Blog da Comisión Cultural MARTÍN SARMIENTO de Vilafranca para a potenciación do uso do galego nos centros do ensino no Bierzo e a promoción dos Intercambios escolares Bierzo-Galicia.
O IES.Padre Sarmiento de Vilafranca foi quen puxo fin ás representacións que se realizaron nestes Intercambios Escolares Martín Sarmiento 2013.
A profesora Mónica Lourido seleccionou a segunda parte do poema de Fernández Morales dedicado a Vilafranca, no que ademais describe a chegada á vila e os traballos na vendima dunha cuadrilla de galegos. A adaptación contou cunha cálida acollida pois contaba cunha parte cantada que o público coreou e acompañou coas palmas:
E logo q' ha amanecido
a vendimar vanse á viña,
levando, no seu metido,
cada guapa galeguiña,
o cesto d' o seu querido.
Na gáita de fol tocando
vai o gaitéiro a muiñeira;
algúis o son bailando,
y algúas nos cus tocando
dos sóus megos a pandéira.
Acompasando as pisadas
e collidas polas maos
outras van emparexadas,
cantando as mesmas tonadas
dos anos todos pasaos.
O finar, con múito ardor
aturulan: »Hi, jí jíiiiiiii!!...
y aquel q' alarga mellor,
sin tomar alento, a íiii...
lle chaman bon berrador.
A participación do IES. Europa de Ponferrada nesta edición dos Intercambios Escolares tivo unha singular relevancia e que entrañaba unha certa dificultade de partida ao escoller a súa profesora María E. Veiga unha peza do vilafranquino Ramón González-Alegre no ano no que o Instituto de Estudos Bercianos acaba de anunciar unhas xornadas sobre este autor do século XX, autor en castelán, pero tamén en galego (poeta e dramaturgo)e representando "Un lóstrego na noite" unha obra dramática, polo que resulta máis complexa de representar. Un traballo que foi, sen dúbida, compensado pola resposta do público. Trátase ademais con toda certeza dunha estrea especial pois é moi posible que fose a primeira ocasión na que se representaba este texto, aínda que por forza era unha adaptación textual acorde ao lugar e ao espazo onde ía ser posta en escena.
Por partida dobre o IES Bergidum Flavium de Cacabelos participou nesta ocasión no Intercambios Escolares.
para a que sería a segunda das intervencións deste centro, Mónica López, profesora do Programa de Galego escolleu para os seus alumnos/as da ESO unha peza que lle vén moi a conto co nome do centro, referímonos á denominación en latín, pois as escenas que representaron foron tiradas dunha peza dun autor actual, Núñez Singala, titulada "O achadego do castro". Vestidiños da época, édicir, a romana, volveuron a sorprender ao público coa espontánea representación que ofreceron.
Un anaco da coñecida peza de Manuel María, A farsa de Bululú foi a escollida polos alumnos/as de Bacharelato do Programa de Galego do IES. Bergidum Flaviumde Cacabelos , que baixo a dirección da súa profesora María Novo déronlle vida a un texto moi cómico que xira ao redor do abuso dos poderosos.
Atrevéronse a representar un par de escenas, sendo os primeiros dos centros de secundaria en facelo e lograron sorprender ao público e facelo rir.
A filosofía coa que se puxeron en marcha os Intercambios Escolares Martín Sarmiento parte de que o importante é facer sentir aos participantes sentirse nunha comunidade que traballa desde a escola polos intereses que moveron ao ilustrado, entendendo como unha fundamental o da presenza do idioma galego nos centros.
Baixo a dirección da mestra Virxina Cal, os alumnos/as do CEIP San Ildefonso de Camponaraia fixeron un recitado dialogado dun acontecido adaptado para a ocasión dous textos cargados de humor, o denominado "Recursos Humanos" que trata dunha visita moi especial ao Inferno e outra da que reproducimos un anaco a continuación, titulada "Dous leóns" e narra a fuxida do zoolóxico e o posterior encontro de dous leóns:
León Primeiro: E como é que te colleron? León segundo: porque un día cometín un tremendo erro, un erro do máis nfantil. xa comera o director, a xefa de estudos , a algún dos mestres, sempre sen problemas. Pero un día ocorreúseme comer a secretaria... e despois averigüei que ademais de facer o travallo de todos, tamén botaba as cartas, becas e preparaba o café e, amigo,... todos empezaron a preguntar por ela, a buscala por todas partes, houbo unh amobilización tremenda, e así foi como me descubriron e se me acabou o choio.
