Un idioma nace das accións e reaccións seculares dunha comunidade de seres humanos coa Natureza nunha terra concreta. Un idioma é coma unha persoa, ten unha nai, a terra na que nacerá, e un pai que adoita ser outro idioma.
O Latín é o idioma pai do galego,
como unha semente que trouxeron
os romanos a esta terra Gallaecia
hai 2000 anos e que medrou
coma un fillo.
O NOME DA TERRA
Visualiza os seguintes vídeos e logo responde as cuestións:
1- Cal é o obxectivo do micro programa "Ben falado"?
2- O galego vén do latín, o latín vén a ser a nai do galego, pero quen é a avoa da nosa lingua?
3- Quen lle puxo o nome de Gallaecia a Nosa Terra:
4- Dos sufixos latinas aic /aec = -ego naceu un sufixo moi galego. Cita tres palabras que o conteñan.
5- Por que cres que a montaxe que inclúe o primeiro dos vídeos denomínase "palabras milenarias"? Argumenta a resposta.
6- "Chover miudiño" e ?ás cuncas" ou "a cachón? Que diferenza hai?
7- Cal é a etimoloxía de "Galicia" de Callaecia?
8- O galego forma parte do privilexiado 5% que significa isto?
9-En que continentes hai máis linguas?
10-Cantas linguas do mundo hai en Europa?
11-De quen depende a continuidade das nosas linguas?
12- Despois de ler o seguinte texto e consultando as dúbidas de vocabulario que teñas, intenta expresar coas túas palabras o que nos quere dicir.
Un poema para comentar:
O IDIOMA É A CHAVE COA QUE ABRIMOS O MUNDO
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo:
o salouco máis feble,
o pesar máis profundo.
O idioma é a vida,
o coitelo da dor
o murmurio do vento
a palabra de amor.
O idioma é o tempo,
é a voz dos avós
ese breve ronsel
que deixaremos nós.
O idioma é un herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.
O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
meirande e poderosa.
O idioma é a forza
que nos xungue e sostén
se perdemos a fala
non seremos ninguén.
O idioma é o amor
o latexo, a verdade
a fonte da que agroma
a máis forte irmandade.
Renunciar ao idioma
é ser mudo e morrer
precisamos a lingua
se queremos vencer.
Manuel María.
Coñeces un relato que se titula: Alicia no país das marabillas?
É un relato de Lewis Carroll, un pseudónimo, dun autor galés no que unha nena chamada Alicia vive unha serie de aventuras nun mundo descoñecido tras quedarse trasposta. Logo de espertar percibe que dalgún xeito dita experiencia no mundo dos soños con cantidade de interrogantes e situacións novas e marabillosas servíllonlle para medrar como persoa.
Como verás ao longo do curso imos tentar que sexas como Alicia e que dalgún xeito coñezas mellor ese mundo marabilloso que se chama Galicia. Para iso deberás atreverte a liberar os soños da gaiola. Deberás desprenderte algo da túa inocencia infantil e entender mellor os dobres sentidos, os xogos de palabras e as metáforas da vida. Terás que saber saír do tobo, o que pode significar un sombreiro, coñecer a pedantería do croquet e algunha que outra palabra nova e máis dun personaxe mitolóxico do qu enon tiñas nin idea, tentarás xogar aos naipes por aburrimento e nunca esquecer o que é un sorriso. Daquela aprenderás a ousadía de colocarte ante o espello.
Consultas: No seguinte enlace podes consultar e curiosear sobre algunhas palabras que aparecen no relato de LeWis Carroll: Alicia no país das marabillas
Galicia somos nós:
a xente e maila fala.
Se buscas a Galicia,
en ti tes que atopala!
MANUEL MARÍA. Os soños na gaiola
A DIVERSIDADE LINGÜÏSTICA FAINOS HUMANOS
Algúns homes -galegos tamén- andan a falaren dun idioma universal, único para toda a nosa especie. Son os mesmos que buscan a perfección baixando pola escada zoolóxica, deica sentiren envexa das formigas e das abellas. Son os mesmos que perderon o anceio de chegaren a ser deuses, e renegan das inquedanzas que produce a sabedoría. Son os mesmos que consideran o mito da Torre de Babel como un castigo, e renegan da vida ascendente. Mais eu dígolles que a variedade de idiomas, coa súa variedade de culturas, é o signo distintivo da nosa especie, o que nos fai superiores aos animais. Velaí vai a demostración: Un can de Turquía ouvea igual que un can de Dinamarca; un cabalo das pampas arxentinas rincha igual que un cabalo de Bretaña. E sabedes por que? Porque os pobres animais aínda están no idioma universal.
