?O espazo que habitamos sempre nos marca de forma importante.? Da voz de Morgana, Morgana en Esmelle

Aínda estes días amparábame nunhas palabras de Begoña Caamaño pola súa radical claridade á hora de definir a posición desde a que escribimos algunhas mulleres hoxe: ?Escribo dende un xénero excluído e dende unha lingua minorizada e asumo a responsabilidade que esa escolla conleva. Sentiríame culpable se as miñas personaxes e as miñas historias traizoasen os meus ideais.? Subscribo unha por unha as súas palabras, palabras que se recollen nunha entrevista para o Observatorio da Mariña pola Igualdade no ano 2013. Por iso as enarborei cando estes días volvía reflexionar sobre a importancia das achegas das escritoras á historia da literatura en xeral, e á galega en particular.

E foi precisamente Begoña Caamaño unha autora consecuente coas súas palabras e que desde as súas novelas contribuíu a crear historias novas, para unha realidade nova e máis xusta. E así entrou en diálogo coa literatura para rescatar, reconstruír e defender dúas personaxes como Circe e Morgana. Un diálogo que, ademais, no caso de Morgana en Esmelle obtivo o recoñecemento de premios como o Ánxel Casal da Asociación Galega de Editores, o Premio da Crítica, o Antón Losada Diéguez de creación literaria e mesmo o Premio da AELG á mellor obra de narrativa do ano 2012, que é o mesmo que recoller o recoñecemento dos colegas das letras que así coincidiron en sinalar que a súa fora a mellor obra narrativa dese ano.

Deste xeito colocou no centro da historia a Morgana, para que fose ela a falar da súa propia historia, sen intermediarios nin manipuladores: ?Eu son Morgana e esta é a miña historia. Contada por min mesma, coa miña voz. A única historia en que me vexo e en que me recoñezo. Por mais que haxa quen lembre doutro modo os feitos.? Nunha representación do necesario feito de que as mulleres tamén sexan o centro da escena e desta volta donas das palabras, sen intermediarios que disimulen ou oculten o que realmente viviron. Cun lapis lila que nos deseñe como realmente somos. Algo que debemos valorar como unha contribución fulcral á historia da literatura.

Hoxe apagouse a súa voz. Xa non volverá rescatar mulleres afeadas entre as páxinas dos libros, descritas cunha estilográfica patriarcal. E sentimos que nos foi roubada. Talvez por iso a miña memoria recupera estes versos que hoxe quero dedicarlle a Bea Caamaño:

Neste mes de setembro lembramos a Luísa Villalta, a profesora, a violinista, a poeta, a amiga.
Cando volvo a vista atrás, dez anos despois, véñenme as imaxes do que debeu ser un dos últimos momentos que compartín con ela, a Cea das Letras do ano 2003. E hai unha fotografía que testemuña aquel encontro de escritoras e escritores, e no centro dela, azul índigo, Luísa.
Lembro a súa voz, nunca alterada, apaixonada nos argumentos en prol do autor ou do libro que ela coidaba merecente de premio, calma para reconducir un debate inesperado.
Mais, para min, Luísa é sobre todo a palabra en que me abrigo cando falo de nós, galegas ante páxinas en branco a golpes contra o teito. Mulleres que construímos un cuarto de noso e gardamos lonxe costureiros, fíos e agullas, para ocupar un escritorio sempre cativo para todas as palabras que precisamos erguer. Escritoras que non temos medo de pronunciar o nome da terra que cobre o corpo de Alexandre Bóveda.
Ela que quería unha lectora forte contra as agresións, ela que reclamaba unha transformación dos espazos en que o amigo nos acompañase, ela que desde o poema proclamaba: