|
|
|
|
| O día das letras galegas no 2008 |
|
Os Días das Letras Galegas
Foi por marzo de 1963 cando tres académicos numerarios decidiron presentar na Real Academia un escrito en que se pedía a celebración do Día das Letras.
Eles foron Francisco Fernández del Riego, Manuel Gómez Román e Xesús Ferro Couselo, e o motivo de tal solicitude: festexar a publicación, cen anos antes, de Cantares Gallegos de Rosalía de Castro, unha obra que "dignificou a nosa lingua e o seu uso literario". Así, a petición destes tres académicos oriéntabase a consagrar o 17 de maio e "con carácter de perdurabilidade o simbolismo desta data nunha celebración anual".
O 28 de abril do mesmo ano, nunha Xunta ordinaria, todos os membros da RAG acordaban celebrar cada 17 de maio o Día das Letras, co obxectivo de promocionar a obra dalgún dos nosos autores e autoras. Sendo o centenario de Cantares Gallegos, foi Rosalía de Castro a primeira homenaxeada, e seguíronlle Eduardo Pondal, Curros Enríquez e outros moitos escritore e escritoras.
Xose María Álvarez Blázquez
A Galiza á que chega Xosé María Álvarez Blázquez en 1915 é un país inquedo. Desde frontes diversas emerxen iniciativas anoadas a un desexo común: o traballo a prol do desenvolvemento de Galiza. Ao ano seguinte do seu nacemento xorden as Irmandades de Fala, que implican o paso do rexionalismo ao nacionalismo. As Irmandades presentan un programa innovador e ambicioso no que destaca a reivindicación do autogoberno e da cooficialidade do galego.
En 1923 constitúese o Seminario de Estudos Galegos coa finalidade de analizar e divulgar todas as manifestacións da cultura galega, así como atender a formación de investigadores. Vicente Risco, Fermín Bouza-Brey e Ramón Otero Pedrayo son algúns dos principais estudosos da institución, que ofrece os seus mellores froitos nos primeiros anos da II República. Nesta época esperanzadora, Álvarez Blázquez comeza os estudos de Maxisterio en Pontevedra e entra en contacto con figuras senlleiras do Partido Galeguista ?nado en 1931 da confluencia das Irmandades? como Alexandre Bóveda e Xoán Vidal. En 1933 comeza a militar nas Mocidades Galeguistas, organización na que prepara o acto do 88º aniversario dos mártires de Carral e pronuncia o seu primeiro discurso "Berro en lembranza dos herois de Carral". Ao comezo de 1936 entra no Partido Galeguista.
Noite de pedra
O golpe militar de xullo de 1936 trunca no só a consolidación dos proxectos políticos, sociais e culturais iniciados nos anos anteriores, senón tamén a vida dos precursores e a de moitos animadores destas iniciativas. Morte, represión e exilio son as consecuencias inmediatas da guerra civil. Xosé María Álvarez Blázquez sofre moi de preto a crueldade fascista: en agosto de 1936 asasinan en Pontevedra o seu amigo Alexandre Bóveda e pouco despois, en outubro, o seu pai Darío Álvarez Limeses é fusilado en Tui. Duros acontecementos aos que seguen unha persecución que afecta a case toda a estirpe: a praza de mestre nunha escola viguesa gañada por Álvarez Blázquez en 1936 é trocada por outra en Coreses (Zamora) debido á súa "militancia en organizacións afectas á República, Nacionalismo-Separatismo e actitudes contrarias á Causa Nacional"; a súa familia vese obrigada a trasladarse a Vigo fuxindo do ambiente represor que os oprimía en Tui. A guerra civil deixa en Álvarez Blázquez fondas feridas e un odio férreo ao franquismo, que acubilla no seu peito durante toda a vida.
Na dura posguerra xorden pequenos grupos que, ante a imposibilidade legal doutras accións, preparan a reconstrución cultural do país. A esta tarefa contribuirá Álvarez Blázquez, quen, farto do desterro en Castela, reclama en 1942 a excedencia voluntaria e regresa a Vigo cos seus. O escritor mantén unha relación constante con intelectuais galeguistas e antifranquistas como Celso Emilio Ferreiro, Álvaro Cunqueiro ou Francisco Fernández del Riego, núcleo do que aboian notábeis proxectos.