O Colexio de Educación Infantil e Primaria da Divina Pastora de Vilafranca do Bierzo, aínda que se trata dun centro que non está no Programa de Galego, de sempre é un dos colexios que vén participando de xeito entusiasta en iniciativas de apoio á presenza do galego na escola. Ademais polo feito de seren da vila natal de Sarmiento acollen con ilusión participar deste xeito na difusión da figura do ilustrado.
Unha das súas mestras, Salo Núñez, escolleu para participar nas adaptacións teatrais desta edición dos Intercambios Escolares un anaco do poema "O Fiandón na aldea" de Fernández Morales no momento en que os diversos personaxes que aparecen nos versos situados ao redor da lume xogan "as couseliñas" ( ou as diviñas, dito doutro xeito):
"?Non ten peis tal, que ten patas.
?Non e a xata.?Entonces peta
'n óutro láo; non e pra min.
?¿Dáste por vencido??Sin.
?Pois q' onde penso che meta
en pena o Demo o focin.
En blancura a neve iguala;
negra como a pez a veo;
sin peis anda é non resvala;
y, ó q' a ley, sin boca fala
unha carta d' o correo.
?¡Ye verda!... Vóu confesar
q' o d' a xata e borricada;
mais ¿quen ch' a podia atinar
sendo tan arrevesada?
?Pois pra óutra vez á estudiar..."
Nesta ocasión os Intercambios Escolares " Martín Sarmiento" buscaban unha participación máis activa e dinámica dos distintos centros que quixeron conformar esta nova edición que cun formato semellante ao do curso pasado tivo lugar no Teatro de Vilafranca.
Precisamente a primeira das intervencións foi ados rapaces e rapazas do Programa de Galego do CEIP. San Lorenzo de Brindis de Vilafranca do Bierzo, que baixo a dirección da súa mestra Belén Fernández adaptaron unha parte do poema de Fernández Morales dedicado a Vilafranca, escollendo a parte inicial na que se describe unha xornada de mercado na praza maior da vila:
Se logo se vai á praza,
ailí verá pampalliños,
liño en cerros pequeniños,
de Dragonte leña e caza
e de Hornixa marraniños.
Leite fresco de Vilela;
as tarxas de Ponferrada;
as truitas de Paradela;
de Burbia a leite mazada
i estopa de Horta en manelas.
Manteca, en grandes roscois
de tripas, de Paradiña;
de Penoselo xamois;
perdices da Veigueliña,
e de Ruitelán castrois.
De Bembibre pimentón;
nas tabernas muitas ?zorras?;
de Galicia pescao bon;
trigo e mel de Valdeorras,
e figos de Corullón.
O pasado 8 de marzo unha representación numerosa de distintos centros de ensinanza do Bierzo que imparten o Programa de Galego reuníronse no Teatro de Vilafranca, a vila natal de Sarmiento para homenaxear ao ilustre erudito. Ese é o motivo da celebración dos denominados Intercambios Escolares "Martín Sarmiento". Recibiu aos presentes o Concelleiro de Cultura en representación do propio Concello de Vilafranca do Bierzo que logo deu paso a Héctor Silveiro, que presentou, como coordinador das Xornadas e da Comisión Cultural, un traballo audiovisual baixo o título "Na cela de Sarmiento, un sabio das Letras e das Ciencias".
A continuación comezaron as representacións de pequenas pezas teatrais, non exentas de aparato escénico diverso, preparadas tanto polos centros de Primaria como de Secundaria presentes.
En primeiro lugar foi o CEIP. San Lorenzo de Brindis de Vilafranca que representou unha parte do poema dedicado a Vilafranca de Fernánndez Morales, na parte inicial na que se fai referencia a un día de feira na praza da vila.
Acto seguido o CP San Ildefonso de Camponaraia recitou dous acontecidos dramatizados en clave de humor moi divertidos.
A seguir o CEIPP "Divina Pastora" de Vilafranca representaron unha adpatación doutro poema de Morales, "O fiandón na aldea" na parte na que se recitan "as couseliñas".
No tocante aos centros de Secundaria, o primeiro en actuar foi o IES Bergidum Flavium de Cacabelos que realizou un par de dramatizacións de autores galegos máis recentes.
Un grupo de alumnos/as de Bacharelato puxeron en escena un anaco da "Farsa de Bululú" de Manuel María para logo pasar a representar alumnos/as da ESO do mesmo centro unha pequena parte da obra de Manuel Núñez Singala "O achado do castro"
O IES. Europa de Ponferrada atreveuse a representar unha adaptación en clave de traxedia dun autor vilafranquino, Ramón González-Alegre, titulada " Un lóstrego na noite".
