Como xa sabedes Galicia é o país das marabillas, unha terra chea de tesouros como hoxe amosaremos. Imos comezar unha nova lectura, un libro intrigante, coma quen di unha aventura, que xa no seu título nos fai viaxar cara un lugar e dun tesouro que seguro non coñecemos...
BURELA, Onde está?
Despois d ever o vídeo responde: Que é Burela?
Que tres significados pode ter en orixe esta palabra?
Na entrada anterior deste comentario de texto rematamos coa fermosa metáfora de Galicia que se usa no himno
Hoxe imos reparar en tres aspectos:
- A Galicia que está aparece no himno sen citala directamente.
- O Celtismo e o misterio do himno.
- A musicalidade do poema.
Antes de avanzar deben quedar claros todos os elementos destacados na entrada anterior a modo de resumo.
Xa falamos de que o noso himno comeza con preguntas. Pregunta o poeta, como bardo do presente que interroga como portavoz do pobo galego. Unha noite de lúa (prácido luar) pregunta (do verso 1 ao 8). Responden os rumorosos, é dicir, os pinos (que non aparecen máis que no título), de escuro arume (as follas do pino), as altas copas. Esta resposta vai do verso 9 ata o final (3 estrofas).
COMO APARECE GALICIA NO HIMNO?
No segundo verso da primeira estrofa fálase dun lugar : a costa, elemento que enlaza na segunda estrofa co confín algo que nos lembra a idea dun "finisterre".
1- Que cor é a que identifica este territorio?
2- Enumera coas palabras de Pondal as veces que aparece nomeada esta cor.
3- A ver se acertas que palabra do poema nos permite saber que ese valeroso chan só pode ser Galicia?
Seguro que diches con ela axiña. Estaba claro que a figura mitolóxica é a que definitivamente une ambas características, a da paisaxe e a do valor a un territorio concreto: o fogar de Breogán. Esta metáfora acaba converténdose nun símbolo ao final do himno cando volve a repetirse coa variante nazón de Breogán.
O CELTISMO E O MISTERIO DO HIMNO COMO SE MANIFESTA?
Breogán foi o primeiro rei mitolóxico de Galicia que se relaciona cos celtas. É un mito medieval recuperado no XIX polos galeguistas que nos leva ao segundo elemento, unir este nome a outros conceptos.
4- Localiza no texto do himno e completa esta lista de elementos célticos que ademais do nome de Breogán se citan no poema?
Os __________, os benignos astros, o valeroso_______, Breogán e os ___________ das idades que son os que revelan o futuro profético que lle agarda a esta terra, a este pobo.
5- Que é un bardo? Explícao coas túas palabras.
6- Completa este texto para comprobar que comprendes a antítese ou contraposición de quen entende a mensaxe: Son os bardos de tempos pasados os que comunican a través dos______________ aos bos e xenerosos que atenden un misterio que os iñorantes, ___________e _______________ non entenden, non..
7- Cal é o misterio que nos revelan os bardos das edades? Explica coas túas palabras o contido da última estrofa do himno, esa mensaxe final (podes consultar o vocabulario máis abaixo na anterior entrada):
Os tempos son chegados
dos bardos das edades
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois, donde quer, xigante
a nosa voz pregoa
a redenzón da boa
nazón de Breogán.
A MUSICALIDADE DO POEMA
Desde o comezo Pondal fai alusións sonoras e musicais para converter en ben compasado o monótono fungar dos pinos que deben soar como unha misteriosa arpa (arume arpado) aos que atenden e entenden ese ronco son.
O ritmo deste poema é lento porque ten elementos que retardan a acción por exemplo o paralelismo das interrogantes da primeira estrofa ( que din... que din...), o abundante número de adxectivos ou como a hiperbatón ou ruptura da orde lóxica da oración para obrigarnos a unha lectura máis reflexiva do poema.
Ademais a musicalidade está tamén na rima destes versos que segue este esquema: abbc deec.
8- Cantas sílabas teñen os versos do noso himno? Son de arte maior ou menor?