A recuperación
A finais da década dos corenta emerxen os primeiros obradoiros editoriais: á Colección Benito Soto e a Galaxia, Álvarez Blázquez engade as editoriais Monterrey e Castrelos. Asemade, recuperando o espírito do Seminario de Estudos Galegos e sumándose ao traballo doutros galeguistas, comeza a súa xeira investigadora e retoma a súa actividade creadora.
En 1964, o ano no que a Real Academia Galega enxalza a Castelao tras a primeira homenaxe a Rosalía de Castro, Álvarez Blázquez le o seu discurso de ingreso na institución.
Ao labor feito en Galicia na posguerra hai que sumar a tarefa que emigrados e exiliados realizan alén mar, onde traballan pola institucionalización da cultura e da lingua galegas. Convidado polo Centro Galego de Bos Aires para impartir varias conferencias, en 1969 Álvarez Blázquez viaxa a Latinoamérica, onde se reencontra con familiares e amigos.
En 1975, a familia de Álvarez Blázquez festexa a morte do ditador, celebración na que se mestura a dor polos familiares perdidos e a esperanza nun tempo novo. A restauración da democracia permite a presentación pública dos partidos políticos forxados na clandestinidade dunha cruel ditadura. Fiel á liña política de Bóveda e Castelao, Álvarez Blázquez apoia o reconstituído Partido Galeguista nas primeiras eleccións autonómicas de 1981. Pouco despois contempla a disolución deste partido e afástase das angueiras políticas.
|
|
|
|
|
| Xosé María Álvarez Blázquez |
|
No ano 2008 o día das letras estará adicado á Xosé María Álvarez Blázquez.
Naceu en Tui no ano 1915. Na súa vida publicou tres libros de poesía: "Poemas de ti e de min"
que é un libro que fixo co seu irmán Emilio, a metade do libro é dun e a outra metade é doutro. "Roseira do teu mencer" o fixo coa inspiración da súa primeira filla. E "Canle segredo" foi o seu último libro. En 1985 morre en Vigo por unha doenza cardíaca.
Miguel Q. P.
Adrián Márquez Bernárdez |
|
|
|
|
| TEXTO DE XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ BLÁZQUEZ |
|
Amiga
-Ai, meu amigo,
anda o vento rifando comigo.
-Ai, miña amada,
non é o vento, que eu son quen che fala.
-Ai, meu amor,
anda a iauga a cantarme arredor.
-Ai, miña amante,
como coidas que a iauga che cante?
-Ai, meu amado,
anda o sol a deitarme no prado.
-Ai, miña amiga,
il non é, que son eu quen che obriga.
Martínez Loveira, Gabriel
e
García Fernández, Víctor |
|
|
|
|
| OS VELLOS TOMAN O SOL |
|
 Os vellos toman o sol
mentres lle dan volta á vida.
-Eu servinvos no Ferrol.
-Pois eu non din a medida
A raxeiriña esmorece,
uns cavilan e outros din:
-Eu mirei a Alfonso trece.
-Eu tocaba o cornetín.
O máis vello xa se ergueu.
-Agarda, Xan, e non mintas,
ti onde serviches? -Home, eu
inda non entrei en quintas
Todos rin. Bocas sin dentes
e uns regueiriños de baba.
Ímonos, homes valentes?
-Ai, este sol que se acaba!
Xosé María Álvarez Blázquez
REY AREA, Manuel |
|
|
|
|
| HISTORIA DAS LETRAS GALEGAS |
|
A historia do Día das Letras Galegas comeza formalmente en marzo de 1963, cando tres membros numerarios da Real Academia Galega, Francisco Fernández del Riego, Manuel Gómez Román e Xesús Ferro Couselo, envían unha carta ao presidente da institución, Sebastián Martínez Risco, coa seguinte proposta:
Con motivo de se celebrar no presente ano o Centenario da pubricación de "Cantares gallegos" de Rosalía de Castro, os membros numerarios que subscriben someten á consideración da Xunta xeneral da "Real Academia Gallega", a seguinte proposta:
1º.- Todos sabemos que o libro rosalián editado en 1863, ten sido a primeira obra maestra con que contóu a Literatura Galega Contemporánea. A súa aparición veu a lle dar prestixio universal á nosa fala como instrumento de creación literaria. Representa, pois, un fito decisivo na historia da renacencia cultural de Galicia.
