| lugar para a conectividade e o intercambio de memoria sobre o noso pasado personal e humano |
|
WEBSERIE HISTORIAS ARREDOR DA VIDA
Nominada aos premios Youtubeir@s 2022
REMOVENDO A TERRA
Selección Oficial no 36 CINEUROPA, 2022
RESONANCIAS DO PASADO
Premio do Público no MICE de Santiago de Compostela, 2022
Selección Oficial no Primavera de Cine de Vigo, 2021
EU TAMÉN NECESITO AMAR
Premio Mellor documental galego CURTAS 2019.
Selección Oficial MICE 2020. Santiago (aplazado polo coronavirus)
Selección Oficial ESPIELLO 2020. Boltaña-Huesca (aplazado polo coronavirus)
Selección Oficial Mostra de Cine de Lugo
THE BATTLE OF THE GOOD MEN
Selección oficial Cans 2018. sección vídeo clips.
Selección oficial Son Rías 2018. sección vídeo clips.
A VOLTA DOS NOVE
Nominación Mellor Documental
Premios Mestre Mateo, 2015
Premio do Público
Festival Primavera do Cine, 2015
DESDE DENTRO DO CORAZÓN
Nominada a Mellor Banda Sonora
Jerry Goldsmith Awards, 2013
Nominada a Mellor Longametraxe
Festival Primavera do Cine, 2014
O FAIADO DA MEMORIA
Arousán do Ano 2009
Apartado Cultura
A MEMORIA NOS TEMPOS DO VOLFRAM
1º Premio Certamen Etnográfico
Espiello, 2005
|
|
|
| ARQUIVO DA MEMORIA SOCIAL |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Vamos a retratarnos |
|
 Antes da invención da fotografía só as personas cunha notable disposición económica podía ter colgada na parede o seu retrato. Eles eran quen de poder pagar a un pintores de máis ou menos renome, dependía do Din que tivese o Don.
Pero cando chega a fotografía, incluso antes co daguerrotipo, o retrato comenzou a democratizarse. Por outro lado xa non eran aqueles longos días posando sen poder moverte nin un pelo. Ainda que ó principio da fotografía tamén resultaba incómodo ter que estar un rato teso como un garabullo por que senón "saia movida".
Todos comenzaban a ter acceso a esa nova arte. Os fotógrafos eran os focos de atención alí onde ían cos seus bártulos ó lombo. A xente xuntábase en grupos para que lle realizasen a foto. Cantos máis mellor. Era bo para o fotógrafo, xa que podería vender máis fotos e era bo para o fotografiado posto que podería sairlle máis barato.
Despois estaban os "estudios". Alí xa ibas de bonito. O retrato era algo para a posteridade, era o recordo que ibas a deixar. Para moita xente era a única foto que iba a facerse na súa vida. Era unha inversión, tanto económica como emocional. E polo tanto tiñas que quedar ben. Se facía falta pedir un traxe de prestado, pois pedíase. O importante iba a ser o comentario que iba a quedar tras velo retrato: "está como un pincel", "guapo, guapo", "está mellor que o natural".
Os estudios tamén foron cambiando, os fondos pasaron de ser dunha soa cor (negro ou blanco, xa que as fotos non reflexan outra cor) a ser pintados con distintos temas decorativos e a escena foi enchéndose de elementos de atrezzo como sillas, diváns, columnas, bicicletas, carricoches, monecos,... Pouco a pouco o estudio comenzou a convertirse nun almacen.
Isto ocurre, claro, nunha vila grande como Vilagarcía. O fotógrafo de pobo tiña que contentarse con desplegar a sábana blanca, a veces con remendos de tanto ser usada, contra a parede e confiar na iluminación que lle brindaba o sol para poder impresionar os negativos e ós
clientes.
Balbino Costa, Martín, Gato, Porriño, Nacho, Soto, Ferrazo, Leal, Rañó,...son algúns dos estudios que comenzan a nacer na vila. Tamén atopamos fotógrafos itinerantes como foto Albacete, ou foto Maño que estaba (e sigue estando) en Caldas de Reis, ou mesmo Pasarín, ainda que este é paseante pero denro da popia Vilagarcía.
Dentro doutra sección deste blog vamos a intentar dar unha mostra dos distintos fotógrafos que tivo esta vila dunha forma monográfica, ainda que a colaboración dos fotógrafos vivos, ou dos seus herdeiros, co Arquivo Social da Memoria, hasta o de agora, é máis ben mínimo, esperamos vencer pronto esta situación.
Agora vamos a dar paso a esta exposición de retratos dalgúns dos veciños de Vilagarcía.
Neste artigo acompáñanos unha fotografía donada por Margarita Teijeiro e que nos mostra a Carmen Alba Quintana nacida en Rubiáns alá polo alborear do século vinte. Carmen era irmán de Mariano, recoñecido contratista Vilagarcían entre cuias obras destaca a igrexa dos padres claretianos en Santa Lucía, que comenzou a construir no ano 1931 e rematou no 33. Tamén foi a nai de José Santiso Alba tamén continuador da labor do seu tío alá polos sesenta. |
|
|
|
|
| Os deportes chegaron coa escuadra |
|
 De toda a vida ós de Vilagarcía chamáronnos ?os ingleses?. De toda a vida, incluindo a día de hoxe, a escuadra inglesa recalou nesta Vila. Comenzou a vir desde mediados do século XIX e está claro de que, ademáis do diñeiro e algunha cousa máis, deixáronnos o futbol, ?el juego de la pelota? como ven expresado na prensa da época. Ese deporte que os británicos inventaran e que logo foron difundindo alí por onde pasaban.
O ?Faiado da Memoria? atopamos na ?Gaceta de Galicia? do 27de febreiro de 1883, unha reseña do ?Faro de Vigo? onde se fala de cómo os mariños ingleses estaban a ?xogar a pelota? no malecón e de cómo a xente do pobo acudía a velos.
Cando os ingleses recuncaban na vila non era extraño que a prensa local, como ?Galicia Nueva?, escribese: ?todos estes pasados días han jugado al football y hokey los oficiales y marinería francos de servicio...?
Desta relación ingleses-futbol-Vilagarcia podemos darnos conta cando, uns anos despois, se constitue unha directiva de futbol. O equipo chamaríase o ?Villagarcía foot ball Club?, sendo o seu presidente Renaldo Cameron Walter, cónsul inglés en Vilagarcía e como vicepresidente a Charles Lessner.
Explicao moi ben, no ano 50, Luis Bouza Trillo cando relata a historia do futbol local nun artigo publicado en ?el Pueblo Gallego? sobre a ?historia y antecedentes del Arosa S.C.?.
Tamén nunca ?croniquilla? escrita por un tal V. Klé onde fai referencia as relacións dos ingleses e Vilagarcía e o ?esport? que os primeiros traian e que alborotaban a ría.
E de ?esports? e do que vai tratar esta galería fotográfica que iniciamos baixo este título xenérico de "os deportes chegaron coa escuadra".
Na foto da esquerda vemos ó consul inglés en Vilagarcía, Cameron Walker. Renaldo, casado con María Austroberta, tivo varios fillos, entre os que destaca Carmen, máis coñecida por Cachúmbala. Vivía nunha casa do barrio da Prosperidade (hoxe sigue ali) e que da a praia da Concha e que a xente lle daba por chamar "a praia de Cachúmbala" |
|
|
|
|
| A illa de Cortegada |
|
 Roque Ramos naceu na illa de Cortegada. Alí tiña a súa casa, as súas fincas, o seu barco. Transcurrido o tempo casouse cunha veciña súa que, só un ano despois da voda, morría a consecuencia dun parto. Contan que Roque criou a nena, nacida daquel fatal alumbramento, metendoa nun forno de pedra que tiñan na casa.
Volveuse a casar con Dolores Cea, coa que tivo varios fillos. Roque morreu por causa dunha caida do cabalo na illa. Os fillos fóronse casando e marchando do lugar. Só quedou Pepa, a súa filla máis pequena que, en 1900, casouse con José, un veciño do Carril. A voda foi en Cortegada e cóntase de que os pasteles do convite encargáronllos a pastelería de Poyán, en Vilagarcía, e que, enriba, estaban malos e que a consecuencia daquelo moitos tiveron que utilizar a flora da illa da illa para limpar os efectos do que o corpo lle pedía desaloxar.
A parexa quédase a vivir en Cortegada, na casa de sempre. José vaise embarcado na compañía Transmediterránea, onde o irmán maior de Pepa tiña un cargo importante.
O 15 de agosto de 1905 recibe un telegrama no barco co remite da súa muller. Acababa de ter un fillo. E como eran moi ?orixinais? puxéronlle de nome, José.
Pouco tardaron en chegar pola illa os rumores das ideas dun ?grupo de notables? de Vilagarcía e contorna de que querían regalarlle a illa ó rei. E, claro, regaláronlla.
A Pepa déronlle unha casa no Carril preciosa. Polas mañás abría as contras e Cortegada estaba enfrente. Pero ela estaba na orela contraria. Era como sentirse dentro dun espello. Agora era parte da paisaxe que levaba ollando toda a súa vida desde a ?súa casa?. Nunca sentiu súa esta outra casa, nunca lle gustou. Tamén, como compensación a expropiación forzosa, déronlle unha cantidade de diñeiro coa recomendación de que o ingresase na ?banca Deza? propiedade dun daqueles notables que ofreceron o regalo. O pouco de ingresalo diñeiro na ?Deza? esta creba, quedándose con todo o diñeiro dos illanos que confiaran nos seus consellos. Agora xa estamos sen terras nen diñeiros.
Pero esta historia non podería rematar mal, pero como isto non é un conto nin unha película, senón que é un feito verdadeiro, as cousas acaban ben para quen non son os nosos protagonistas: os herdeiros da ?banca Deza? volveron a abrir outro banco en Santiago anos despois.
Na parte superior temos unha fotografía donada por Paca Berride, onde vemos a un grupo de mariscadoras traballando nos viveiros coa illa de Cortegada o fondo. Desde a dereita a esquerda temos a Carmen, Xefa e Paca Berride Teijeiro. A súa beira o seu home, González. Paca, que estaba embarazada de Chicho Berride, deu a luz o día seguinte de sacar esta fotografía. |
|
|
|
|
| Terra de Artistas (con Maiúsculas) |
|
 Vamos a ir deixando constancia nesta sección dos engadidos fotográficos que vamos a ir realizando. Somos conscentes de que a edad da maior parte das personas que nos visitan son dun tipo medio-alto. É a ese sector a que nos diriximos realmente. Un sector que non está acostumado o uso das novas tecnoloxías como o ordenador ou a internet, pero que, pouco a pouco, vaise sumando a este novo mundo que se lles abre diante deles (e delas).
O primeiro é notificar que isto é un blog, non unha páxina web. É un lugar que crece día a día. Con novas aportacións pola nosa parte e engadidos pola sua na parte concernente os comentarios, ou, como fai a maior parte da xente, a través do correo electrónico.
Cada día vamos creando novas seccións na GALERÍA DE FOTOS. Estas seccións, que teñen unha media de 6 fotografías no seu comenzo, logo van a seguir engadindoselle máis fotos a partir do material de máis de 6.000 elementos gráficos que temos no Arquivo Social da Memoria, a mes de febreiro de 2009. Pero non son contedores pechados senón abertos a novas inclusións. Isto vamos a ir ntificandoo neste espacio en primera páxina do blog.
Hoxe damos comenzo a unha sección dos artistas locais, coñecidos ou non, que naceron ou creceron na nosa Vila.
É o caso de Bernarda Sosín que, xunto a súa irma Felisa (ainda que o seu nome real era Felicidad), rexentaban un pequeno comercio de ultramarinos en Santa Lucia, onde hoxe está a panadería Eugenio. Bernarda era unha das actrices do cuadro drámatico do Liceo. Aquí, nesta foto donada por Celita, podemos vela no Ramal (apreciamos o edificio de Aduanas, actual centro da terceira idade) departindo "alegremente" cun actor de teatro cubano que viña de forma asidua por Vilagarcía. De Bernarda vamos a ter máis fotografias o longo destas galerias.
|
|
|
|
|
| Soan campás de voda... |
|
 ...e a súa chamada acuden curiosos e convidados.
A veces resulta chamativo a cantidade de persoas que hai arredor dunha igrexa (principal escenario deste espectáculo, ainda non superado, ata o momento, polas ceremonias civís) que non teñen máis interés no evento que ver como "vai a noiva", ou como "vai a madriña". Neste tipo de actos sociais os homes quedan nun segundo, e moi discreto, lugar. Son actores de recheo. Da a sensación de que a voda podería celebrarse ben sen eles.
Toda noiva luce esplendorosa nese día. É curioso, xa que o día anterior ninguén, excepto (as veces) o teu futuro home, se fixaba en ti. Ese día a noiva é o gran centro de atención. E sempre está "goapísima", ainda que, polo baixiño, alguén ande a comentar de que como se agache un pouco as costuras do traxe van a saltar polos aires.
E despois, ó banquete. Porque esa parte do gran teatro social, onde todos perden a compostura inicial e o viño fainos amigo do descoñecido que nos tocou a nosa beira, é o elemento central sobre o que xiran estes eventos sociais. A igrexa ven a ter un simpre papel, case como o dos homes, ou menos as veces. Alí, no banquete, é donde se vai a dirimir o auténtico ser e valer desta voda. ¿Cantos platos de marisco?, ¿cinco tan só?, ¿a carne estaba un pouco insipida, non cres? ¡Vaia, teñen lubrigante e unha peza completa por persoa... e danche a repetir!.
No banquete, ágape para o menú dos ricos (ainda que xa se sabe que as vodas de ricos, con tanto bufette e nouvelle cousine é dunha fame inmensa e hai que ir a tomalo bocadillo no bar do lado), é onde o xurado asistente (depende da cantidade dos invitados: un invitado, un voto) vai a otorgarlle o aténtico valor ó evento. Xa pode a noiva ir recuberta de cristais de swaroski, a madriña cun traxe de Carolina Herrera que lle saca vinte anos do corpo, como o banquete non esté a altura do que esperan os comensais, aquilo vaise o garete.
E logo xurden os comentarios: "claro, gastaron todo en traxes e aforran en nos", "todo che é escaparate, miña filla, ti vas a ir como fun eu, co traxe dos domingos que só o puxera tres veces pero de comer, vamos a por asta que caian de cú".
A verdade é de que unha voda todo che é cotilleo e comida. E nos non íamos a ser menos. Comida non lles podemos ofrecer (por iso non vaian por ahí decindo de que somos uns cutres) pero o que é cotilleo...
Abrimos, pois, unha sección para vodas, bautizos e comunións. E que vostedes o disfruten.
A foto que acompaña este artigo foi donada por Lolecha. É do día da súa voda con Waldo Cerqueiras na parroquial de Santa Baia. Na galería facemos mención o tipo de traxes de noiva de cor escuro, tan típico desas épocas. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