Para finalizar o IES Padre Sarmiento, de Vilafranca volveu ao poeta berciano Fernández Morales e ao poema "Vilafranca e a vendima" para reproducir en clave costumista a parte referida á vendima, incluíndo unha peza cantada.
Na clausura dos Intercambios Escolares en representación da Dirección Provincial de Educación, Rita Pérez Monteserín dirixiu unhas palabras ao conxunto de rapaces e rapazas, de profesoras e mestras,así como algún familiar dos alumnos/as participantes lembrando a Sarmiento como pai das Letras, galegas e castelás, da súa preocupación pola educación da xuventude e ademais, nun día no que se lle dedica á muller, lembrou que Sarmiento en pleno século XVIII foi defensor da capacidade intelectual da muller á par da do home, precursor pois das defensas dos seus dereitos no mundo contemporáneo.
As derradeiras palabras do acto foron da propia Comisión para agradecer ás autoridades locais e educativas, ao director do IES Padre Sarmiento e ao público, en xeral, a súa presenza. Houbo palabras de agradecemento aos alumnos/as participantes polo seu esforzo, a ás mestras: Belén Fernández, Virxinia Cal, Salo Núñez, así como ás profesoras María Novo, Mónica López, María E. Veiga e Mónica Lourido o seu bon facer grazas ao cal concluímos un ano máis esta edición de forma exitosa e con ánimo para continuar realizando experiencias deste tipo na honra de Sarmiento.
Esperamos, poder colgar nos próximos días unha reportaxe gráfica máis completa desta edición dos Intercambios Escolares 2013.
Empezamos a colgar o material de vídeo que gravamos nas Xornadas "Martín Sarmiento" do ano pasado. Irán aparecendo neste blog progresivamente.
Esta primeira parte inclúe as distintas intervenciois da Inauguración dos Intercambios Escolares "Martín Sarmiento" do 2012:
- Luisma Prieto Gaztelumendi, Concelleiro de Cultura de Vilafranca do Bierzo.
- Concepción López, Alcaldesa do Concello de Vilafranca do Bierzo.
- Sarmiento e o Bierzo por Héctor Silveiro, da Comisión Cultural Martín Sarmiento.
- Sarmiento e Morales, por Anxo Angueira da Universidade de Vigo.
O IES.Padre Sarmiento de Vilafranca foi quen puxo fin ás representacións que se realizaron nestes Intercambios Escolares Martín Sarmiento 2013.
A participación do IES. Europa de Ponferrada nesta edición dos Intercambios Escolares tivo unha singular relevancia e que entrañaba unha certa dificultade de partida ao escoller a súa profesora María E. Veiga unha peza do vilafranquino Ramón González-Alegre no ano no que o Instituto de Estudos Bercianos acaba de anunciar unhas xornadas sobre este autor do século XX, autor en castelán, pero tamén en galego (poeta e dramaturgo)e representando "Un lóstrego na noite" unha obra dramática, polo que resulta máis complexa de representar. Un traballo que foi, sen dúbida, compensado pola resposta do público. Trátase ademais con toda certeza dunha estrea especial pois é moi posible que fose a primeira ocasión na que se representaba este texto, aínda que por forza era unha adaptación textual acorde ao lugar e ao espazo onde ía ser posta en escena. 
Por partida dobre o IES Bergidum Flavium de Cacabelos participou nesta ocasión no Intercambios Escolares. 
Un anaco da coñecida peza de Manuel María, A farsa de Bululú foi a escollida polos alumnos/as de Bacharelato do Programa de Galego do IES. Bergidum Flavium de Cacabelos , que baixo a dirección da súa profesora María Novo déronlle vida a un texto moi cómico que xira ao redor do abuso dos poderosos.
A filosofía coa que se puxeron en marcha os Intercambios Escolares Martín Sarmiento parte de que o importante é facer sentir aos participantes sentirse nunha comunidade que traballa desde a escola polos intereses que moveron ao ilustrado, entendendo como unha fundamental o da presenza do idioma galego nos centros.
O Colexio de Educación Infantil e Primaria da Divina Pastora de Vilafranca do Bierzo, aínda que se trata dun centro que non está no Programa de Galego, de sempre é un dos colexios que vén participando de xeito entusiasta en iniciativas de apoio á presenza do galego na escola. Ademais polo feito de seren da vila natal de Sarmiento acollen con ilusión participar deste xeito na difusión da figura do ilustrado.
Nesta ocasión os Intercambios Escolares " Martín Sarmiento" buscaban unha participación máis activa e dinámica dos distintos centros que quixeron conformar esta nova edición que cun formato semellante ao do curso pasado tivo lugar no Teatro de Vilafranca. 