O sábado da semana pasada asistín ao espectáculo de Cándido Pazó no Auditorio de Goián. A sala estaba abarrotada, e houbo quen quedou de pé (falamos dun auditorio que pode acoller 500 persoas ou máis).
Cándido Pazó representou a súa obra con absoluta habelencia. Manexou o ritmo do espectáculo á perfección e neste manexo radica unha das virtudes do espectáculo, un espectáculo en que, entre risa e risa, imos analizando un período terríbel. Pazó soubo dosificar os momentos de humor, de poesía e de traxedia, conducíndonos a un aplauso final en que nos puxemos de pé, para manifestarlle a nosa admiración polo seu dominio da escena.
Representaba Historias Tricolores, unha obra moi seria. Unha obra que todos e todas debemos ver. Unha obra da que, aos saír da sala, non deixabamos de comentar a súa grandeza.
Así que, cando me comentaron que, no seu paso por Gondomar, a obra só congregou a uns 25 asistentes (Pazó dirixiuse ao distinguido público, nunca mellor dito, porque era perfectamente distinguíbel), fiquei desolada.
Que pasa en Gondomar para que o Auditorio Lois Tobío non ocupe as súas 400 butacas? Por que soamente en catro ou cinco ocasións o auditorio fixo pleno? Unha desas ocasión foi este venres, coa actuación de Rober Bodegas. Onde está a diferencia? Posibelmente no poder da televisión, non é o mesmo saír en La Sexta e anunciar Estrella Galicia ca traballar na TVG de cando en vez. Porque a narración de Bodegas non resiste a comparación co espectáculo de Pazó. Malia ter sido entretida, foi excesivamente longa e fácil nos seus recursos humorísticos.
Eu asistín para comparar, para comprobar a calidade do noso teatro, con figuras excelentes como Cándido Pazó, e o noso papanatismo, guiándonos por unha cultura de masas que nos manexa ao seu antollo. Cómpre rebelarse.
Leo na xanela de Náufrago que a nosa lingua ás veces contáxiase coma un virus. Si, aínda que eu diría que se transmite como unha bacteria, un deses organismos microscópicos necesarios para a vida, que nos axudan a sintetizar vitaminas e proteínas, entre outros elementos vitais.
O caso é que eu xa o teño comprobado. Na miña casa repartimos bacterias destas, bacterias linguae. Así, hai tempo xa, que os amigos adolescentes do meu fillo diríxense a nós en galego, sen dubidalo, non teñen ningún tipo de problema por empregalo con nós, mesmo cando non é a súa lingua habitual.
E non é a única ocasión. O que no Plan Xeral de Normalización de 2004 se chama "oferta posivita" ten efectos multiplicadores. De feito, hai persoas que, ao dirixirse a min, fano en galego, por ser esta a lingua que eu falo.
Onte mesmo, non tiven nin que falar. Foi curioso, gratificante mesmo. Entrei no vestiario da piscina e unha moza que estaba co seu fillo reparou na miña presenza, pareceume, por como me miraba, que debía coñecerme, e a partir dese momento comezou falar en galego co seu fillo. Estou certa completamente, pois no momento de eu entrar falaba con el en español. En que lingua fala co seu neno habitualmente? Non o sei, mais seguro que a nosa lingua ocupa algún lugar na súa relación de amor.
Estou empapada
pero non puiden deixar de mollar os pés
para arrincar da terra o seu froito branco,
aínda que a auga da chuvia subía polos pés
e facía dos cabelos cóbregas de auga doce.
Ese breve momento
en que me fago auga e devoro os froitos vivos
pode ser a felicidade de amarvos
e percorrer distancias infinitas para darvos calor.
Non me importan este pés mollados
nin a terra nas mans,
nin degolar as follas que lle deron vida a este tubérculo,
impórtanme eses ollos en que bebo o silencio
co que parar o mundo neste instante
e sentarme no chan sen palabras que o expliquen.
Dóeme a terra
porque a levo dentro.
No oco dos osos teño terra negra
e landras de carballo.
