Pablo García Martínez, nacido en Arzúa fai 23 anos, foi o gañador da quinta edición do Premio Biblos-Pazos de Galicia para autores de menos de 25 anos. Relato dun estalido xordo, título da obra provisional que o xornalista de Arzúa presentou a concurso, converterase nunha novela acabada grazas a un proceso durante o cal contará coa axuda de Manuel Rivas.

Poucos días despois de coñecer a valoración final do xurado do Premio Biblos, esta nova promesa da literatura respondeu as preguntas de Netclub.

En que momento e como pasas de escribir por afección a expoñelo como algo máis serio?

A verdade é que non teño claro aínda que supere este punto. Ata este momento a escritura foi para min algo circunstancial e determinado polas vontades. Coa miña participación neste premio empecei a ter unha dedicación máis continuada. O aumento do tempo e as enerxías destinadas a esta faceta viñeron determinadas pola superación das diferentes fases recollidas no funcionamento do certame, e agora aínda falta a parte de maior traballo.

Como se empeza a escribir unha primeira novela?

Esa é unha boa pregunta, xa que é unha curiosidade que compartimos. Eu aínda non teño moi claro cando unhas historias illadas comezaron a converterse no que será unha novela, e moito menos como se termina. A isto axudaranme dende agora e quizais ao final do ano consiga ter clara a resposta á vosa pregunta, que é tamén a miña.

Relato dun estalido xordo preséntase como unha novela de adolescencia nunha vila da Galicia interior. Canto hai de autobiográfico nos personaxes e a súa contorna?

Eu considero que todo o que facemos ten algo de autobiográfico, e este caso non é diferente. A historia principal que se recolle no proxecto actual protagonízana un grupo de mozos que comparten vivencias usando como escenario unha noite de festa. Ese escenario físico e tamén a néboa lúdica que o arrodea parécense moito a aquela que coñecín só uns anos atrás, pero naqueles compoñentes autobiográficos que a obra poida ter ou terminar tendo sempre terei a liberdade de malealo ao meu gusto. Nunca serán fotografías, senón máis ben debuxos que teño a sorte de poder deformar ao meu gusto. Aínda así, está claro que miro cara a atrás para evocar os ambientes que pretendo recrear e miro desde os meus ollos, que son os que teño.

O premio Biblos ten un funcionamento bastante orixinal, xa que non se premia a obra rematada, senón o seu proxecto. Que vantaxes cres que ten este sistema? Dirías que vos achega a un proceso creativo profesional?

É un exemplo de gran oportunidade para a xente nova que ten inquietudes e déixanos sen argumentos para non buscar un vehículo (que no meu caso é a escritura) que nos permita democratizar aquilo que nos ferve dentro.

Como dirías que inflúen a túa formación e experiencia xornalística á hora de abordar este desenvolvemento?

O que máis me achega a miña formación e a miña experiencia é o costume de escribir continuadamente e baixo tensión constante, que se converten en esixencias tanto dende o punto de vista lingüístico coma intelectual. Despois durante este tempo fixen importantes avances na correcta utilización da lingua, nos que tiveron unha importancia capital os meus compañeiros Moncho Vilar e Ana Salgado.

Que esperas que che achegue un titor como Manuel Rivas no proceso de acabado do libro?

Espero comprensión e paciencia en primeiro lugar, porque vai ter moito que puír comigo. Despois a maior achega que espero é que me axude a ver un catálogo de solucións xerais aos problemas de elaboración que ten actualmente o meu proxecto, porque el xa se enfrontou en moitas ocasións a dúbidas deste tipo. Aínda así, estou aberto a que estas expectativas iniciais sexan superadas nos próximos meses.

Como cres que afectará este premio á túa futura carreira literaria?

Tomando como punto de partida a consideración da miña carreira literaria como unha ficción este premio fai que sexa un pouco máis real ese concepto.

A longo prazo, cales son os teus obxectivos na literatura?

Seguir divertíndome, lendo e, se continúo escribindo, sentirme realizado co que faga.

El árbol de la ciencia é unha novela difícil de reseñar, pois ó ser lectura obrigatoria moi frecuentemente nos bacharelatos, case todo o que se pode dicir dela que sexa de interés para os estudantes, xa está dito. Por iso esta reseña só quere ser unha presentación da obra a todos aqueles que non a coñezan e, sobre todo, unha opinión personal.

