UNIDADE 9:
Os nomes das cousas:
- Os deportes (páx.194)
- A sinonimia(páx.195)
Ortografía:
-Uso do "B"(páx. 197)
Gramática:
- O verbo: Estrutura. (Páxina 198-199)
- Repaso de Pronomes persoais átonos.
Literatura:
- O xénero dramático (páx. 202-203)
- LETRAS GALEGAS 2021: XELA ARIAS (no blog ou na libreta)
Tradición oral:
- Os Mouros e As Mouras (resumos na libreta)
Lingua e Sociedade:
- Prexuízos lingüísticos I (páx. 196)
Obradoiro de expresión:
- A noticia (páx.193)
UNIDADE 10-11 e 12
Os nomes das cousas:
- Os oficios (páx.214)
- A antonimia(páx.215)
- Polisemia
- Homonimia
Ortografía:
- Uso do "V"(páx. 217)
- Uso do "H"(páx. 237)
Gramática:
- Os verbos irregulares (Páxina 218 e apéndice 276-277 e seguintes)
- Preposición, conxuncións e adverbios (páx. 238-239).
Éche este transno coma todos os trasnos aos que lles gusta revolver e facer trasnadas na casa na que entran, pero á vez é moi particular, porque só vai a aquelas casas ás que lle invitan por carta a entrar e só aparece nelas na noite do 16 para o 17 de maio. O máis característico deste trasno é que tras facer das súas pola casa adiante deixa un agasallo como compensación que pode ser un libro, un CD ou un cómic sempre, sempre, sempre en galego. Adoita deixalo nos lugares máis insospeitados, gústalle por exemplo meter os libros na neveira á que acode con frecuencia na procura de leite durante a noite.
Este curso comezou visitando xa algunhas casas despois de recibir cartas como estas:
Estimado Trasno das Letras Galegas:
Ata hoxe non te coñecía, pero agora que sei das cousas xenais que fas encantaríame que me fixeras unha visita. Como sei que che encanta, douche permiso para desordenar todos os currunchos da miña casa e se pode ser, tráeme algún libro en galego e agáchao onde queiras. Entendo que non queiras que te vexa, xa que sei que non che gusta, pero por favor, vén a verme o Día das Letras Galegas será todo máis divertido. Espero a túa visita!!
Querido Trasno Das Letras Galegas:
Quería dicirche que este ano fun unha boa rapaza e que me gusta falar galego coma ti xa sabes, e non estaría mal que me trouxeras un libro, porque xa nos estamos achegando ao Día das Letras Galegas. Eu teño moitos libros, pero a gran maioría son en castelán, entón quero que ti me agasalles un en galego.
Non me revolvas moito a casa, por favor!
Un saúdo!
(Ilustración de Antía Argibay e textos de Paula Rosales e Emma Freire)
Vide.
Convídovos ó espectáculo de non ser para ser de todo.
Vide que vos convido
a vos ver.
Ven que te reto
a te ver a ti desde ti en ti.
Hasme oír, hasme oír:
agora busco que coxugues
ben o verbo dos posibles,
e que ti esquezas esa radio de cousas previas
amarrada sempre ós pensamentos,
sempre ós pensamentos.
Incéndiate
á calor da observación.
E repasa logo a ollada
no pouso dos afectos.
Hasme oír, hasme oír: deixa
que te percibas a ti,
que te percibas
tamén ti atropelada das palabras,
á procura de trazos que nos
describan.
que nos describan.
Intempestiva,
serse intempestiva.
E domea-la furia, e domea-la furia, e domea-la furia
á procura
da froita
madura.
Vencerse é cousa
de se tratar.
DA SÚA VIDA E DA SÚA OBRA
DAS SÚAS CREACIÓNS
"FACENDO CORPO": Curiosear sobre tres facetas de Xela: A súa imaxe, un poema e a súa rebeldía.
- A miña foto preferida de Xela Arias.
- Un poema
- Unha visión da súa vida de rebeldía.
Para estudar e saber os verbos en galego é útil usar unha táboa para ver cal é a súa estrutura.
