Imos elaborar unha biografía sobre o autor ao que se lle dedica o Día das Letras Galegas en 2023.
VIDA de FRANCISCO FERNÄNDEZ DEL RIEGO
- Lugar e data de nacemento
- Infancia, estudos e contacto coa lectura
- Cunqueiro, un amigo para sempre.
- Madrid 1931. Descuberta do Galeguismo
- Santiago. Partido Galeguista e Seminario de Estudos Galegos.
- Guerra Civil. Nova etapa en Vigo.
- Creacción da Editorial Galaxia. Divulgador da cultura galega.
- Na Academia Galega en 1963 propón a celebración do Día das Letras.
- Presidente da Fundación Penzol e da RAG (1997-2001).
- Morte no 2010 aos 97 anos de idade.
OBRA:
- Máis de 4000 artigos como divulgador dende mozo.
- Co seudónimo de Salvador Lourenzana durante a ditadura.
- Unha novela: O cego de Pumardedón
- Varios libros de viaxes: Galicia
- Ensaios sobre: Cos ollos do noso espírito, Galicia no espello, Historia da Literatura Galega
- Memorias: O río do tempo, Camiño andado
Este ano o Día das Letras celebra a un autor de Valdeorras: Florencio Delgado Gurriarán:
CUESTIONARIO SOBRE a VIDA e A OBRA de FLORENCIO DELGADO GURRIARÁN
1- Onde e en que ano naceu?
2- Que é o exilio?
3- Cal foi o motivo do seu exilio? Onde estivo exiliado?
4- Lembra que el é un poeta hilozoista que significa que dá voz á alma da paisaxe, faino coa personificación dos elementos que constitúen a paisaxe. Localiza e explica as personificacións nestes dous exemplos tirados dos versos do seu libro Bebedeira: O ventiño namorouse
da rosa dunha roseira.
Negoulle a roseira a rosa
e o vento fuxiu con ela.
Casou don Godello
con dona Mencía
e van pór a casa
polo “ val das viñas”
5- Florencio dise que é o cantor de Valdeorras por que? En que libros ten moi presenta a paisaxe e a fala desta comarca?
Valdeorras
Miña noiva
Miña terra;
Á beira do Sil deitada,
Para ollar a túa beleza
do mesmo xeito que a “ Venus
do espello”, nel se contempla.
6- Florencio tamén é un poeta civil, das libertades e combativo. O seu libro Cancioneiro da loita galega inicia esta temática, cal foi a causa que provocou este poemario?
7-A nova etapa da vida que inicia en México ten os seus froitos literarios, que libro escribe en 1963 como se reflicte ou se entende a galeguidade nesta obra?
8- Dise que Florencio foi unha ponte entre os galegos que vivían en Galicia e os galegos do exilio ou emigrados. Que ten isto que ver coa revista Vieiros?
9- Co libro Cantarenas escrito en 1981, o autor comeza un regreso a que lugares e a que estilo?
10- Explica o fío condutor do seu derradeiro libro.
11- Que son os prexuízos lingüísticos? Cal é o tema que trata nos seguintes versos?
Volten, de Valdeorras, os nomes xenuinos:
Non máis “Correjanes” nin “vega Molinos”;
sín Veiga Muiños e máis Correxais,
pois xa os “castrapismos” están por demáis
O crego da aldea
do inferno a berrar
pra meterlle medo
ao pobre aldeán
FALA CASTELÁN.
O señoritiño
da vila de Tal,
con vento na testa,
sen calos na man,
FALA CASTELÁN.
12. Florencio morreu en América, en que ano? Como volvería ao pobo natal?
¡Quén, no teu tépedo colo,
pra sempre acougar poidera!
¡quén poidera, cos teus brazos,
cinguirse en eterna aperta!
