|
|
|
|
|
|
| A mala xente |
|
 Publicaba días atrás un xornal unha entrevista con Ronan Bennet titulándoa cunha frase do propio Bennet: ?podes ser un bo escritor e ao tempo un escritor político?. O xornalista resume así as palabras deste guionista de cine que cuestiona a opinión dos que consideran que o compromiso dana a literatura. Para el ?o escritor é tamén un cidadán, é parte da sociedade e ten o privilexio da voz pública, así que debe usala?.
Algo así debeu pensar o debuxante Étienne Davodeau cando tomou a decisión de escribir e debuxar Les mavaises gens e Un homme est mort, esta última en colaboración co seu irmán Kris Davodeau. Estas dúas obras teñen un compromiso tan marcado coa sociedade á que fan referencia, que mesmo poderían ser consideradas como documentais (unha delas se aproxima enormemente desta definicición), ao tempo que nos lembran o Carlos Giménez de España una, grande y libre ou Paracuellos.
Davodeau, os irmáns Davodeau, son fillos dunha parella de obreiros que militaron en movementos católicos comprometidos socialmente coa esquerda nos anos 60, no contexto dunha Francia en reconstrución que comeza a coñecer os primeiros índices de paro. Les mavaises gens sitúase no territorio de Les Mauges, facendo un pequeño xogo entre o topónimo e o título da obra en clara alusión ao que alí se tratará: les mau(vaises) ge(n)s, é dicir, unha etimoloxía popular pola que Les Mauges querería dicir: a mala xente, que vén ser, nin máis, nin menos, que os humildes traballadores do rural francés explotados por un capitalismo crecente.
Un homme est mort relata unha folga que se produciu en Brest entre marzo e abril de 1950 e que se saldou coa morte dun traballador durante a represión dunha manifestación. Os folguistas xa contactaran co documentalista René Vautier para que tomara imaxes das mobilizacións e realizase unha película para ser proxectada aos obreiros. Vautier chega despois da morte do obreiro Mazé e consegue realizar un pequeno documental que servirá como ferramenta de conscienciación, tan empregada que non quedará nada dela. Hoxe o único documento que queda daquela película é esta BD dos Davodeau.
Estas dúas obras descúbrennos un debuxante comprometido coa historia do seu pobo e decidido a deixar constancia dela de forma non historiográfica, desde a autobiografía e o retrato daquelas personaxes singulares. E como dicía antes, sen que a banda deseñada perda a súa esencia, a de narrar graficamente e amarrarnos ao relato, aos relatos, que merecen ser lidos e contemplados. Convídovos, eu estou apesarada de non ter estado no seu día na súa charla en Viñetas desde o Atlántico, este pasado mes de agosto.
|
|
|
|
|
| SOBREVIVIR |
|
 Estremecedoras as palabras do mariñeiro do Tiburón III relatando o rescate dun inmigrante nas augas próximas a Cabo Verde. Unha vez máis o desexo dunha vida máis digna convértese en morte de estraperlo.
Hai anos, nunha situación coma esta, escribín este poema. É a única forma en que sei falar disto.
(31 de outubro de 2003)
miramos cara a atrás, que o camiño é memoria,
e a memoria o antídoto
contra a perversidade
e non esqueceremos
que os seus corpos inchados eran carne maldita,
negocio coñecido e ocultado,
usura permitida sen rubores.
Que a esperanza bombeou o sangue do seu corpo
e os mantivo con vida
para ser devorados deste lado,
cadáveres varados para esta indiferencia,
man, ladrillo e obxecto do seu odio.
Hoxe hai unha tregua de luz, tan necesaria
para iluminar o camiño e que a memoria
traia até o presente a súa esperanza,
o amor e a loita que perderon
nunha noite sen luz,
sen corazóns, sen mans para salvalos.
|
|
|
|
|
| Rosas que nunca murchan |
|
 Esta fin de semana estiven nas xornadas O miño: unha corrente de memoria que organizou en Goián a Comisión cidadá pola verdade do 36 do Baixo Miño. Un luxo. Outra vez unhas xornadas magníficas e moi emotivas (o ano pasado realizárase a primeira edición en Tui).
