A historia das linguas pode ser comparada coa dun ser vivo. Por iso dicimos que a nai ou o pai do galego é o latín. Os lingüístas investigando descubriron a existencia doutra lingua que é a avoa ou se se quere o avó do galego: o indoeuropeo. O indoeuropeo é unha lingua moi antiga que se falaba na prehistoria no continente Euroasiático e que tivo moita fortuna. Lonxe de desaparecer foi creando outras linguas como o latín, xa na época histórica, das que logo van ir nacendo novas linguas entre as que está o noso idioma, o galego.
LINGUA E SOCIEDADE: Aplicando o sentido crítico a historia da nosa lingua imos ver que lingua se falan na nosa familia.
A MIÑA ÁRBORE DE IDENTIDADE
Como somos seres que vivimos en sociedade, como somos persoas con historia insertos nunha comunidade con pasado imos realizar finalmente unha árbore filolóxica ou de identidade para saber de quen veño sendo eu, cales son as raíces idiomáticas que me unen a esta Terra que se chama Galicia, para logo poder analizar o presente e mesmo planear a miña actitude futura cara o galego. Unha autora moi nova, Berta Dávila, dixo recentemente nunha entrevista:
"...a identidade pasa por entender quen somos, quen fomos e porque somos en función do pasado, do que fomos antes"? ? a lingua vennos dada, pero nunha situación de conflito como a que temos nós, tamén é unha elección.?
Indaga logo: E TI DE QUEN VÉS SENDO?
1º Que falaban os meus bisavós paternos entre eles e que lle falaron aos meus avós paternos?/ Que falaban os meus bisavós maternos entre eles e que lle falaron aos meus avós maternos? Uns e outros, sobre que ano naceron, onde naceron e viviron, que oficio tiveron?
2º Que falaban os meus avós paternos entre eles e que lle falaron aos meus pai? / que falaban meus avós maternos e que lle falaron a miña nai? Uns e outros, sobre que ano naceron, onde naceron e viviron, que oficio tiveron?
3º Que fala o meu pai coa miña nai e en que idioma me fala a min?/ en que idioma fala miña nai ao meu pai e en que idioma me fala ela a min? Sobre que ano naceron, onde naceron, onde viven, que oficio teñen?
Tras reunir estes datos teremos a posibilidades de analizar cales son as nosas raíces lingüísticas.
No Día Europeo das Linguas e da Tradución ímolo celebrar co noso idioma:
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo:
o salouco máis feble,
o pesar máis profundo.
O idioma é a vida,
o coitelo da dor
o murmurio do vento
a palabra de amor.
O idioma é o tempo,
é a voz dos avós
ese breve ronsel
que deixaremos nós.
O idioma é un herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.
O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
meirande e poderosa.
O idioma é a forza
que nos xungue e sostén
se perdemos a fala
non seremos ninguén.
O idioma é o amor
o latexo, a verdade
a fonte da que agroma
a máis forte irmandade.
Renunciar ao idioma
é ser mudo e morrer
precisamos a lingua
se queremos vencer.
Manuel María.
1- PROXECTO DE AULA DA UNIDADE 0: O poeta emprega unha morea de metáforas para definir o idioma: Unha metáfora é unha identificación dun termo real (o idioma) cun termo imaxinario ( a chave) que é posible porque hai un elemento que as une (o idioma e a chave abren algo). Atopa outras dúas metáforas no poema e indica cal é o seu termo real e o imaxinario.
Crea a túa propia metáfora e logo, reunindo todas as da clase, realizaremos a primeira banda deseñada do curso coas distintas ideas que realicemos.
Nacemos en Galicia, e xa por iso somos galegos/as?
IDENTIDADE: Conxunto de características ou elementos que definen unha persoa ou cousa fronte ás demais, o que fai que sexa recoñecida como tal.
Xa vimos que os seres humanos distinguímonos do resto dos seres vivos, en primeiro lugar, pola variedade de linguas que somos capaces de usar.Logo na procura do eu, é dicir, da nosa identidade atopámonos coa lingua e coa terra ineludiblemente:
"...a identidade pasa por entender quen somos, quen fomos e por que somos. Somos en función do pasado, do que fomos antes? ? a lingua vennos dada, pero nunha situación de conflito como a que temos nós, tamén é unha elección.?
Así se expresaba unha poeta chamada Berta Dávila. Analicemos as súas palabras.
COMO NACE UNHA LINGUA?
Antón Vilar Ponte dicía que a lingua dun pobo está "xerada por accións e reaccións seculares entre o home e a Natureza, para facelo diverso no universo" e Castelao engade:
"Un idioma non nace pola vontade xenial dun grupo de homes; nace pola disposición psicolóxica dun pobo, que, en condicións históricas favorables, crea unha cultura e a súa correspondente maneira de expresión... un idioma é o corpo sensible dunha cultura, e todo atentado á lingua peculiar dun pobo representa un atentado á súa cultura peculiar".
Só a través da linguaxe cobra sentido o que vemos, oímos e sentimos en xeral, e isto créanos un problema de coñecemento: se a través da linguaxe coñecemos o mundo que nos rodea; ou máis ben a nosa linguaxe constrúe o mundo? B. L. Whorf, en Linguaxe, pensamento e realidade responde: «Os seres humanos non viven sós no mundo obxectivo, nin tampouco no mundo da actividade social como se entende ordinariamente, senón que están en gran medida a espensas do idioma concreto da sociedade na que viven".
NA PROCURA DA TERRA
CAL É A ETIMOLOXíA DA PALABRA: GALICIA/ GALIZA?
Etimos + logos son dúas palabras gregas en orixe. Procurar a orixe verdadeira das palabras é buscar a etimoloxía dunha palabra, indagar de onde procede e cal é o seu significado orixinario.
Imos saber hoxe de onde procede a palabra GALICIA, quen nos puxo este nome, e mesmo coñecer un sufixo moi usado na nosa lingua, tanto que aparece na palabra gal-ego. Visualiza este dous vídeos e logo responde as cuestións:
Cuestións:
1- Cal é o obxectivo do micro programa "Ben falado"?
2- O galego vén do latín, o latín vén a ser a nai da nosa lingua, pero quen é a avoa do galego?
3- Quen lle puxo o nome de Gallaecia a Nosa Terra:
4- Dos sufixos latinos aic /eic = -ego naceu un sufixo moi galego. Cita tres palabras que o conteñan.
5- Por que cres que a montaxe que inclúe o primeiro dos vídeos denomínase "palabras milenarias"? Argumenta a resposta.
6- "Chover miudiño" e ?ás cuncas" ou "a cachón?, "a caldeiro"... Que diferenza hai?
7- Cal é a etimoloxía de "Galicia"ou de Callaecia?
8- O galego forma parte do privilexiado 5% que significa isto?
9-En que continentes hai máis linguas?
10-Cantas das linguas do mundo se falan en Europa?
11-De quen depende a continuidade das nosas linguas?
12- Expresa coas túas palabras como cres que nace un idioma e por que é tan importante a súa pervivencia no mundo.
Imos comezar o curso coa idea de responder a esta pregunta, pero non hoxe. Imos primeiro coñecer algunha cousa básicas sobre a lingua e o coñecemento con esa curiosidade innata coa que nacemos e que é a que estimula o noso afán por saber.
Sabías que sen lingua, é dicir, sen ter a capacidade de nomear as cousas, non hai coñecemento? Imos procurar argumentos para darlle resposta a esta cuestión.