Dóeme a terra da alma,
as vísceras, os cogumelos dos ollos
nos outonos perennes,
cando son lebre amedrentada.
A terra da carne dóeme
e as árbores que levo nas entrañas.
Os responsábeis do retroceso na normalización do noso idioma din que os pais, cando lles ensinaban matemáticas aos fillos, había termos que non comprendían.
Mentira. Daquela os pais, todos os pais, si están en condicións de explicar derivadas e logaritmos, despexar ecuacións de segundo grao, son quen de explicar a fórmula para o cálculo do volume dun recipiente, e saberían axudar ao seu fillo coas cuestións sobre o libro The Gulliver?s travels? Que interesada é esta afirmación, e que falsa. O problema para lles axudar aos nenos e ás nenas coas matemáticas non está nas palabras, está nas cifras e en todos eses símbolos que representan operacións matemáticas que para a maioría de nós xa non significan nada.
Ese non é o motivo. O motivo é o prestixio. Como imos aspirar a enviar a mensaxe de que a nosa lingua é tan útil coma o inglés ou o español á hora de abordar as prestixiosas ciencias matemáticas, físicas, químicas ou tecnolóxicas? Estamos borrachos de coca-cola para pretender que temos futuro e podemos andar as rúas do mundo dicindo ángulo, triángulo, trapecio, tanxente, vértice, coseno, expoente, grao, decímetro, polinomio, hipótese, matriz, álxebra... pois bótase de ver que estes termos científicos non só están afastadísimos lingüisticamente dos doutras linguas, resultando irrecoñecíbeis.
Esta é unha parte dun artigo máis extenso que onte á noite se publicou en www.gznacion.com
Como nunha especie de celebración íntima, hoxe comezo ler un libro que procurei durante horas empurrada por unha necesidade súbita.
En París, quedei prendada do mural do Panteón en que se reproduce a historia de Xoana de Arco. Entón, volvín ter esa sensación de misterio que acendeu a curiosidade por coñecer algo máis desta muller afastada. Así que, cando unha tarde decidimos entrar na libreria Gilbert Jeune, na praza de Saint Michel, e despois de demorarme na contemplación das mesas e facerme case co último exemplar de En attandent Godot, decidinme a desenferruxar o meu mal francés para interesarme por unha biografía daquela moza.
Así foi como viaxou canda min este Xoana de Arco, verdades e lendas, da medievalista Colette Beaune, quen recibiu o ?premio do Senado ao mellor libro? por outra biografía desta personaxe. O libro, claramente divulgativo, leva unha desas faixas vermellas que aclara: ?para rematar cos que contan calquera cousa?. A contracapa presenta: ?Xoana, a pequena pastora de Domrémy ... unha puta considerada unha bruxa... filla secreta do rei, que non morreu na fogueira en Rouen en 1431... A medievalista Colette Beaune encolerízase! Pódese deixar todo escrito baixo o pretexto de que a ?gran? historia é, ás veces, complexa, ou moi pouco ?folclórica?? ...?
Coma quen inicia unha viaxe agardada durante tempo, coa ilusión de moito por descubrir, abro o libro e comezo ler: ?Non hai na orixe desta obra unha necesidade científica propiamente dita. Non me propoño revelar sobre Xoana de Arco verdades agochadas, non fago a contra-enquisa. Este libro é o froito dunha experiencia persoal...?
Hai algo máis que historia neste texto, hai a vontade de demostrar a verdade sobre unha muller que a historia oficial, outra vez, deformou e ocultou.
Xusto unha semana despois do acontecido que deu pé ao artigo de A Nosa Terra desta semana, volvín falar do asunto. Todo foi porque na cea de onte, conmemorativa do 8 de marzo e posterior ás intervencións de seis mulleres cargadas de razón, un amigo preguntou se o bar do que falaba no artigo era real.
- O bar e todo o que se conta, por iso escribín o artigo.
De feito, dubido que tivese falado do tema se non for por ter escoitado aquela conversa.
O caso é que o que non contei no artigo é tamén digno de mención, porque non deixei de reparar, e confeso que isto comezo facelo con frecuencia, nos usos lingüísticos das persoas. E así, como nun manual vivo comprobei, unha vez máis, a persistencia da diglosia. Porque aquela persoa que se mantiña en galego ao falar cos seus amigos que lle respondían en español, e que se mostraba indignado coa falta de respecto cos galegos e galegas, cando tivo que dirixirse á camareira do local, fíxoo en español.
Mais o caso aínda dá máis de si.
Volvendo á cea de onte. Despois de que este amigo preguntase polo bar e o acontecido, puxémonos a falar do tema, contando outra vez a anécdota para as e os que non a leran aínda no semanario. E daquela expliqueille a outra amiga quen eran as persoas que estaban naquel bar a semana anterior. E sorprendidísima lembrei unha cousa que escribira: ?nacionalistas non se consideran?. Por que? Porque a miña amiga, que coñece un pouco máis ás persoas das que falabamos dixo:
- Ese rapaz é das forzas de seguridade do Estado.
Nun bar calquera dunha vila galega podíamos escoitar o venres á noite unha conversa entre amigos. A esas horas e despois dunha dura semana laboral poderíamos pensar que, entre cervexa e cervexa, os amigos estarían dicindo algunha parvada desestresante, entregados a unha conversa sen máis obxectivo que o de sacarlles unhas risadas. Pois non. Nun bar calquera dunha vila galega de doce mil habitantes, xusto cando se inicia o ansiado fin de semana, un grupo de amigos reflexiona sobre as declaracións dunha vizcaína que tivo a ocorrencia de utilizar o xentilicio ?gallego? no seu sentido pexorativo. Non todos falan en galego na mesa do lado, mais concédenlle tempo ao tema e van na procura do xornal para documentar a conversa. Desde logo para eles non hai contexto que valla e eu, que non podo evitar observalos, non creo que sexan intolerantes nin acomplexados, e do que si estou segura é de que non son uns perturbados nacionalistas, pois nas vilas todas e todos nos coñecemos e eles perturbados non son e nacionalistas non se consideran.
O que non lembran os veciños de mesa e, porén, non debe ser esquecido, é que estas apreciacións da que alguén chamou atinadisimamente ?parva no sentido literal do termo? son coherentes coas súas actuacións en contra dos galegos e galegas. Lembremos que foi das primeiras en sumarse á cativa mobilización que reclamaba a exclusión do noso idioma do ensino, que desde as Españas chegou para pórse á fronte da pancarta. Moitas palabras en sentido pexorativo poderíamos dedicarlle, sábeo ben, mais nós non somos así. Simplemente, recomendámoslle que lea ?Castellanos de Castilla?, un poema que ela actualiza.
Leo na xanela de 
Dóeme a terra 
Os responsábeis do retroceso na normalización do noso idioma din que os pais, cando lles ensinaban matemáticas aos fillos, había termos que non comprendían.
Como nunha especie de celebración íntima, hoxe comezo ler un libro que procurei durante horas empurrada por unha necesidade súbita.
Xusto unha semana despois do acontecido que deu pé ao 
Nun bar calquera dunha vila galega podíamos escoitar o venres á noite unha conversa entre amigos. A esas horas e despois dunha dura semana laboral poderíamos pensar que, entre cervexa e cervexa, os amigos estarían dicindo algunha parvada desestresante, entregados a unha conversa sen máis obxectivo que o de sacarlles unhas risadas. Pois non. Nun bar calquera dunha vila galega de doce mil habitantes, xusto cando se inicia o ansiado fin de semana, un grupo de amigos reflexiona sobre as declaracións dunha vizcaína que tivo a ocorrencia de utilizar o xentilicio ?gallego? no seu sentido pexorativo. Non todos falan en galego na mesa do lado, mais concédenlle tempo ao tema e van na procura do xornal para documentar a conversa. Desde logo para eles non hai contexto que valla e eu, que non podo evitar observalos, non creo que sexan intolerantes nin acomplexados, e do que si estou segura é de que non son uns perturbados nacionalistas, pois nas vilas todas e todos nos coñecemos e eles perturbados non son e nacionalistas non se consideran.