CASTELAO, Sempre en Galiza
Cuestións:
1- Por que cres que pode haber algúns homes que poidan sentir envexa das formigas e das abellas?
2- E por que esas mesmas persoas consideran un castigo o mito da Torre de Babel? Que sabes ti sobre este pasaxe da Biblia? Quererías ti que existise un idioma universal ou conformaríaste con saber idiomas? Por que?
3- Segundo Castelao, que caracteriza ao ser humano fronte ás restantes especies animais?
Benvidos/as a este curso 2021/2022 e a esta vosa materia de galego na etapa da ESO. Imos dar os primeiros pasos, como non, poñendo a mirada ao que deixamos atrás para percibir mellor a dimensión do camiño que se nos abre na Secundaria que hoxe comezamos.
Que significa, por que agora afrontamos este cambio e, sobre todo, para que emprendemos esta nova viaxe? Que pinta o galego en todo isto?
Imos ir respondendo a estas preguntas servíndonos dos seguintes textos:
No Día Europeo das Linguas e da Tradución ímolo celebrar co noso idioma:
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo:
o salouco máis feble,
o pesar máis profundo.
O idioma é a vida,
o coitelo da dor
o murmurio do vento
a palabra de amor.
O idioma é o tempo,
é a voz dos avós
ese breve ronsel
que deixaremos nós.
O idioma é un herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.
O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
meirande e poderosa.
O idioma é a forza
que nos xungue e sostén
se perdemos a fala
non seremos ninguén.
O idioma é o amor
o latexo, a verdade
a fonte da que agroma
a máis forte irmandade.
Renunciar ao idioma
é ser mudo e morrer
precisamos a lingua
se queremos vencer.
Manuel María.
11- PROXECTO DE AULA DA UNIDADE 0: O poeta emprega unha morea de metáforas para definir o idioma: Unha metáfora é unha identificación dun termo real (o idioma) cun termo imaxinario ( a chave) que é posible porque hai un elemento que as une (o idioma e a chave abren algo).
Atopa outras dúas metáforas no poema e indica cal é o seu termo real e o imaxinario.
12- Crea a túa propia metáfora e logo, reunindo todas as da clase, será a primeira banda deseñada do curso coas distintas ideas que realicemos.
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo:
o salouco máis feble,
o pesar máis profundo.
O idioma é a vida,
o coitelo da dor
o murmurio do vento
a palabra de amor.
O idioma é o tempo,
é a voz dos avós
ese breve ronsel
que deixaremos nós.
O idioma é un herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.
O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
meirande e poderosa.
O idioma é a forza
que nos xungue e sostén
se perdemos a fala
non seremos ninguén.
O idioma é o amor
o latexo, a verdade
a fonte da que agroma
a máis forte irmandade.
Renunciar ao idioma
é ser mudo e morrer
precisamos a lingua
se queremos vencer.
Manuel María.
10- PROXECTO DE AULA DA UNIDADE 0: O poeta emprega unha morea de metáforas para definir o idioma: Unha metáfora é unha identificación dun termo real (o idioma) cun termo imaxinario (a chave) que é posible porque hai un elemento que as une (o idioma e a chave abren algo).
Atopa outras dúas metáforas no poema e indica cal é o seu termo real e o imaxinario.
Crea a túa propia metáfora e logo, reunindo todas as da clase, realizaremos a primeira banda deseñada do curso coas distintas ideas que realicemos.
O lema deste ano co que imos traballar e que ademais nos vai servir de motor ao longo do curso é: ASUME A TÚA RESPONSABILIDADE!