Dintinguiremos verbo Regular do Irregular polo seu lexema. Fíxate nas diferenzas entre un verbo regular e outro irregular
Regular: cant-o, cant-aba, cant-arei, cant-ei
Irregular: fag-o, fac-ía, fa-rei, fix-en
TIPOS DE TOPÓNIMOS
Podemos establecer distintos criterios para clasificar os topónimos pola entidade (tamaño do territorio ao que se fai referencia) xa falamos de: Macrotopónimos: Galicia, Pontevedra(provincia), Marín Microtopónimos: Chan do Monte, A Suvidá, A Mouta…
Pero as tipoloxías máis usuais responden a: A) Tipos de topónimos segundo o seu significado B) Tipos de topónimos segundo á etapa ou época da súa orixe
POLO SEU SIGNIFICADO
A) Seguindo a Elixio Rivas e atendendo ao significado, usaremos a seguinte tipoloxía:
Oronimia ou orotopónimos: Referidos a xeografía ou forma do terreo (As Pedreiras, Arealonga, Penizas, Cantodarea, Mogor, Chan do Monte, O Montecelo, Seixo, O Tombo…)
Hidronimia ou hidrotopónimos: relacionados coa auga (Fonfría, A Lagoa, As Regueiras, Sar…)
Fitonimia ou fitotopónimos: relacionados coa vexetación (O Carballal, O Cerqueiro, O Fragueiro, O Loureiro, O Souto, O Toxal, O Xestal…)
Zoonimia ou zootopónimos: relacionados con animais (O Cabalón, O Chirléu, O Formigoso, A Moscosa, Niñada, A Toupeira…)
Antrotopónimos (etnotopónimos): Derivados de nomes de persoas, xentilicios ( Ardán, Novexil, Omil, Pidre, Marín, Mimáns, O Rial…)
Haxiotopónimos: Relacionados coa relixión (San Xián, O Santo, As Cregas, Santomé…)
Outras categorías:
Situación e aspecto: Descrición do espazo (Asperela, Branco, Cabodavila, A Costa, Redondo…)
Agrícolas e servidume: Patrimonio, oficios e usos agrícolas ou poboacionais (Agrela, Batán, A Calzada, O Campo, A Corredoira, Currás, A Pastoriza, A Pesqueira…)
POLA SÚA ORIXE
B) Seguindo a Elixio Rivas e atendendo á orixe ou etapa de nacemento, imos falar dos seguintes tipos de topónimos sen entrar a máis profundidades nesta tipoloxía realmente complexa e aberta a debates:
Topónimos segundo á etapa ou época da súa orixe antes ou despois de Roma:
- PREROMANOS: Adoitan ser menos transparente o seu significado: Gagán, Mogor, Sar... son máis abundantes entre os orónimos ou hidrónimos.
- POSROMANOS: Son de significado máis evidente: Marín, Portocelo, O Peirao...
RECUPERANDO OS MICROTOPÓNIMOS DE MARÍN
Trátase dun exercicio para lograr recuperar o maior número posible de microtopónimos de Marín.
1º Teremos que consultar nas nosas casas para que nos indiquen os nomes dos lugares máis próximos á nosa casa ou aos lugares de residencia dalgún familiar ou ambas cousas.
Afonso Daniel Rodríguez CASTELAO:Vida e obra.
Naveu en Rianxo un 30 de xaneiro de 1886. Con once anos reúnese co seu pai e nai en 1895 como emigrado en Arxentina. Volve a estudar a Galiza Mediciña en Compostaela. Pero será unha profesión que non exerza: "Fixen mediciña por amor ao meu pai, pero deixei a medidiña por amor á humanidade". Gustáballe a arte e pintar e especializouse na caricatura.
Debuxante: Comeza a colaborar en 1911 revistas e prensa cos seus debuxos algo qu enon deixará de facer. Son moi coñecidas as súas caricaturas publicadas baixo o título: "Cousas da vida". Traballará logo en Pontevedra a ata 1936 para o Instituto de Estatística onde comezarán os seus contactos co Galeguismo que dará paso a súa vida política. Outros traballos gráficos serán Galicia Mártir, "Atila en Galiza" ou "As cruces de pedra na Galiza"
Político: Membro fundador do Partido Galeguista promoverá a craeción do 1º Estatuto de Autonomía de Galicia que s eaprobará en referendo en 1936. Razón pola cal Castelao estará en Madrid cando se produce o Golpe de estado de Franco e a Guerra civil. Esta é a causa que provocará o seu exilio en América e a súa participación co goberno republicano exiliado. Durante a
Escritor: a)Ensaísta. Coñecemos xa algúns textos do seu libro Sempre en Galiza
b) Como narrador ten novelas como: Os dous de sempre, pero destaca tamén bna creación de relatos curtos como: Cousas, Retrincos.
c) Como dramaturgo ou autor teatral só escribe unha das referencias paara o teatro moderno en galego: Os vellos non deben namorarse que estrea en 1941 en Arxentina ao non poder volver a Galiza a causa do triunfo do Franquismo.
Castelao morrerá sen poder volver a súa terra en 7 de xaneiro do ano 1950.