2º.- A celebración do centenario diste acontecimento, convida a reconsiderar o siñificado do mensaxe transmitido nos "Cantares". Un mensaxe que, tanto como esprito e pobo, tanto como universalismo e galeguidade, foi, estéticamente, un mensaxe de palabra e poesía.
3º.- Velahí por qué, ademáis dos aitos conmemorativos que se orgaícen pra reaitualizar na conciencia das xentes o acento de tal mensaxe, a Academia -como órgano oficial da nosa cultura- debería consagrar, con caracter de perdurabilidade, o simbolismo da data nunha celebración anual.
4º.- O millor xeito de o conseguir sería que acordase decrarar Día das Letras Galegas, o 17 de maio de cada ano, a partir do presente. Contaríase así, pra o porvir, cunha xornada oficialmente adicada a honrar ós nosos libros. O día 17 de maio de cada ano viría ser a data destinada a recoller o latexo material da actividade inteleitual galega.
5º.- Ninguén desconoce que o libro ten unha forza simbólica estraordinaria. Sendo a amosa máis reveladora do nivel cultural dos pobos, non é de estranar o afán de esparexelo e de lle abrir camiños pra ensanchar o ámpido dos seus leitores. No caso de Galicia, ningunha data máis axeitada pra enaltecer e difundir o libro eiquí producido, que a que conmemora a pubricación da obra coa que se encetóu o prestixio contemporáneo das Letras galegas.
6º.- De atopar eco no acordo dos numerarios da Corporación o contido dista proposta, compriría dalo a conocer en Nota oficial, recabando a colaboración dos centros culturás de Galicia e a de todos os Centros Galegos do mundo, pra percurar o ésito consagratorio da celebración.
Pouco tempo despois, o 28 de abril dese mesmo ano ten lugar unha Xunta ordinaria da Institución nos salóns municipais, sede da RAG ata o seu traslado á rúa Tabernas, na que se presenta a proposta anterior e se acorda declarar como Día das Letras Galegas o 17 de maio de cada ano, tal e como se recolle na acta da sesión:
[...] O secretario deu a coñecer unha interesantísima proposición que subscriben os numerarios señores Fernández del Riego, Gómez Román e Ferro Couselo, en relación coa publicación de "Cantares Gallegos" de Rosalía de Castro, que se cumpre o 17 de maio vindeiro. Na súa vista, a asemblea acordou declarar "Día das Letras Galegas" o 17 de maio de cada ano, a partir do presente que esta Corporación celebrará coa máxima solemnidade, recabando, como se solicita, a colaboración das institucións culturais do país e a de todos os Centros Galegos do mundo para o maior realce de tan sinalada efemérede. [...]
Dous días despois, o presidente da RAG, Sebastián Martínez Risco, comunicou este acordo ao Ministerio de Información e Turismo e solicitou a súa autorización para levar a cabo esta iniciativa.
O 14 de maio, o delegado provincial do Ministerio de Información e turismo, Francisco Serrano Castillo, en nome do Excmo. Sr. Ministro contestaba de maneira favorable esta iniciativa.
Aquel primeiro ano de 1963 honrouse a figura de Rosalía con numerosos actos promovidos pola institución académica, que tiveron como sede principal a cidade herculina. Desde outras cidades e institucións tamén se promoveron homenaxes e actos destinados a honrar a autora galega e a súa obra.
Desde esta data e sen interrupción veuse dedicando anualmente o Día das Letras Galegas a unha figura senlleira da nosa cultura, elixida en Xunta Ordinaria pola RAG tal e como se recolle nos seus Estatutos:
(Capítulo 1, Artigo 2):
Son finalidades da Real Academia Galega
Decidi-la personalidade literaria á que cada ano se lle dedica o Día das letras Galegas.
