Este xoves 31 de marzo, Pilar García Negro falará da construción do xénero desde Galiza, ás 20:00 h., na Casa Galega da Cultura (Praza da Princesa) de Vigo. Outro acto organizado pola Asociación Cultural O Castro.
"En 1865, Rosalía de Castro escribe Las literatas. Carta a Eduarda. O breve texto é unha acertada análise da situación das mulleres escritoras e móstranos a unha Rosalía que foi atacada, tamén, por ser muller.
Cómpre considerar que o seu texto adiántase en sesenta e tres anos ao ensaio que todas as feministas do mundo invocan no seu argumentario: Un cuarto de seu, de Virginia. Woolf...
Agárdame na dor,
contra os meus peitos fríos,
contra o tremor da pel na distancia acabada.
O estómago afogado no seu nervo de seda.
Achegarse,
afastarse,
rozar o aire que envolve o outro corpo,
o teu corpo,
mentres a pel denuncia o frío
que nos une,
o desexo agachado na distancia prudente,
odiada
e desexada.
O témpano do peito,
tacto que non entendo,
alento que me rouba,
fogueira que nos ollos desata unha treboada,
un pranto inexplicábel,
non foi unha batalla.
As mans saltan o espazo
e a distancia remata
na brancura do frío,
na boca apresurada.
Agárdame na dor
que as horas nos delatan.
Para o día de hoxe, 21 de marzo, vou traer de novo varios versos dun poema de Ferreiro que moito me ten impresionado.
Un poema en que o horror da guerra está presente. O horror da guerra que levou un día de 2003, xa iniciada a invasión de Irak, a que Sam Hamill convocase aos seus amigos a crear un movemento de poetas contra a guerra.
Tiña os ollos azules poboados de preguntas
sobre o tempo i as colleitas. Seu pensamento estaba
cos segadores cantando na serán, ao comenzo
do solpor, cando a noite empeza a ser mociña.
...
Decía con dozura as súas verbas antigas
e dempois calaba pra escoitar o silencio
do mundo, dilatado e inmenso coma unha chaira.
Abría as maus labregas,
que agora empuñaban un fusil,
e púñase a miralas con atención lenta e teimosa.
...
De súpeto, nos límites lonxanos do horizonte
fitou o resprandor dunha cidá en chamas
semellante a un remoto mencer amarelo.
De enriba baixou un rumor de treboada,
un xordo bruído de río enrabexado,
coma un rouco balbordo cubrindo a paisaxe.
Oubeou un can nos arrabaldos,
e comenzaron os lóstregos.
O fume,
coma unha palmeira xigantesca
abriu os seus brazos ardentes
i esparexeu pola bóveda celeste
un escuro anuncio de morte.
...
O fillo da súa nai estaba morto,
groriosamente morto sobre un charco.
Tiña nos ollos vento. Preguntaba
cunha ollada azul de animal manso.
Xorxe, meu vello, meu eterno amigo,
dime no que estás pensando.
Poxar cartas de amor.
Vender
a sensualidade aniñada nas liñas
das palabras ousadas
con que te convoquei
desde o silencio da carta deslizada
entre as páxinas dun libro.
Esas cartas de amor,
tímidas e procaces,
esa caligrafía inclinada
que debo repetir para que ti entendas,
expresión do meu ser torturado e atento.
As cartas que escribín,
as que vou escribirche
mentres ti non me miras,
mentres eu te contemplo,
espío o teu corpo e os teus ollos,
imaxino que rozo a túa pel escura,
a peluxe que envolve o teu peito.
As cartas que eu escriba,
as que de ti reciba,
estarán entre as páxinas dos libros que gardamos,
sen prezo, nin asedio,
seguras e perdidas.
"A nation that continues year after year to spend more money on military defense than on programs of social uplift is approaching spiritual death."
?Martin Luther King Beyond Vietnam
Estou a rematar de ler Pequenos encontros, as marcas deixadas, de Farruco Sesto, un libro que é a compilación de toda a obra poética de Sesto escrita en galego, en edición de Yolanda Castaño, que realiza tamén a introdución ao libro.
Desde aquí, quero agradecerlle a Yolanda o traballo realizado, porque grazas a el, persoas coma min temos acceso a estes versos que, doutro xeito ignoraríamos para sempre. Ademais é un traballo que, como sempre, Yolanda realiza con coidado e agarimo.
Así que puiden ler os poems máis combativos de entón e os máis initmistas de hoxe, gozando particularmente dalgúns poemas, como este que deixo aquí (do libro Achegamento aos trebellos, 1970, practicamente desaparecido, tamén os seus orixinais).
A Tesoira
Hai qeu achar,
que andan perdidas,
as tesoiras da noite.
Para o alento
das artesas.
Para as mans e o lume dos amantes.
Para as paisaxes
ateigadas
de inxustizas ou de silencios.
Para as paisaxes
que puideran
ir sementando a rebeldía.
Para ti e mais eu
polos camiños
da xentiña e os seus entroidos.
Para o noso pobo
cen vegadas
e ese porvir que nunca chega.
Hai que achar
pase o que pase
as tesoiras de cortar a noite.
Finalmente, sinalar o interese da traxectoria vital do escritor. Un home guiado polo seu compromiso.
Nos anos 90 saudáronnos como as que estabamos a renovar a poesía galega. Despois de tanto afago, todo soaba xa a chegada á meta, a convite á relaxación e abandono da rebeldía. Entre liñas a mensaxe dicía que o traballo estaba feito, que podíamos acougar.
Mentres, a crítica sisuda analizaba a obra das mulleres sen poñelas ao pé da escrita polos seus contemporáneos masculinos. Algunha atrevémonos a falar dun novo gueto: o da poesía das mulleres, que de súpeto semellabamos estar exclusivamente afanadas nun mundo literario de noso construído para a revisión dos mitos e as personaxes, sen que iso transcendese máis alá do sexo de quen escribía. Algúns homes aínda opinan que, cando escribimos, escribimos só para nós mesmas.
Daquela, houbo atrevementos contundentemente contestados, como o de propor eu mesma, a finais do século XX, que a Asociación de Escritores en Lingua Galega nomease tamén ás escritoras. Fanada aquela tentativa, debimos agardar máis de once anos para que, agora si, a AELG sexa a Asociación de Escritoras e Escritores, a proposta dunha recoñecida colega.
Sempre dixen que non nos podían enganar as aparencias e que o camiño aínda estaba por andar. Que malia as afirmacións que se podían ler e escoitar as mulleres seguiamos sen ter a visibilidade que á nosa obra lle correspondía e permanecía por baixo do teito de cristal que nos impede chegar ao lugares de decisión.
Cando estamos soas, comentamos ás veces os atrancos cos que nos encontramos, mesmo a batería de anécdotas marcadamente incorrectas que nos rodean e que prenden a nosa furia. Mais, por puro instinto de supervivencia, sabedoras de que a nosa imaxe segue sendo determinante, medimos a incisividade das nosas críticas a un sistema que nos segue negando.
Medimos a incisividade, non renunciamos á reivindicación.
Por iso, xa que o tema está en boca de todas, e tamén de todos, por certo aquí e alá (noutras academias e noutras literaturas, que a invisibilidade da muller e o seu teito de cristal non coñece cualificativos que a limiten), eu digo, tres de tres e as que han de vir.
Si. Se son tres as cadeiras a ocupar na Academia galega, sexan as tres ocupadas por mulleres. Nin de lonxe o resultado, é dicir, o número de mulleres que podería haber na Academia representaría aínda a proporción das escritoras ou investigadoras que hai no noso país. Mesmo ocupando as tres cadeiras vacantes, seguiremos en notoria desvantaxe e infrarrepresentadas.
A todas, incluso a todos, véñennos á cabeza nomes de escritoras e estudosas que deron xa sobradas mostras de reunir os requisitos para pertencer á Academia. Así que, despois de reclamar que as tres cadeiras sexan ocupadas por tres mulleres, pido que as propostas sexan xenerosas e que se teña en conta a todas as mulleres que na nosa lingua teñen un papel determinante. Que non haxa matices que neguen a presenza plural do que realmente somos. Que as mulleres que se integren na Academia, no camiño de acadar a visibilidade en espazos que aínda se nos vedan, teña a gama de cores que a nosa produtividade ten, recollendo nesa proposta as voces máis destacadas, comprometidas e contundentes que hoxe temos no noso país.
Co aceite poñíamos segredos,
palabras, conversas,
e a pota rebentaba fervendo de impaciencia.
Mais a vida seguía
despois do aceite o allo, a cebola, o pemento
(mellor se for vermello)
e sempre remexendo o garfo de madeira.
E así un día e outro foron facendo costra,
tixolas, cazos, potas,
non houbo nunca auga que arrastrara eses anos,
nin xabón que varrese tanto empeño diario.
Por iso o día 3 participei na inauguración da exposición "Fotos de muller. Mulleres de foto" organizada polo BNG de Soutomaior, onde recitei este poema e máis outros catro dun libro inédito.
Este venres finaba 
Agárdame na dor,
Para o día de hoxe, 
Galería de arte
Estou a rematar de ler 
Nos anos 90 saudáronnos como as que estabamos a renovar a poesía galega. Despois de tanto afago, todo soaba xa a chegada á meta, a convite á relaxación e abandono da rebeldía. Entre liñas a mensaxe dicía que o traballo estaba feito, que podíamos acougar.