Éche este transno coma todos os trasnos aos que lles gusta revolver e facer trasnadas na casa na que entran, pero á vez é moi particular, porque só vai a aquelas casas ás que lle invitan por carta a entrar e só aparece nelas na noite do 16 para o 17 de maio. O máis característico deste trasno é que tras facer das súas pola casa adiante deixa un agasallo como compensación que pode ser un libro, un CD ou un cómic sempre, sempre, sempre en galego. Adoita deixalo nos lugares máis insospeitados, gústalle por exemplo meter os libros na neveira á que acode con frecuencia na procura de leite durante a noite.
Este curso comezou visitando xa algunhas casas despois de recibir cartas como estas:
Estimado Trasno das Letras Galegas:
Ata hoxe non te coñecía, pero agora que sei das cousas xenais que fas encantaríame que me fixeras unha visita. Como sei que che encanta, douche permiso para desordenar todos os currunchos da miña casa e se pode ser, tráeme algún libro en galego e agáchao onde queiras. Entendo que non queiras que te vexa, xa que sei que non che gusta, pero por favor, vén a verme o Día das Letras Galegas será todo máis divertido. Espero a túa visita!!
Querido Trasno Das Letras Galegas:
Quería dicirche que este ano fun unha boa rapaza e que me gusta falar galego coma ti xa sabes, e non estaría mal que me trouxeras un libro, porque xa nos estamos achegando ao Día das Letras Galegas. Eu teño moitos libros, pero a gran maioría son en castelán, entón quero que ti me agasalles un en galego.
Non me revolvas moito a casa, por favor!
Un saúdo!
(Ilustración de Antía Argibay e textos de Paula Rosales e Emma Freire)
Vide.
Convídovos ó espectáculo de non ser para ser de todo.
Vide que vos convido
a vos ver.
Ven que te reto
a te ver a ti desde ti en ti.
Hasme oír, hasme oír:
agora busco que coxugues
ben o verbo dos posibles,
e que ti esquezas esa radio de cousas previas
amarrada sempre ós pensamentos,
sempre ós pensamentos.
Incéndiate
á calor da observación.
E repasa logo a ollada
no pouso dos afectos.
Hasme oír, hasme oír: deixa
que te percibas a ti,
que te percibas
tamén ti atropelada das palabras,
á procura de trazos que nos
describan.
que nos describan.
Intempestiva,
serse intempestiva.
E domea-la furia, e domea-la furia, e domea-la furia
á procura
da froita
madura.
Vencerse é cousa
de se tratar.
DA SÚA VIDA E DA SÚA OBRA
DAS SÚAS CREACIÓNS
"FACENDO CORPO": Curiosear sobre tres facetas de Xela: A súa imaxe, un poema e a súa rebeldía.
- A miña foto preferida de Xela Arias.
- Un poema
- Unha visión da súa vida de rebeldía.
3- Lemos a GUÍA DIDÁCTICA DA EXPOSICIÓN e incorporamos ao longo da semana á nosa libreta algunha da actividades que nos propoñen realizar.
4- Estrenamos o Videopoema de 1º ESO A e B do COLEXIO SEI SAN NARCISO: Letras 2020 que realizamos coa participación voluntaria de moitos de vós.(A estrea a partir das 13 horas de hoxe 15 de maio).
A NOSA BIOGRAFÍA
(exercicio feito o mércores pasado)
Ricardo Carvalho Calero un dos grandes polígrafos do século XX. Un polígrafo é unha persoa que escribe sobre diversos temas e/ ou distintos xéneros (poesía, narrativa, teatro, ensaios...
Ricardo Carvalho Calero foi ademais do Partido Galeguista, discípulo de Castelao e da súa xeración de autores que se denominan Xeración Nós porque editaron unha revista coa idea de universalizar Galicia con ese nome. Polas súas ideas será represaliado, é dicir, perseguido e castigado entre outras cousas a non poder exercer de profesor durante o Franquismo.