Eduardo Pondal compuxo un longo poema de 10 estrofas no seu libro Queixumes do Pinos. Os galegos da Habana en 1907 procurando unha letra para o que sería o Himno de Galicia escolleron as catro primeiras estrofas deste poema ao que logo poría música Pascual Veiga.
Neira Vilas remarca o papel fundamental na creación da conversión desta peza no himno galego dun emigrante ferrolán, Xosé Fontenla Leal -«home lúcido e apaixonado que amaba a súa patria de orixe, á que lle dedicou de por vida todas as súas enerxías». Aquel home primeiro pensou no poeta Curros Enríquez e o mestre Chané para a letra e a música do himno, respectivamente. Pero un enfado entre ambos os dous impediu o proxecto e finalmente serían o poeta Eduardo Pondal e o músico Pascual Veiga os autores.
Segundo parece a súa colaboración arranca en 1890, cando o poeta lle envía ao compositor Os Pinos para presentarse ao premio para unha «Marcha Regional Gallega» nun concurso musical celebrado no Recreo de Artesanos da Coruña. Non obstante, a estrea non chegaría ata o 20 de decembro de 1907, na Habana, aínda que nos últimos anos hai investigadores que apuntan que o himno debeu de interpretarse en público con anterioridade.
Reproduzamos o texto do himno:
OS PINOS
Que din os rumorosos
na costa verdecente
ao raio transparente
do prácido luar?
Que din as altas copas 5
de escuro arume arpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
Do teu verdor cinguido
e de benignos astros 10
confín dos verdes castros
e valeroso chan,
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
desperta do teu sono 15
fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
a nosa voz entenden
e con arroubo atenden
o noso ronco son, 20
mais só os iñorantes
e féridos e duros,
imbéciles e escuros
non nos entenden, non.
Os tempos son chegados 25
dos bardos das edades
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois, donde quer, xigante
a nosa voz pregoa 30
a redenzón da boa
nazón de Breogán.
BOTEMOS LOGO UNHA OLLADA INICIAL AO LÉXICO DO HIMNO:
- os rumorosos: ruidoso, adxectivo referido aos pinos.
- verdecente: de cor verde.
- luar: nunha noite de lúa.
- arume arpado: a folla do pino en forma de arpa do pino.
- compasado : que segue o compás ou un ritmo.
- monótono fungar: un ruído ou son uniforme.
- cinguido: que rodea.
- confín: terra do lindeiro.
- castros:construción da cultura prerromana.
- inxuria: insulto
- rudo: bruto
- encono: rancor
- Breogán: primeiro rei celta de Galicia
- arroubo: admiración
- féridos: cruel.
- bardos: cantor da memoria da tribo
- vaguedades: imprecisión.
- pregoa: anuncia
- redenzón: liberación
- nazón: pobo, xentes
UN HIMNO CON PREGUNTAS:
Pondal escribiu o único himno do mundo, que nós coñezamos, que comeza con preguntas e interrogantes.
Esta será a nosa primeira investigación:
1- Quen pregunta? E quen fala, quen responde no noso himno?
2- Cal destas tres opcións cres que é o tema ou idea central desta composición?
- Loanza da paisaxe galega
- Preocupación polo uso da lingua galega
- Chamamento ao espertar de Galicia.
RECURSOS DO NOSO HIMNO COMO ARGUMENTOS PARA DEMOSTRAR QUE ESCOLLEMOS BEN DO SEU TEMA:
RECURSOS SEMÁNTICOS (atendendo ao contido e significado das palabras)
Xa falamos das interrogantes iniciais que marcan dúas partes claras na composición:
3- Cales serían esas partes? Indica os versos e o contido de cada unha desas partes.
4- Nesta composición un dos recursos literarios usados é a personificación. Explica en que versos podemos localizala e en que consiste.
5- Seguro que xa reparaches na palabra do primeiro verso "rumorosos" un adxectivo epíteto que vén sendo como unha metoninia (é dicir, recurso que pon en relación dous termos por contigüidade, continente - contido, causa efecto...) A que se refire? Aparecen evocados dalgunha outra forma nos versos seguintes? Indica como.
6- Chegamos así a descubrir un dos recursos máis importantes deste himno, o símbolo ou alegoría que parte deses "rumorosos" unha árbore que co seu son anuncia unha revelación na que hai un pasado (coas raíces na terra), un presente (que podemos asociar a seu tronco, á altura das persoas) e un futuro (que debemos relacionar coa parte máis alta, tocando o ceo). Son _____________.
7- A revelación ou o anuncio será escoitado por todos? A ver se acertas que recurso dos seguintes é o que nos permite saber que o presaxio non será desentrañado por todos.
a) antítese ou contraposición (branco/negro).
b) hipérbole ou esaxeración (morro de medo).
c) simil ou comparación (tan grande como un elefante).
Localiza no texto o recurso ao que facemos referencia:
8- Por outra parte, Galicia aparece evocada como termo real dunha fermosa metáfora relacionada coa mitoloxía céltica, sabes cal?
TRABALLAMOS CO HIMNO GALEGO. Sabías que é o único himno do mundo que comeza con interrogantes? Que sabes sobre o Himno galego, coñeces este poema épico de Eduardo Pondal e a súa música de Pascual Veiga? Que nos di o himno? Segue as propostas que che facemos para axudarte nesta investigación.
Identifica no Himno galego en primeiro lugar unha personificación e intenta explicar quen fai as preguntas iniciais do poema e a quen se dirixen ou quen as responde:
Que din os rumorosos
na costa verdecente
ao raio transparente
do prácido luar?
Que din as altas copas
de escuro arume arpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
Do teu verdor cinguido
e de benignos astros
confín dos verdes castros
e valeroso chan,
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
desperta do teu sono
fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
a nosa voz entenden
e con arroubo atenden
o noso ronco son,
mais sóo os iñorantes
e féridos e duros,
imbéciles e escuros
non nos entenden, non.
Os tempos son chegados
dos bardos das edades
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois, donde quer, xigante
a nosa voz pregoa
a redenzón da boa
nazón de Breogán.
O autor do Himno é_______________________.
Lembra a segunda parte e indica cal é o símbolo no poema que representa o pasado, presente e futuro: Os rumorosos que son os pinos. A raíz no pasado, o tronco o presente e o futuro que está nas copas que son as que "pregoan a redenzón da boa nazón de Breogán".
Sobre Breogán e o seu adn, por se queremos da lenda historia podedes ler este artigo do ADN de Breogán.
Por que estudamos galego nas escolas e institutos de Galicia e nalgúns de Castela e León?
O poder estudar galego como todo dereito recoñecido emana das leis que rexen aos cidadáns destas Comunidades Autónomas, dos seus Estatutos de Autonomía e da Constitución Española (1978).
Fixémonos no que pon a Constitución no seu ARTIGO nº 3:
1.O castelán é a lingua oficial do Estado. Todos teñen o deber de coñecela e o dereito de usala.
2. As demais linguas epañolas serán tamén oficiais nas respectivas Comunidades Autónomas de acordo cos seus Estatutos.
3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección.
Son pois as leis as que garantes a cooficialidade do galego en Galicia. O noso Estatuto di:
ARTIGO nº 5
1.A lingua propia de Galicia é o galego.
2.Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.
3.Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en todo os planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento.
4.Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.
Logo na Lei de Normalización Lingüística: O galego, como lingua propia de Galicia , é tamén lingua oficial no ensino en todo os niveis educativos.
DO DITO AO FEITO SEMPRE HAI UN TREITO
Xa vimos que hai linguas faladas no Estado que non son oficiais, que non están recoñecidas. Sabemos tamén que hai nenos e nenas galegofalantes que viven en Asturias ou Estremadura que non reciben clases na súa lingua propia porque nestas comunidades non está recoñecido este dereito.
Logo os galegos temos unha gran sorte que a partir da volta da Democracia temos o dereito a saber e usar o galego. Hai quen de todos modos subliña que o tratamento do castelán e do galego non é idéntico: Temos o dereito a usar o galego, namentres que do castelán temos o deber de aprendelo ademais de o dereito ao usar.
.jpg)
Por que estudamos galego nas escolas e institutos de Galicia e nalgúns de Castela e León?