Onte, Día de Rosalía, publicouse na web da Fundación da escritora o libro dixital que Suso Díaz, un dos artífices de As escollas electivas, promoveu durante o ano pasado: dialogar coas estrofas de Cantares Gallegos

Primeiro quero deixar constancia do meu agradecemento á súa iniciativa e darlle os parabéns polo magnífico resultado. E segundo quero dicir que para min foi especialmente difícil este reto, moi, moi difícil. O resultado, como diría Rosalía: ?Non me espriquéi cal quixera/ pois son de espricansa pouca;/ si grasia en cantar non teño/ o amor da patria me afoga?.

Velaquí o poema que dei escrito para dialogar coa estrofa de Rosalía:

Mais son probe e, ¡mal pecado!,
a miña terra n?é miña,
que hastra lle dan de prestado
a beira por que camiña
ó que nacéu desdichado.

Marta Dacosta (Vigo, 1966) leva 20 anos creando poesía en galego. Hoxe presenta na Librería Suévia o seu libro Dun lago escuro, coa participación de Yolanda Castaño. Ás 20.00 horas.

-Na súa obra está moi presente a agua. Por que?

-Ten que ver con criarme á beira do mar e pertencer a unha familia ligada a el, nun principio. O mar sempre foi algo moi presente. Logo, vivindo separada del, sustitúeno as fontes, as correntes... Logo, á experiencia vital, engádeselle a tradición literaria. Na miña obra a auga é orixe de vida.

-O seu imaxinario se nutre de vivencias ou de literatura?

-Bebe de fontes moi diversas. Por exemplo, a combinación entre lendas tradicionais do sur da provincia de Pontevedra e a figura hamletiana de Ofelia, que vexo como maltratada psicolóxica.

-Cal é a forma de abordar temas como o maltrato na poesía?

-É difícil abordalo sen que o poema perda a integridade. É un tema complicado de por si, e ademáis caese no risco de cinguirse á protesta, que ten que estar en equilibrio coa parte de calidade literaria, estílistica e creativa.

-Cal foi a traxectoria da poesía galega?

-Dende a Transición, podemos falar dunha primeira etapa, menos explícita e dende o simbólico, en parte como reacción ante unha corrente anterior que se focalizou na denuncia. Nos 90 volve a atención ao significado do texto. Pero son liñas xerais dun proceso que tería que verse cun século de distancia.

-E a súa propia?

-Co tempo voume desprendendo cada vez máis do innecesario. Esculpo máis o texto. Pero ségueme sendo útil; para min a poesía é imprescindible e infalible.

-Como escritora?

-E como lectora, o texto poético é o que mellor recolle o que busco ao ler. Lemos para entreternos, pero tamén para entender o mundo e atoparnos. A poesía ten capacidade de transmitir e ser terapéutica.

-Dun lago escuro toca tamén a negación da realidade.

-Si, a través da imaxe da nadadora que nada boca arriba, mirando un día soleado e de cóstas ás profundidades. Vivimos na comodidade de non profundizar. Tanto no plano persoal como social, critico o conformismo.Un certo grao de conformismo é intrínseco, pero agora hai un control para convencernos de que vivimos no mellor dos mundos posibles.

-Trata moito a idea da tradición feminina.

-Para min esa visión feminina é convición, a de que a muller galega tivo un papel central na preservación da nosa cultura, e unha posición, a de que as mulleres teñen todas as dificultades duplicadas. Pero non vexo conflito en que un escritor escriba cunha muller como protagonista, ou viceversa. Si se todos os protagonistas fosen homes.

Probe Galicia, non debes
Chamarte nunca española.
Rosalía de Castro

Este día 8 percorremos con Queremos Galego as rúas de Compostela, a capital dos noso devezos á que quería ir Novoneira desde o Courel pisando terra liberada. 8 de febreiro que é o día en que, cento oitenta anos antes, naceu Pondal, o construtor dunha poesía épica que alimentaba a nación. Outro espírito ousado que creou unha obra literaria para manter a lingua viva e vizosa e enaltecela, como diría antes de partir: " déstesme unha lingua de ferro, devólvovos unha lingua de ouro".

Esta idea de reelaboración da lingua, que deixa de ser barro para se converter en ánfora ou vasilla que nos conteña, está presente noutros autores de noso. Así na preocupación de Victoriano Taibo que se consideraba unha "avella escura do cortizo da Terra" porque temía que os seus versos non tivesen o celme necesario, malia deixar todo o que tiña neles. Ou Manuel María, que nunha sorte de homenaxe á nai que lle legou o idioma, como unha sinécdoque que representase a todo o pobo, declara: "... quero voltarche /aquelas verbas doces como o mel /que deprendín dos teus beizos."

E talvez sexa esta a preocupación constante de quen escribe, devolverlle ao pobo unha lingua rica e prezada como un tesouro. Por iso a ansia da paixón da escrita, malia a insatisfacción permanente ante o traballo feito, aqueles versos de Rosalía "Cantei como mal sabía /dándolle reviravoltas". Unha ansia que nos empurra a sermos canteiras que baten na pedra arreo, dando forma aos perpiaños cos que erguer a casa de noso en que nos manteñamos nós, á calor da lingua.

Nos inicios do meu camiño cara á lingua, están os anos de instituto. É certo que eu xa traía esa fame, por iso, cando en 1980 comecei recibir as primeiras aulas de galego, acabei de saber que me faltaba. E así a lembranza daquel profesorado do IES Santo Tomé do Freixeiro, en Vigo, ten un lugar importante na memoria da lingua, como aquel primeiro manual de galego, como o Rosalinda de Fausto a soar nunha clase ateigada. Logo souben que nese momento comezaba impartirse galego como materia. Mais naquel instituto xa había outras profes que impartían as súas aulas en galego, por exemplo matemáticas, algo que non pasaba desapercibido á nosa atención adolescente.

O certo é que naquela década a lingua e a necesidade de debater sobre a súa presenza no ensino ocupou unha parte importante do noso tempo: no instituto, no Colexio Universitario, na Facultade. Sempre reclamando máis presenza.

Porque a docencia en galego é útil, necesaria, imprescindíbel.

Logo chegounos a hora de sermos nais e pais e aprendémoslle ás nosas fillas e fillos a lingua de noso, desexando que non tivesen que transitar o camiño, ás veces amargo, que nós realizamos cara á nosa lingua. Desexos incumpridos, porque todo ao seu redor fainos estraños.

E os datos chegaron para confirmar as sensacións e unha pregunta comezou a baterme na cabeza: falarán en galego as fillas ou os fillos do meu fillo? Que futuro lle agarda ás miñas netas?

Por iso este 8 de febreiro estarei outra vez na rúa, porque quero vivir en galego, porque quero que os nosos fillos e fillas poidan vivir en galego, porque quero que poidan aprenderlles a lingua ás súas fillas e fillos e porque quero que as miñas netas ou netos poidan vivir en galego, coma un día viviron as e os avós.

O día 8 percorrerei Compostela para reclamar que se adopten todas as medidas necesarias que me permitan soñar que un día sentirei esta lingua nosa na boca doutra xeración. Porque ?