Trátase realmente de CONSTRUÍR A NOSA RESPONSABILIDADE. A responsabilidade de todos como un labor individual á vez de colectivo. Implica ter clara a igualdade de dereitos, a importancia dos deberes nun mundo complexo rico en diversidade. Somos diferentes en cultura, pero abordamos unha tarefa esencial en común a de compartir un planeta e manter viva a nosa identidade.
Apelar á sensatez nestes tempos de pandemia non pode facer invisible outras cousas das que tamén somos responsables. Bótalle unha ollada ao vídeo:
Cantas linguas hai no mundo?
Por que son tan fráxiles as linguas?
Por que é imprescindible "espertar"?
E xa postos dado que estamos pendentes da COVIB-19 falemos de CONTAXIO:
Hai contaxios saudables?
Logo, quererás probar e contaxiarte?
COMEZAMOS.
Escribir, ler e falar ben a nosa lingua, a responsabilidade esencial que temos que asumir.
" O galego culto que hoxe se exprese en galego, por ese só feito demostra levar na alma un nidio sentimento de liberdade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre, co fin de lles dar o tempero preciso para que poidan fecundar mortas terras, cheas de lixos de escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.
...Eses que viven de costas ás orixes dificilmente poderán redimirse da servidume do mimetismo. Que cousa máis orixinal que a lingua dun pobo, xerada por accións e reaccións seculares entre o home e a Natureza, para facelo diverso no universo? "
Antón Vilar Ponte, Pensamento e sementeira.
1- Que relación ten a liberdade coa nosa lingua? Falar galego representa un compromiso, por que?
2- Explica as metáforas contrapostas da liberdade e da escravitude neste texto.
3- Como podes traducir coas túas palabras ?redimirse da servidume do mimetismo?.
4- Por que parece tan importante ser orixinais no universo?
A landra que non se ve en maio,
non se ve en todo o ano.
Dúas palabras sementar e esperanza, que unidas á lingua que falamos, provocan de inmediato unha mensaxe tremendamente evocadora e positiva, que parte do presente mirando cara ao futuro, capaz de superar un pasado xa esgotado, entendido como un proceso colectivo de progreso e aberto á ilusión dunha nova primavera.
Unha vella canción moi popular en Galicia dicía:
Sementar sementarei,
loguiño de crarear,
en tanto no pobo medre
un meniño, un vello e un cantar.
Un meniño rebuldeiro
que fale na lingua nai
que suba nos pexegueiros
a fruta verde a roubar.
Un vello que dea consellos
un rostro de fume e pan
que conte contos ós nenos
do cuco e do paspallás.
Un cantar de redención
que troque a desolación
nun limpo e craro alborear.
Logo, deixáime morrer,
entre dous regos, queimado,
cando veñan os solpores
dos homes esfamiados.
Esta cantiga fala da esperanza que medra ao sementar palabras e ver medrar coa lingua nun pobo un meniño, un vello e un cantar...Unha reflexión sobre a importancia da tradición oral, de que pase de xeración en xeración, de boca en boca o saber dese pobo a través da lingua nai.
Sabías que sen lingua, é dicir, sen ter a capacidade de nomear as cousas, non hai coñecemento? Imos procurar argumentos para darlle resposta a esta cuestión.
No Día Europeo das Linguas e da Tradución ímolo celebrar co noso idioma:
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo:
o salouco máis feble,
o pesar máis profundo.
O idioma é a vida,
o coitelo da dor
o murmurio do vento
a palabra de amor.
O idioma é o tempo,
é a voz dos avós
ese breve ronsel
que deixaremos nós.
O idioma é un herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.
O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
meirande e poderosa.
O idioma é a forza
que nos xungue e sostén
se perdemos a fala
non seremos ninguén.
O idioma é o amor
o latexo, a verdade
a fonte da que agroma
a máis forte irmandade.
Renunciar ao idioma
é ser mudo e morrer
precisamos a lingua
se queremos vencer.
Manuel María.
1- PROXECTO DE AULA DA UNIDADE 0: O poeta emprega unha morea de metáforas para definir o idioma: Unha metáfora é unha identificación dun termo real (o idioma) cun termo imaxinario ( a chave) que é posible porque hai un elemento que as une (o idioma e a chave abren algo). Atopa outras dúas metáforas no poema e indica cal é o seu termo real e o imaxinario.