Comezarei dicindo que toda persoa medianamente cultivada debe ler este libro ó chegar a unha idade. Convén lela a partir dos dezaséis ou dezasete anos (pois é unha novela dura, sen piedade). Se un non leu este libro na adolescencia ou na primeira xuventude, xa se perdeu algo importante. A Andrés Hurtado, igual que ó Raskólnikov de Crime e castigo, hai que coñecelo coa mesma idade que el ten. A aproximación a esta novela na idade adulta pode ser mellor ou peor aproveitada dependendo da vontade que o lector teña de abrir os ollos a realidade. As realidades que se retratan nela son duras e rabiosamente actuais (a pesar de que a acción transcorre a finais do século XIX e principios do século XX), e precisan un lector disposto a plantexarse cuestións de peso, cousa pouco frecuente a partir de certa idade, en que é tan difícil saír da comodidade duramente conquistada.

Moitas veces se di que Pío Baroja improvisaba ó escribir, que deixaba ás súas novelas medrar espontaneamente; pero tamén se di que El árbol de la ciencia é unha excepción a este costume. Efectivamente, El árbol de la ciencia ten unha estrutura moi definida (non a explicarei aquí, pois o explicala supón desvelar feitos importantes da historia), en torno á cal se plantexa o argumento, que non é outro que o relato da vida de Andrés Hurtado a partir de que, ó comezar a estudar na facultade, ingresa na idade adulta. A través dos ollos de Andrés, que vive, traballa e frecuenta diversos lugares, ambientes e tipos de xente, Baroja ofrece unha crítica da decadente España finisecular. Esta crítica da situación patria é característica da Xeración do 98 española, como tamén o é o espíritu filosófico da novela, deudora da obra de Schopenhauer. A visión da natureza como unha forza indomable e aniquiladora que somete ó ser humano á súa vontade sen que el poida facer nada é, por exemplo, unha das bases do pensamento deste filósofo. Andrés, que probou o froito da árbore da ciencia do ben e do mal (o coñecemento), está envenenado e non só non desexa integrarse con alegría nun mundo dominado por tan terribles leis -as da natureza-, senón que loita por manterse afastado delas. Como é natural, a loita está perdida de antemán, pois nin un home só, nin toda a humanidade, pode alterar o peso das leis naturais. Unha dolorosa lección de humildade, saber que un home non pode ter maiores aspiracións no mundo ca unha cucaracha.

A tese da novela, tristemente, é universal, e por iso merece a pena ler este libro ós dezaoito anos, e relelo cada vez que un esquece as súas ensinanzas.

Baixo ese título, Scusa ma ti chiamo amore, o filme italiano de Federico Moccia, autor da novela que recibe o mesmo nome, achegueime ao cine a semana pasada. Foi unha sesión fantástica. Unha historia sinxela e á vez marabillosa de dúas persoas distanciadas vinte anos en idade, pero que coa casualidade do seu accidentado encontro van crer no amor, como tantas parellas que en Roma atan os seus cadeados, símbolo do amor, nas farolas da ponte Milvio.

Moccia abriu a serie de novelas que teñen como protagonistas a Niki e Alessandro co libro Perdona si te llamo amor, que continúa con Perdona pero quiero casarme contigo. A primeira das súas obras foi A tres metros sobre el cielo, continuando a historia de Step e Babi en Perdona pero tengo ganas de ti. Da primeira sorprendeume o seguinte, a modo de curiosidade: foi rexeitada por diversas editoriais ata que o propio autor a publicou. Ninguén imaxinaba o tremendo éxito que viña do selo de F. Moccia, quen afirma en Perdona si te llamo amor que amar é sentirse lixeiros e libres, saber que un non pretende apropiarse do corazón do outro, "que non é teu, que non che toca por contrato". O amor debe merecerse cada día.