Emotiva, e moito, foi a mesa redonda do sábado pola mañá. Nela, Carme Vidal falounos da vontade das mulleres por deixar escrito o que lles acontecera, para superar o dobre silencio, o de ser mulleres e o de ser vítimas do franquismo. Marga Romero ilustrou os padecementos de moitas mulleres da comarca e nos falou de Josefa García Segret, a mestra de Forcadela, autora do libro Abajo las dictaduras. Aurora Marco falou das guerrilleiras e rematou de emocionarnos coa historia de Carme Rodríguez Nogueira, torturada física e psicoloxicamente, durante anos.
Rematamos chorando e inmensamente tristes, mais coa satisfacción de ter unha ferramenta máis forte, pois nada é mellor que ter memoria, memoria digna e exacta do acontecido.
Á noite vimos o documental Memorial de Camposancos, sobre o campo de concentración que houbo no antigo colexio dos Xesuítas nesa localidade. Outra vez a tristura e a satisfacción a un tempo.
Para rematar a fin de semana fomos ver Las 13 rosas, a película que narra a historia destas trece mulleres presas no cárcere de Ventas, en Madrid, cruelmente fusiladas en 1939. A película non é todo o dura que podería ser, considerando a historia que conta, non é dura ao reflectir a vida na prisión, que debeu selo e moito, mais é certo que posibelmente aquelas nenas, porque eran moitas delas menores de idade, pasaban o tempo a enredar, malia a traxedia que vivían.
É necesario. É necesario reconstruír a nosa memoria colectiva, aínda que nos doia, precisámolo, faranos máis fortes. É o noso antídoto. |
|
|
|
|
| Os libros arden mal |
|
 "... este non é un país que mereza os seus poetas"
Así comeza un dos capítulos de Os libros arden mal, novela que rematei de ler estes días, despois de dedicarlle varios meses, pois o meu ritmo de lectura xa non é o que era, de aí que os libros se vaian amoreando pola casa adiante, á espera de que a súa dona atope tempo de ler.
Gustoume o libro. Gustoume porque recuperei a ese Rivas realista e fantástico a un tempo, a ese poeta narrador do que gustara especialmente en En salvaxe compaña, para min a súa mellor novela até o de agora.
Creo que non lle sobra nada ao libro. E coido que atina na construción das personaxes, para min Chelo Vidal é unha das mellores, a pintora pintada polo narrador, a retratista de mulleres. Algo de pintor ten tamén Manuel Rivas na novela, pois deixa diante de nós un fresco construído a través do tempo e das personaxes, o retrato dun tempo difícil e escuro.
Con esta novela rematei a miña particular xeira pola escuridade humana. Entre marzo e abril lera O home sen nome, de Suso de Toro, e Suite francesa de Irene Nemirovski. Tres grosas instantáneas do século XX.
Todo isto reafírmame aínda máis no valor da literatura, na súa capacidade para conmovernos e movernos cara á verdade, esa que só as palabras son quen de transmitir, cando son sabiamente guiadas polo compromiso humano que as deseña. |
|
|
|
|
| Galego en Vigo |
|
Onte realizouse en Vigo unha mesa redonda sobre o Decreto 124/2007, ou sexa sobre o Decreto que regula o emprego do noso idioma no ensino. O acto estaba convocado polo BNG e asistíamos Bieito Lobeira (BNG), Fran Rei (A Mesa) e eu mesma (en nome da CIG-Ensino), presentaba a concelleira Iolanda Veloso. Mais os medios de comunicación non publicaron nada (agás dúas notas que no Faro de Vigo que pola súa extensión non chegan informar propiamente)... Deben pensar que isto do galego a ninguén lle importa (e iso que eramos máis de 100 un martes ás 20 horas).
