Por Ramin Jahanbegloo, filósofo iraniano

"Celebrar uns Xogos Olímpicos supón invocar a historia", declarou Pierre de Coubertin, fundador das Olimpíadas da era moderna. Os Xogos Olímpicos que deben celebrarse este verán en Pequín xa supón invocar o nome do Tíbet, invocar a monxes budistas vestidos de túnicas cor azafrán e a un Dalai Lama amante da paz e que busca por modos non violentos a liberdade para o seu reprimido pobo. Con todo, as autoridades chinesas veno de forma totalmente distinta.

Para esas autoridades, o Tíbet forma historicamente parte de China e o Dalai Lama e os seus seguidores son uns reaccionarios oscurantistas que van contra o progreso económico e social que nos últimos 58 anos proporcionou o réxime chinés a unha cultura atrasada. Segundo as autoridades de Pequín, todas as protestas dos monxes budistas e doutros tibetanos son froito dunha conspiración orquestrada polo Dalai Lama desde Dharamsala, sede do seu Goberno no exilio. Segundo a versión oficial chinesa, o Dalai Lama, con axuda da CIA, xa dirixiu unha insurrección violenta contra as tropas chinesas, despois de que Pequín se fixese co poder en 1950. Pero a campaña subversiva fracasou e o Dalai Lama viuse obrigado a fuxir á India, onde viviu exiliado durante medio século.

Ou sexa, para os políticos e altos funcionarios de Pequín, o Dalai Lama non é tanto un relixioso budista de credo non violento como un rebelde secesionista.

No entanto, logo da ofensiva desatada contra os manifestantes tibetanos en Lhasa, a peor das dúas últimas décadas, Pequín é agora observado atentamente -e condenado- pola comunidade internacional. E iso nun momento no que os Xogos Olímpicos están ao virar a esquina. China teme que as protestas das últimas semanas poidan apartar ao mundo, ou a boa parte del, das Olimpíadas. O problema tibetano está de novo en moitas mentes de todo o planeta.

É certo que, en teoría, os Xogos Olímpicos teñen que centrarse no deporte e non na política, pero o espírito olímpico e a súa promoción comportan a defensa dunha determinada ética deportiva e o fomento do respecto aos dereitos humanos. E as probas constantes de que no Tíbet o réxime chinés realiza persecucións e vulnera os dereitos humanos non poden conciliarse co espírito que proclama o Artigo 2 da Carta Olímpica, que busca "o respecto por principios éticos fundamentais universais".

De feito, o elixir Pequín como sede dos Xogos Olímpicos de 2008 sen ter en conta a situación dos dereitos humanos en China vai xa en contra da ética de devanditos xogos, que se basea "no espíritu do humanismo, a fraternidade e o respecto aos individuos que inspira o ideal olímpico". Esa ética precisa que "os Gobernos dos países que alberguen os Xogos Olímpicos se comprometen a que os seus países respecten escrupulosamente os principios fundamentais da Carta Olímpica" (Código Ético do COI, E, Relacións cos Estados).

Agora, tras os últimos acontecementos, chegou o momento de que os países que se preparan para asistir aos Xogos Olímpicos de Pequín aborden o problema tibetano e animen ao réxime chinés a facer honra aos seus compromisos olímpicos mellorando a situación dos dereitos humanos nese territorio e en toda China. Si, as Olimpíadas son un acontecemento deportivo, pero levan o respecto a certas normas internacionais e aos valores éticos do olimpismo.

A falta de ilusión que suscitan os Xogos Olímpicos pon de manifesto o desencanto respecto dos valores éticos que se percibe na comunidade internacional. Para revitalizar a credibilidade das Olimpíadas é preciso reformularlas, converténdoas nunha plataforma desde a que desenvolver un marco de valores éticos globais que supoña un contrapeso das descarnadas prioridades económicas e políticas.

Se queremos que a Carta Olímpica teña sentido no século XXI e que os Xogos Olímpicos sexan algo máis que un acontecemento deportivo de índole especulativa, hai moitas razóns para que estes inclúan un imperativo ético que alente e fomente os dereitos humanos, utilizándoos para educar. En manifesto contraste co historial do réxime chinés en materia de dereitos humanos de carácter universal, como os relativos á pena de morte, a tortura, a liberdade de expresión e a represión no Tíbet, a Carta Olímpica e o Código Ético mencionan explicitamente o concepto de dereitos humanos e aluden á "conservación da dignidade humana", ao "desenvolvemento armonioso do ser humano", ao "respecto por principios éticos fundamentais universais" e á "dignidade do individuo".

Non debemos esquecer que o obxectivo do olimpismo é situar en todo momento o deporte ao servizo do desenvolvemento moral do home, con vistas a establecer unha sociedade non violenta preocupada pola conservación da dignidade humana. En consecuencia, chegou o momento de esixir a China que, se vai albergar un acontecemento internacional tan importante como os Xogos Olímpicos de verán de 2008, renda contas aos seus socios estranxeiros. Os líderes chineses deben comprender que, se se negan a respectar os dereitos humanos no Tíbet, enfrontaranse a unha campaña extremadamente vigorosa, implacable e omnipresente, seguida dun boicot ás Olimpíadas.

O boicot dos Xogos Olímpicos ten unha longa historia. En 1976, vinte e seis países africanos boicotearon os de Montreal pola participación nos mesmos de Nova Zelandia, que nese momento seguía tendo relacións estreitas co réxime racista surafricano. En 1980, Estados Unidos liderou un amplo boicot contra os Xogos Olímpicos celebrados en Moscova. A ese boicot sumáronse Xapón, Taiwan, Alemaña Occidental, Canadá e outros sesenta e un países.

O mundo está convocado a acudir a Pequín este verán para a celebración das Olimpíadas. Polo momento, ningún Estado importante accedeu a boicotealas. Con todo, os cidadáns de moitos países apoiarían aos seus Gobernos se estes chegasen a adoptar esa medida.

En 1936, Avery Bundage, presidente do Comité Olímpico Internacional, manifestou as súas dúbidas ante o que cría rumores diseminados por conspiradores xudeus sobre a existencia de campos de concentración na Alemaña de Hitler, e decidiu que as Olimpíadas debían celebrarse alí, a pesar do carácter totalitario do réxime nazi. Ao contrario que en 1936, hoxe en día os cidadáns do mundo saben de certo o que está ocorrendo entre bambalinas no Tíbet. Por iso chegou o momento de que todos os personaxes públicos do mundo actual fagan oír as súas voces disidentes en nome de quen non poden permitirse ese luxo no Tíbet por mor da represión chinesa. chegou o momento de dicir "non" ás Olimpíadas da vergoña.

EL PAÍS - 07.04.08