Ricardo Carvalho Calero é un estudoso da Lingua e como tal é o maior referente do reintegracionismo lingüístico,que defende a aproximación do galego ao seu irmán xemelgo o portugués. Por iso verás que escribía con formas ortográficas coma: lh- Carvalho en lugar de Carballo ou desejo, en vez de desexo.
Por último, Carvalho Calero estableceu o canon de autores literarios, eses escritores e escritoras máis representativos á hora de estudar a Historia da Literatura Galega.
Cuestionario
Despois de ver:Imos elaborar unha pequena biografía sobre autor en base aos seguintes criterios:
- Data de nacemento e de morte.
- Lugares e situacións transcendentais nas distintas etapas da súa vida: Ferrol, Fingoi, Compostela, galeguismo, represión, docencia...
- A súa obra que por forma abarca distintos aspectos: como creador, como lingüista, como crítico literario.
- Debemos procurar ir incluíndo tanto os títulos das súas obras máis relevantes como os logros ou trazos máis destacables da figura homenaxeada.
O colecionista de historias é o título da Exposición que instalamos nos centro sobre Carlos Casares o autor homenaxeado con gallo do Día das Letras deste 2017 e que tamén podes consultar e ver no seguinte enlace: CARLOS CASARES: O colecionista de historias.
Aínda que a Manuel María o coñezamos como poeta tamén escribíu varias obras de teatro. Imos poñer un exemplo dun anaco dun texto teatral seu:
O REI BUBULÚ, de Manuel María
Entra o Rei Bululú, que leva unh agran cachiporra, semellante á do rei de bastos, seguido do Ministro da Facenda, do Médico Real, do Gran Mariscal e do Gran Canciller. Bululú séntase no trono e os que o acompañan acomódanse ó seu redor.
MINISTRO DA FACENDA: EQue xantar poñemos hoxe, Maxestade?
BULULÚ: Caldo de verzas con ben unto e moitas fabas, chourizos con cachelos, callos ben picantes con abundancia de prebe, raxo asado, fígado encebolado. Viño Rubeiro, branco e tinto.
MINISTRO DA FACENDA: E de postre?
BULUlÚ: Hoxe deixa o postre que estou desganado.
MINISTRO DA FACENDA: Como ordene a Vosa Maxestade, á que teño o doloroso deber de informar que, no Tesouro Real, só hai vinte pesos e dúas pesetas con sete céntimos e medio. Os carniceiros xa non nos fían máis.
BULULÚ: Arránxate como poidas que pra iso es o Ministro da Facenda.
MINISTRO DA FACENDA: Favor que me fai a Vosa Maxestade. Mais de onde non hai non se pode sacar.
GRAN MARISCAL: Iso dos carniceiros non ten importancia. Declararémoslle a guerra ós carniceiros coa licenza da Vosa Maxestade.
BULULÚ: Xa cavilaremos niso. (Ó Gran Mariscal) Quédache concedida a Medalla das Grandes e Súpetas Iniciativas! (Ó Gran Canciller) Gran Canciller, toma nota desta condecoración que veño de conceder ó Gran Mariscal Maior do Reino de Bululú e que saia mañá publicada no Xornal Real, con letras ben grandes e en recadro ben floreado e repinicado.
GRAN CANCILLER: Tomo nota, Maxestade.
GRAN MARISCAL: Grazas, Maxestade! Non sei como agradecer...!
BULULÚ: Non hai de que. A mandar! (Ó Médico Real) Tómame o pulso!
MÉDICO REAL:(Tomándolle o pulso) Está baixo, Maxestade, cousa que non comprendo comendo tanto porco e coas grandes enviadas de viño que, con licenza e dispensando, baixa a Súa Real Persoa. Hai que purgalo pra equilibrar os humores.
GRAN CANCILLER: Preocúpanos a saúde da Vosa Real Persoa máis que a nosa propia. A Súa Maxestade é pra nós, e pra todos os súbditos deste reino, mellor que un pai. (Dirixíndose ós outros que están en escena) Verdad, vosoutros?
