
N?O bosque das antas advírtese un estilo retoricista que atafega por veces, unha teima nos detalles que deixa escasa marxe á imaxinación do lector, nomeadamente do lector experimentado. O feito de se tratar dunha narración prolixa en datos pode resultarlle algo prefabricado de máis ao lector de longo percorrido, pois que en ocasións semella un texto construído para neófitos.
Aquela primeira edición é un silveiral de erros ortográficos e sintácticos, ben seguro froito do propósito de editar os primeiros volumes no mesmo ano de entrega do premio, feito que aconteceu no mes de novembro! Supoño que nas sucesivas edicións foi solventada esta eventualidade.
Na obra de Miranda observo unha presenza por veces innecesaria do eu narrador, perdoábel porque ese eu pertence ao personaxe protagonista, mais prescindíbel cando reitera reflexións e feitos xa citados.
A Historia con maiúscula, é unha estampa que tenta a calquera escritor, pola súa ductilidade literaria, pola súa contundencia efectista, pola súa popularidade e aínda máis pola súa impopularidade.
A intrahistoria é atractiva polo cercana que nos resulta. Podemos ter testemuño dela grazas a un devanceiro que foi outorgando relatos e fabulacións ás xeracións que o sucederon, coma o caso dese amigo meu con apelido afrancesado, descendente dun asistente de Napoleón. Ou polo menos, iso é o que afirmou sempre unha súa tía.
Os sucesos históricos sedúcennos por moitos e varios motivos, e coido que boa parte da culpa téñena os filmes (peor ou mellor logrados) que penetraron nos nosos fogares e fixeron vibrar as nosas filias, as nosas fobias, as nosas emocións e mesmo as nosas inquedanzas sociais; non sempre con acerto ou proveito. Mais cómpre salientar que as obras que nos ocupan non son novelas históricas senón de aventuras, aínda que o lector non deixará de coñecer ben datos e acontecementos grazas a elas.
Calquera dos dous textos supoñen mostras de literaturización exhaustiva e ambos atópanse inzados de ucronías. Percíbense moi traballados, mais (se cadra é cousa miña) advírtese un lixeiro recendo a primeira narración longa.