(Capítulo 2, Artigo 7)
Na primeira reunión despois do Día das Letras Galegas, o Plenario da RAG escollerá o persoeiro a quen se lle dedicará esa conmemoración no ano vindeiro. A figura elixida deberá ser autora dunha obra relevante en galego e persoa de calidade cultural e humana que mereza propoñerse como exemplo á sociedade galega de hoxe. En calquera caso deben pasar dez anos entre a súa morte e a designación para ese día. As propostas, razoadas e asinadas por un mínimo de tres académicos, deberán incluírse na convocatoria do Plenario correspondente.
VIQUEIRA MOREIRA, Manuel
|
|
|
|
|
| A BILLARDA |
|
 INFOMACIÒN
Este è o material dun xogo Galego chamado billarda.
Consiste en darlle co pau grande ao pequeno
este xogo chamado billarda è parecido ao beisboll
REGRAS DO XOGO
É un dos xogos máis coñecidos e populares de Galiza, sobre todo durante a temporada estival. Xa se xogaba no século XIX, no periódico de Lugo. Na monteira do ano 1889 decíase que era un xogo de moda actual entre os nenos. Ademais afirmaba que non se sabía quén era o inventor, pero que non debía ser un calquera, porque tíña máis utilidade das que parecía, lle dálle axilidade ao corpo, forza ao brazo, e ensina a calcular as distancias a ollo. É difícil encontrar zonas nas que se xogue cas mesmas regras. Esencialmente consiste en darlle cun pau (paranca) a outro máis pequeno (billarda), para que salte e enviarllo o máis lonxe posible
DAVID FUENTES CAPA |
|
|
|
|
| AS LETRAS GALEGAS 2008 |
|
 Día das Letras Galegas
O Día das Letras Galegas é un día de exaltación da lingua de Galicia através da súa manifestación literaria. Comezou a celebrarse o 17 de maio do 1963, coincidindo co centenario da primeira edición de Cantares gallegos, de Rosalía de Castro.
O 20 de marzo de 1963, baixo o franquismo, tres membros da Real Academia Galega (Manuel Gómez Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Riego) presentaron nesta institución a proposta de celebrar o 17 de maio para recoller o "latexo material da actividade intelectual galega". Estimaban que o poemario de Rosalía era a primeira obra mestra da literatura galega contemporánea, é dicir, considerábana a primeira obra do Rexurdimento. Realmente, a data real de publicación do libro descoñécese, pero nese día Rosalía dedicoullo á tamén poeta Fernán Caballero.
Publicouse unha edición crítica de Cantares gallegos, obra de Fermín Bouza Brey. A festa tivo un alcance e unha significación extraordinarios, e foi moi ben acollida non só a nível literario senón nos ambientes populares. A partir de entón dedícaselle o día de cada ano a unha figura significativa da literatura galega, coa única condición de que no ano da súa conmemoración se cumpriran dez ou máis anos do seu falecemento.
Este ano está adicado a Xosé María Álvarez Blázquez. Naceu en Tui o 5 de febreiro de 1915, terceiro dos seis fillos, todos homes, do médico pontevedrés Darío Álvarez Limeses e de María Blázquez Ballester, procedente dunha familia colonial cubana. Seu avó paterno, Emilio Álvarez Jiménez, sanabrés de nacemento e moi viaxado antes de aveciñarse en Pontevedra, foi o primeiro escritor en lingua galega da familia, coa obra de teatro histórico María Castaña ou unha revolta popular; seu tío e padriño Xerardo Álvarez Limeses sería o segundo, e proporcionaría, co título do libro dos seus versos, nome para a chamada promoción de Antre dous séculos. Dos seus irmáns, Celso morreu de mozo, e Alfonso, home culto e encantador, abstívose coidadosamente de deixar obra pública; pero Darío, o máis vello, médico coma o pai, foi tamén escritor, agudo ensaísta e conferenciante; Emilio, fino prosista e excelente poeta, deixou unha obra avara pero de gran calidade; e Álvaro, o máis novo, foi un notable artista plástico, creador do pioneiro obradoiro Serigrafía Galega.
García Fernández,Víctor |
|
|
|
|
|