Crea a túa propia metáfora e logo, reunindo todas as da clase, realizaremos a primeira banda deseñada do curso coas distintas ideas que realicemos.
Nacemos en Galicia, e xa por iso somos galegos/as?
IDENTIDADE: Conxunto de características ou elementos que definen unha persoa ou cousa fronte ás demais, o que fai que sexa recoñecida como tal.
Xa vimos que os seres humanos distinguímonos do resto dos seres vivos, en primeiro lugar, pola variedade de linguas que somos capaces de usar.Logo na procura do eu, é dicir, da nosa identidade atopámonos coa lingua e coa terra ineludiblemente:
"...a identidade pasa por entender quen somos, quen fomos e por que somos. Somos en función do pasado, do que fomos antes? ? a lingua vennos dada, pero nunha situación de conflito como a que temos nós, tamén é unha elección.?
Así se expresaba unha poeta chamada Berta Dávila. Analicemos as súas palabras.
COMO NACE UNHA LINGUA?
Antón Vilar Ponte dicía que a lingua dun pobo está "xerada por accións e reaccións seculares entre o home e a Natureza, para facelo diverso no universo" e Castelao engade:
"Un idioma non nace pola vontade xenial dun grupo de homes; nace pola disposición psicolóxica dun pobo, que, en condicións históricas favorables, crea unha cultura e a súa correspondente maneira de expresión... un idioma é o corpo sensible dunha cultura, e todo atentado á lingua peculiar dun pobo representa un atentado á súa cultura peculiar".
Só a través da linguaxe cobra sentido o que vemos, oímos e sentimos en xeral, e isto créanos un problema de coñecemento: se a través da linguaxe coñecemos o mundo que nos rodea; ou máis ben a nosa linguaxe constrúe o mundo? B. L. Whorf, en Linguaxe, pensamento e realidade responde: «Os seres humanos non viven sós no mundo obxectivo, nin tampouco no mundo da actividade social como se entende ordinariamente, senón que están en gran medida a espensas do idioma concreto da sociedade na que viven".
NA PROCURA DA TERRA
CAL É A ETIMOLOXíA DA PALABRA: GALICIA/ GALIZA?
Etimos + logos son dúas palabras gregas en orixe. Procurar a orixe verdadeira das palabras é buscar a etimoloxía dunha palabra, indagar de onde procede e cal é o seu significado orixinario.
Imos saber hoxe de onde procede a palabra GALICIA, quen nos puxo este nome, e mesmo coñecer un sufixo moi usado na nosa lingua, tanto que aparece na palabra gal-ego. Visualiza este dous vídeos e logo responde as cuestións:
Cuestións:
1- Cal é o obxectivo do micro programa "Ben falado"?
2- O galego vén do latín, o latín vén a ser a nai da nosa lingua, pero quen é a avoa do galego?
3- Quen lle puxo o nome de Gallaecia a Nosa Terra:
4- Dos sufixos latinos aic /eic = -ego naceu un sufixo moi galego. Cita tres palabras que o conteñan.
5- Por que cres que a montaxe que inclúe o primeiro dos vídeos denomínase "palabras milenarias"? Argumenta a resposta.
6- "Chover miudiño" e ?ás cuncas" ou "a cachón?, "a caldeiro"... Que diferenza hai?
7- Cal é a etimoloxía de "Galicia"ou de Callaecia?
8- O galego forma parte do privilexiado 5% que significa isto?
9-En que continentes hai máis linguas?
10-Cantas das linguas do mundo se falan en Europa?
11-De quen depende a continuidade das nosas linguas?
12- Expresa coas túas palabras como cres que nace un idioma e por que é tan importante a súa pervivencia no mundo.
Imos comezar o curso coa idea de responder a esta pregunta, pero non hoxe. Imos primeiro coñecer algunha cousa básicas sobre a lingua e o coñecemento con esa curiosidade innata coa que nacemos e que é a que estimula o noso afán por saber.
Sabías que sen lingua, é dicir, sen ter a capacidade de nomear as cousas, non hai coñecemento? Imos procurar argumentos para darlle resposta a esta cuestión.
.jpg)
A landra que non se ve en maio,