TODOS A CORO: Certo, certo...!
MÉDICO REAL: Cálmese, Maxestade, que acelera os humores!
BULULÚ: Que tanto maxestade nin que piñeta! Liscade todos menos o Médico Real!
Bululú baixa do trono e comeza a repartir cachiporrazos a eito. Os cachiporrazos farán bruído grandísimo.
GRAN CANCILLER: Moi honrado, Maxestade!
MINISTRO DA FACENDA: Grazas, Maxestade!
GRAN MARISCAL: Que grande, que forzudo e que valentía ten a Vosa Maxestade!
Médico Real: Ese exercicio élle moi comenente a Vosa Maxestade!
Cada un dos personaxes foxeen distintas direccións, Bululú segue repartindo cachiporrazos a barullo e perseguindo neles. Cando teñan fuxido todos, Bululú saca un pano descomunal, de moitas cores e moi chamativo e ponse a limpar a suor.
BULULÚ: Este é o traballo de ser rei. Canso máis que un cavador que anda todo o día a voltas co eixado. Que imos facer! A esta xentiña hai que ensinala. Estas leccións de Filosofía Política fanlles moito ben. Un rei ten que estar en todo e sacrificarse polos seus súbditos.
Cuestionario sobre o texto:
1-Este é un texto teatral por que razón o sabemos? Argumenta a resposta usando as características formais do propio texto.
2- Trátase dunha farsa, como a qu elemos de Castelao, por que?
3-Resume a trama indicando onde sucede a acción, quen acompaña a Bululú e de que se encarga cada un? que oocorre ata que intervén o Médico Real e despois desta intervención?
4-Como definirías ao Rei Bululú?
5-Cal cres que é o conflito que Manuel María pon en escena e que quixo trasladar con esta obra?
CUESTIONARIO DA EXPOSICIÓN:
1. Que libros le Manuel María que atopaba na biblioteca do seu pai?
Panel Resposta:
2. Cita tres autores que coñeza en Lugo na súa mocidade.
Panel Resposta:
3. Cita tres autores que coñeza en Compostela na súa mocidade.
Panel Resposta:
4. Que dous grupos de persoas se reunían nos faladoiros antifranquistas?
Panel Resposta:
5. Cal é o seu primeiro libro? Que característica posúe esta obra?
Panel Resposta:
6. Cal é a súa primeira obra de teatro?
Panel Resposta:
7. De que tipo é a poesía inicial do autor? En que grupo se encadra?
Panel Resposta:
8. Que libro marca un cambio na súa poesía? Que pasa a retratar agora o poeta?
Panel Resposta:
9. Por que el e outros autores non podían publicar en Galicia as súas obras?
Panel Resposta:
10. Que funda en 1967? Para que?
Panel Resposta:
11. Para que abren Saleta e mais Manuel María a libraría Xistral?
Panel Resposta:
12. Cal é o seu poemario infantil de máis éxito?
Panel Resposta:
13. Que outro poemario centra o destinatario nos nenos da cidade? Que pretende?
Panel Resposta:
14. Cal era o principal propósito de Manuel María? Que fixo para conseguilo?
Panel Resposta:
15. Cita dúas obras de denuncia social.
Panel Resposta:
16. Indica catro temáticas presentes na obra poética de Manuel María.
Panel Resposta:
17. Segundo o autor, que dúas obrigas temos nós coa lingua?
Panel Resposta:
18. Cal é o xénero literario que máis o define como autor? Que outros xéneros cultivou?
Panel Resposta:
19. En que institución entra en 2003? A que lle dedica o seu discurso de ingreso?
Panel Resposta:
20. Despois de teres visitado a exposición, con que tres ideas definirías a figura de Manuel
María?
Panel Resposta:
Comezabamos o curso con este poema do poeta do Día das Letras: