A maioría do noso patrimonio arqueolóxico é dado a coñecer con ocasión das grandes obras públicas. Un exemplo é o dos petroglifos de Paciños, entre os concellos de O Carballiño e O Irixo, non lonxe do
castro do Coto de Mosteiro, entre outros.
Pese á alegría que producen tales achados, non debemos engañarnos. É maior o número de xacementos que sucumben debaixo das máquinas que os que se dan a coñecer. As administracións públicas, obrigadas especialmente á protección do patrimonio arqueolóxico, ignoran a situación da maioría dos xacementos.
Ademais, a premura das obras e o desinterés polo patrimonio fan que moitos dos achados, aínda que sexan ben coñecidos, sexan irremediablemente destruídos en aras do progreso, como se fixo co
xacemento mineiro prerromano e romano situado no monte do Santrocado, entre Laias e A Barca de Barbantes (Cenlle). Así evítanse custos e aceléranse as obras, pero estráganse definitivamente fontes arqueolóxicas.
Os descubridores dos petroglifos de Paciños foron Juan José Álvarez e Rosa María Ricoy. Según a prensa, os petroglifos forman parte dun conxunto prehistórico no que tamén hai mámoas, castros e minaría romana.
Dende a zona dos petroglifos de Paciños a visibilidade do monte do Santrocado e do castro de Lámbrica (A Cidade de San Cibrao das Lás) é espectacular. É posible que as relacións entre ambos territorios fosen intensas. Hai que ter en conta que a magnificencia de Lámbrica non sería fácil sen un extenso territorio circundante que aportara xentes e recursos suficientes.
Tendo en conta que a maioría dos petroglifos soen datarse na Idade do Bronce, e incluso antes, poderíamos alongar esas relacións visuais entre os diversos asentamentos a períodos moi anteriores ás construcións castrexas.
Fotografías:
