Lembrade... comezabamos o curso preguntándonos se vivíamos como galegos. Por iso decidimos tomarnos tempo e, ao longo do curso, día a día, ir sabendo máis e máis de como somos os galegos, que significa ser galego. Agora chega o Nadal e xa empezan a bombardeanos coa publicidade como todos os anos:
E entre anuncios que reclaman a nosa atención debemos saber achegarmos de verdade ao significado deste ciclo de Trece noites coas trece lúas,.
Comecemos polo que celebramos no día 24 de Nadal, é dicir, o nacemento e utilicemos este vídeo e unha fermosa cantiga tradicional adaptada recentemente polo grupo Berroguetto:
Este é o texto do nadal tradicional:
Cara Belén camiña unha Niña ocupada
fermosa canda ela San Xosé a acompaña.
Chegaron a Belén e pediron pousada,
responderon desde dentro con voz alborotada
-Quen chama a miña porta, quen a miña porta chama?
-Somos Xosé e María que pedimos pousada
- Se traen cartos que entren e se non que se vaian.
- Cartos non traerei máis que real de prata
-Iso é poucos cartos, pídano noutra parte.
San Xosé se apenaba, María o consolaba.
Non te apenes Xosé, non te apenes por nada,
que máis cartos ti queres que Isto que me acompaña?
Unha figura tradicional das nosas montañas é o Apalpador:
Un ciclo, o de Nadal, que remata o 6 de xaneiro coas danzas de Reis coma estas:
Como xa dixemos ao estudar as distintas linguas que se falan na península e os distintos territorios onde se falan, o galego fálase como lingua de seu máis alá das fronteiras da Comunidade Autónoma de Galicia e nalgúns concellos de comunidades veciñas mesmo existe a posibilidade de estudalo nas escolas e institutos.
CUESTIÓN:
Dos territorios onde se fala galego hoxe en cales se pode cursar algunha materia en galego de xeito oficial nos colexios e institutos?
Pois só se pode estudar de forma voluntaria a materia de Lingua galega en 4º da ESO e Bacharelato dalgúns centros educativos de Castela e León, aínda que os nenos e nenas que desexen iniciarse no uso escolar do galego poden facelo, de xeito voluntario, tanto en Primaria coma en Secundaria unha hora semanal en materias como Plástica para Primaria e dúas horas semanais en Ciencias Sociais para Secundaria. Pola contra noutros territorios do galego en Asturias ou Estremadura aínda non está regrada a súa introdución nas escolas.
Logo o tratamento da lingua galega dependendo da Comunidade na que se fale ten tratamentos ben distintos a pesar deformar parte todas dun mesmo estado e de estar protexido o uso e a escolarización pola lexislación europea en normas tan importantes para as linguas como a Carta Europea das Linguas Rexionais e Minoritarias.
Por que estudamos galego nas escolas e institutos de Galicia e nalgúns de Castela e León?
O poder estudar galego como todo dereito recoñecido emana das leis que rexen aos cidadáns destas Comunidades Autónomas, dos seus Estatutos de Autonomía e da Constitución Española (1978).
Fixémonos no que pon a Constitución no seu ARTIGO nº 3:
1.O castelán é a lingua oficial do Estado. Todos teñen o deber de coñecela e o dereito de usala.
2. As demais linguas epañolas serán tamén oficiais nas respectivas Comunidades Autónomas de acordo cos seus Estatutos.
3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección.
Son pois as leis as que garantes a cooficialidade do galego en Galicia. O noso Estatuto di:
ARTIGO nº 5
1.A lingua propia de Galicia é o galego.
2.Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.
3.Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en todo os planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento.
4.Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.
Logo na Lei de Normalización Lingüística: O galego, como lingua propia de Galicia , é tamén lingua oficial no ensino en todo os niveis educativos.
DO DITO AO FEITO SEMPRE HAI UN TREITO
Xa vimos que hai linguas faladas no Estado que non son oficiais, que non están recoñecidas. Sabemos tamén que hai nenos e nenas galegofalantes que viven en Asturias ou Estremadura que non reciben clases na súa lingua propia porque nestas comunidades non está recoñecido este dereito.
Logo os galegos temos unha gran sorte que a partir da volta da Democracia temos o dereito a saber e usar o galego. Hai quen de todos modos subliña que o tratamento do castelán e do galego non é idéntico: Temos o dereito a usar o galego, namentres que do castelán temos o deber de aprendelo ademais de o dereito ao usar.
Pero é importante mirar ao noso pasado para coñecer o porqué da situación presente das linguas que falamos en Galicia.
Botémoslle unha ollada ao vídeo que reflicte a vida duns nenos e nenas escolarizados nun pobo do interior de Galicia chamado Friol (Lugo) antes de que se introducira o galego nas escolas nos últimos anos do Franquismo:
CUESTIÓNS SOBRE O VÍDEO: As Escolas no Franquismo e a desruralización.
1- A pesares de seren o galego o idioma de Galicia, sabes cando se introducirá por vez primeira nas escolas?
2-Describe en detalle seguindo o que din as mestras cal era a situación dos escolares do rural nos últimos anos do Franquismo.
3- Unha das protagonistas da reportaxe é unha rapaza, en que condición de especial dificultade vive? Por que prefería comer no colexio co resto dos seus compañeiros das aldeas de Friol?
4- Que queren ser de maiores estes nenos/as? Por que cres que ningún quere permanecer no campo? Razoa a resposta.
5-Que fan os rapaces e que fan as rapazas ao rematar a xornada escolar e volver as súas casas? Teñen moito tempo para facer os deberes?
6- A avoa que aparece ao final da montaxe, en que idioma canta aos seus netiños?
7- Cal cres que é a situación dos nenos e nenas que viven e van a escola hoxe en Friol? intenta describir brevemente os cambios que pensas que se deron dende aquela.
Propoñémonos facer desta lectura un pracer e ademais unha reflexión práctica sobre os textos narrativos analizando a estrutura da novela e identificando en cadanseu capítulo os elementos da narración que presenta. Tamén seremos creativos e iremos realizando unha ilustración capítulo a capítulo.
Promete ser unha lectura entretida e instrutiva.
Comezamos polo resumo ou ARGUMENTO desta historia de intriga e aventura, de amizade e fantasía.
Hadrián atópase na clase de matemáticas nos minutos nos que a profesora reparte os exames mentres que, sen que ninguén se dea conta na aula, dende a fachada da vella igrexa de San Pedro que se atopa fronte ao centro do ensino, o Dragal observa a situación. Dona Ermidas, a profesora, entrégalle o exame a Hadrián que curiosamente sacou un 10. O dragón dende a cornixa chíscalle un ollo. E a profesora, que estivera preocupada polo rapaz tras o seu trasladado doutro centro despois da morte do seu pai, ao final da clase, anímao a que siga así ata atopar o seu camiño. Un camiño misterioso que Hadrián agora sabía que se abrira séculos atrás.
O NARRADOR neste capítulo é unha voz externa ao relato en terceira persoa. É un narrador omnisciente que coñece o pasado o que pensan os personaxes (Hadrián ou Ermidas).
OS PERSONAXES: Parece haber un protagonista claro neste capítulo que é Hadrián e outro personaxe (se cadra o antagonista) misterioso denominado Dragal, aparecen os nomes de varios compañeiros de clase do rapaz: Mónica que parece coñecer a Hadrían porque ao final agarda por el, Miguel, Teresa, Antón? secundarios e tamén nun papel secundario , un tanto máis relevante que os anteriores neste capítulo, o de Dona Ermidas, a profesora de Matemáticas.
ESPAZO(s): a Aula que se atopa nun centro de ensino fronte a unha vella igrexa cuxa fachada vese dende a fiestra.
TEMPO(s): (Aquí debemos distinguir entre o tempo relatado (canto tempo se narra) e cómo se relata ese tempo ao que chamamos o tempo do discurso. Este pode ser lineal se coincide co anterior ou descontinuo podendo ser mesmo unha retrospección (indo de adiante cara atrás).
O tempo relatado é o que podería durar aproximadamente unha sesión de clase de Matemáticas na que se entregan uns exames.
O tempo do discurso, que neste capítulo coincide co relatado porque é lineal, comeza no principio e remata ao final da clase, aínda que hai referencias ao pasado de Hadrián e ao comezo do curso, non se chega a dar un salto a un tempo pasado, é unha pequena referencia.
MODOS DE DISCURSO (A autora pode escoller entre narración, descrición ou diálogo á hora de contar esta historia. Trátase de comentar en cada capítulo cal dos tres domina e cando se utiliza, se é que se usa calquera dos outros dous).
No 1º capítulo do libro domina a narración de acontecementos, non hai descrición (unha liña describe o aspecto do exame de Hadrián) e o diálogo aparece cando dona Ermidas entrega aos alumnos os exames e prodúcese unha pequena conversa entre ela e o protagonista.