O acto foi coroado pola intervención dun asistente que comezou dicindo que tiña o número 10 do carnet das Mocidades galeguistas, con 90 anos fora a primeira persoa que chegara ao Paraninfo para escoitar as intervencións. Felicitounos e deunos forzas, pediunos que seguísemos neste camiño, que el só estaba a agardar que chamaran por el, e a ver se o levaban a Ourense, porque era ourensán.
Contounos que o seu pai non quería que aprendese galego, mais el non lle fixo caso e falou sempre en galego e aprendeu... quixo aprender esperanto. Tiña 90 anos e fora mestre de primeiro ensino durante 43.
Emocionante. |
|
|
|
|
| 9 de outubro |
|
 Mais haberá outros,
claro que haberá outros
dignos de recibirte
comandante,
baixo os claros castiñeiros deste outono,
sen chumbo aínda que estoupa
de inmundicia.
Hai un furor interno,
unha batalla,
un querer berrar e bater forte.
Unha lava brutal que está agardando.
Mais o volcán non é volcán,
só monte frío,
só coroa de seixo e só de terra,
sen árbores, sen toxo, sen carqueixa,
duro e calvo cume
que nos cega.
Mais haberá outros,
claro que haberá outros
dignos de recibirte
comandante.
Este poema pertence ao libro Pel de ameixa, 1996, e toma prestados os primeiros catro versos do poema que Mario Benedetti, "Consternados, rabiosos", escribiu e publicou en homenaxe ao Che Guevara. Tamén Silvio Rodríguez escribiu a canción "Hombre" (de 1987 no disco Silvio 1992) en homenaxe ao Che. |
|
|
|
|
| Os velos invisíbeis |
|
 Este é o título do artigo que publica www.gznacion.com.
Penso que os europeos occidentais somos un pouco hipócritas na nosa opinión sobre outras culturas, nomeadamente na nosa opinión sobre os costumes musulmáns.
Cando falamos do pano na cabeza das mulleres musulmás esquecemos que aínda entre as mulleres galegas de máis idade existe este uso, un uso que se nos remontamos no tempo comprobaremos que era, canto máis atrás, máis abundante (de feito esta muller tunecina podería pasar por veciña nosa). Non lembramos que moitas mulleres galegas ían coa cabeza cuberta e, moitas veces, enloitadas durante anos e anos, ou toda a vida. Era e é tamén froito das imposicións relixiosas, as mulleres, tamén os homes, aínda que a sociedade non llelo exixía na mesma medida, sentíanse, aínda se senten, obrigadas a vestir de rigoroso negro e con absoluta decencia para manifestar publicamente o seu estado de dó. Por outro lado, aínda hoxe non se pode entrar nalgunha igrexas cos ombros descubertos, por exemplo. Iso, por non falar do ritual uso da mantilla e outros panos similares, velos exactamente, que algunhas mulleres usan para asistir a distinto tipo de actos relixiosos. |
|
|
|
|
| ... en galego |
|
(esta viñeta de Tokio publicouse en A Nosa Terra)
O outro día lin unha anécdota ben simpática. E o certo é que o mellor é tratar estes temas con humor. Claro que a min non sempre me sae, se é que ás veces consigo pór un pouco de humor nas reflexións que fago sobre a nosa situación linguística.
Desta volta ocorréuseme que ao noso idioma pásalle coma ás mulleres, que precisa de accións positivas para que acade o lugar que lle corresponde. Cando falamos de igualdade e da necesidade de adoptarmos medidas de acción positiva en prol das mulleres, todos temos moi claro que debe ser así, incluídas as administracións e toda a esfera política. E nestes tempos o correcto, como dicimos agora, o politicamente correcto é traballar pola igualdade e adoptar medidas de acción positiva se é preciso.
Pois se está tan claro no caso da muller, por que hai que explicalo tantas veces ao falarmos do noso idioma?
Pois iso.
Non esquezades asinar o manifesto "Ensino en galego".
|
|
|
|
|
|
|