O filme que vin o martes pasado fíxome achegarme a este libro, que estou lendo con absoluto fervor, malia ser unha lectura xuvenil predestinada a un público maioritariamente adolescente. Iso na teoría, pois un dos seus protagonistas ten 37 anos, o que fai que sexan tamén outras xeracións ben anteriores á miña as que se acheguen ao fenómeno Moccia, sumando máis de tres milllóns de exemplares vendidos, sen contar o último libro. Seguindo unha cita incorporada no filme, traio aquí estas palabras: "o amor é coma un raio, non se sabe de onde cae ata que non caeu". Así nace unha love story contemporánea protagonizada polos actores Raoul Bova e Michela Quattrociocche, que non pasa desapercibida, dende logo, e que chegou ás nosas pantallas dous anos despois de ser estreada en Italia. Entre escena e escena Moccia deixa afirmacións que obrigan a reflexionar sobre a vida mesma: "calquera que teña amado ten unha cicatriz..." ou "cando unha historia remata, a dor, normalmente, é proporcional á beleza do amor vivido. Entón, chegan puntuais, a traizón, os recordos". Sempre coa omnipresente idea de que só hai unha cousa que teña o poder de facer cambiar a vida dunha persoa (o amor), ao longo de 680 páxinas a historia de Alex e Niki convértese tamén nun bo percorrido polos lugares emblemáticos de Roma.

NA NOSA BIBLIOTECA

Altarriba y Kim, reyes del Salón

Su álbum 'El arte de volar' (NA NOSA BIBLIOTECA) logra los galardones principales de la gran cita barcelonesa del cómic - El dibujante Rubén Pellejero recibe el Gran Premio

El voto de los profesionales del cómic ha sido unánime y ha reconocido El arte de volar, escrito por Antonio Altarriba y dibujado por Kim, no sólo como la mejor obra española publicada en 2009, sino además como merecedora del premio al mejor dibujo y al mejor guión.

La odisea vital del padre del guionista recorre 90 años de la existencia de un hombre que es arrastrado por la corriente de la vida, sin poder hacer poco más que sobrevivir. Desde la Guerra Civil al exilio, la vuelta como vencido y el envejecimiento, un duro relato que habla de una sociedad que fagocita a sus individuos y que el dibujante Kim ilustra con magisterio, consiguiendo dotar al relato de la tensión y atmósfera necesarias para que la narración fluya según marca Altarriba en su relato. El libro, publicado por Edicions de Ponent, consigue así arrasar en los premios de Barcelona siguiendo el camino iniciado ya con el Premio Cálamo, el Premi Nacional de Cómic de Catalunya y el reconocimiento general de la crítica y público.
Por su parte, la espectacular interpretación gráfica del Génesis de Robert Crumb (La Cúpula) se alzó con el premio a la mejor obra extranjera publicada en España y el joven Alfonso Zapico, autor de obras tan sugerentes como Café Budapest o La guerra del profesor Bertenev, recibió el premio Josep Toutain al autor revelación. Completando el palmarés, Dos veces breve consiguió el premio a la mejor revista; Gato Negro, el de mejor fanzine; la web www.entrecomics.com, el premio a la divulgación de la historieta, y el madrileño Espacio Sins Entido el de mejor librería especializada.
El Gran Premio del Salón ha recaído este año en Rubén Pellejero. El dibujante catalán debutó en los años ochenta en la revista CIMOC con series como Historias de una Barcelona o Monsieur Griffaton, pero sería el personaje del aventurero Dieter Lumpen, creado junto a Jorge Zentner, el que le daría mayor fama y proyección, así como el salto al tebeo francés, donde sería reconocido por obras como El silencio de Malka o Tabú, también junto a Zentner, o Un poco de humo azul o El vals del Gulag con Denis Lapière. Hace apenas un par de meses, la editorial Astiberri editó el álbum En carne viva, donde el dibujante hace una impresionante labor gráfica sobre un guión de Frank Giroud y Florent Germaine. El premio reconoce así una de las trayectorias más importantes de la historieta española.
La votación del público premió como mejor obra de 2009 El juego de la Luna, de José Luis Munuera y Enrique Bonet.

Película de fantasía, inspirada no libro Alicia no país das marabillas (Xerais), de Lewis Carroll. Nela mistúranse actores reais coas técnicas da captura de movementos e stop-motion.

Sinopse: Pasaron xa trece anos desde que Alicia visitara o País das Marabillas. Agora ten 19 anos e está a piques de casar cun lord inglés, ao que non quere. Para fuxir da voda decide perseguir ao coello branco McTwisp ata o País das Marabillas. Alí descubre que é gobernado pola malvada Iracebeth, a Raíña de Corazóns. Alicia non lembra nada da súa viaxe anterior, e irá reencontrándose cos vellos coñecidos, como Tarrant, o Sombreireiro Tolo, que lle axudarán a recordar a súa primeira visita a este reino máxico.

Ficha: Director: Tim Burton; Produción: Tim Burton, Richard D. Zanuck e alt.; Música: Danny Elfman; Reparto: Johnny Depp (Sombreireiron Tolo), Mia Wasikowska (Alicia); Helena Bonham Carter (Raíña de Corazóns); Anne Hathaway (Raíña Branca).

Divertidísimo festín visual de Tim Burton no que atopamos uns personaxes tan estrafalarios como encantadores. A súa sinxela historia agocha algo máis do que en principio se nos amosa (Joaquín R. Fernández)

cuestionario Alicia

NA NOSA BIBLIOTECA

Ryszard Kapuscinski ha muerto y aunque rehuyo escribir sobre actualidad (ya hay demasiado) no puedo menos que acordarme del excelente libro que de él leí. Me refiero a ?Ébano?.

?Después de observar a los mosquitos durante muchos años (o más bien, durante muchas noches), he llegado a la conclusión de que estos seres deben de tener muy arraigado el instinto suicida, una necesidad incontrolada de autodestrucción que hace que al ver la muerte de su predecesor (en realidad de su predecesora, pues son las hembras del mosquito las que nos atacan y transmiten la malaria), en vez de renunciar, de perder las ganas de guerrear, todo lo contrario, claramente excitados ?o sea excitadas- y desesperadamente decididos ?o sea decididas-, se lanzan uno tras otro ?una tras otra- a una muerte inmediata e inevitable.? (pag. 72)

Así escribe Kapuscinski, no sólo de mosquitos sino de todo lo que lo rodea, con imparcialidad y a la vez intentado meterse en los escondrijos cerebrales de sus sujetos observados. En sus múltiples visitas a África ofrece una imagen diferente a la de otros informadores, quizá más la de un novelista, pero siempre documentado y de tan realista hasta parece surreal, onírico, lo que cuenta.

?Es un hecho que lo que más nos impacta de la gente que encontramos en países como Ruanda es un profundo provincialismo en su manera de pensar. Y es que nuestro mundo, aparentemente global, a la hora de la verdad no es sino un conglomerado de cientos de miles de provincias de lo más diverso y que no tienen ningún punto de encuentro. El viaje por el mundo es un peregrinar de una provincia a otra, y cada una de ellas es una estrella solitaria que brilla sólo para sí misma. Para la mayoría de la gente que vive allí, el mundo real se acaba en el umbral de su casa, en el límite de su aldea o, todo lo más, en la frontera de su valle. El mundo situado más allá no es real ni importante, ni tan siquiera necesario, mientras que el que se tiene a mano, el que se abarca con la vista, aumenta ante nuestros ojos hasta alcanzar el tamaño de un cosmos tan inmenso que nos impide ver todo lo demás. ? (pag. 184)

Al leer estas líneas pensaba que Kapuscinski describe una sensación muy conocida por todo viajero; aquella de que el mundo que dejó hace poco se ha convertido en imaginario y que parece tan lejano, frente a lo que ve, que tiene que hacer un esfuerzo para no creer que lo ha soñado. Así de omnipotentes son nuestros sentidos que se imponen a la memoria y a la inteligencia, y así se explica como formando parte del mismo mundo, cada localidad, cada país, se considera el centro del mundo y de la civilización.

Pensaba también, y ahora lo traigo a este presente en el que ya no está Kapuscinski, que se necesita de libros como el mencionado para torpedear esa visión etnocéntrica que ingenuamente todos tenemos. Viajar no es suficiente, a veces se aprende mucho más si dejamos que alguien como el autor viaje y luego nos lo cuente. Por eso lamento la pérdida de Ryszard Kapuscinski; cuando alguien inteligente se va definitivamente, nos quedamos un poco más pobres.