|
|
|
|
|
|
| Na miña terra |
|
Na miña terra
?Tenho visto alguma coisa do mundo, e apontado alguma coisa que vi. De todas quantas viagens porém fiz, as que mais me interessaram sempre foram as viagens na minha terra.? Almeida Garret, Viagens na minha terra, 1846 (citado da edición da Porto Editora de 1982).
Cando comecei pensar neste artigo, foi esta obra de Garret, revolucionadora da prosa portuguesa, unha das primeiras ideas que me viu á cabeza. Certamente teño visto algunha cousa do mundo e a súa pegada quedou no que fun escribindo: a verticalidade do volcán de Pico nos Açores, o arreguizo camiñando os corredores do Coliseo, a lama nos Elíseos, o voo dos pelicanos na baía de La Habana ou a nostalxia camiñando un areal de Lekeitio. Mais non sabería dicir se foron estas as viaxes que deixaron máis pegada.
Tampouco se foron as viaxes ou os libros que elixín para me acompañar, e os que trouxen de volta como trofeos, os que ancoraron na lembranza. Porque mellor que as propias rúas de Río de Janeiro, lembro as páxinas de Voces no deserto de Nélida Piñón ou o Jubiabá de Jorge Amado ás portas do Museo da Baleia na Ilha da Madeira.
Mulher de Porto Pim, de Antonio Tabucci, foi un dos trofeos. O libro atravesou o Atlántico na miña maleta dúas veces, sempre no camiño dos Açores. Apareceume na Feira do libro de Ponta Delgada (Ilha de São Miguel), nesas feiras do libro que en Portugal abren as súas portas contra a noite, alá cando as temperaturas son máis frescas e a xente dá demorados paseos. No ano seguinte, o libro volveu de novo aos Açores, mais agora para acompañar o meu deambular pola Ilha de Faial e a propia praia de Porto Pim. Noutra desas feiras do libro nocturnas fíxenme con Memorial do Convento, foi na praia de Ericeira, na propia cámara municipal de Mafra, alí onde se ergue o convento do que Saramago fala. Esa viaxe precisamente deixou pegada nas miñas palabras, foi por mor dos morcegos conservadores, os gardiáns de libros como Opera Omnia de Homero, ou a 1º edición da Enciclopedia de Diderot e D?Alambert na biblioteca do Convento de Mafra.
Practicamente non nos deixaron entrar, só dar uns pasos dentro da biblioteca que se estendía máis alá do que os nosos ollos acadaban. Foron explicando todos os detalles da construción, os volumes que gardaba. Explicaban que os libros non tocaban o fondo dos andeis para non entrar en contacto coa humidade das paredes e que ás veces a limpeza da sala non era óptima porque nela vivían os morcegos, uns morcegos que acabaran por se demostrar os mellores conservadores posíbeis, pois eran os encargados de exterminar os insectos que ameazaban con devorar os libros. Por iso de regreso escribín sobre os morcegos conservadores desta vila chea de historia, esquecida á sombra de Sintra.
Mais debo volver ao inicio, porque nesta viaxe polos recantos da memoria, deixeime levar pola fascinación lectora e deixei atrás o fío primeiro que me guiaba neste labirinto.
Dicía cando comezaba que ao pensar neste artigo inmediatamente me veu á cabeza Almeida Garret e isto porque na miña escrita as viaxes que máis fondamente influíron foron as feitas na propia terra. Xa teño afirmado, en máis dunha ocasión, que é a paisaxe, a nosa paisaxe, unha das inspiracións fundamentais da miña escrita.
Porque sen a ansia do mar e as fuxidas de Santiago cara á costa talvez non existiría o meu primeiro libro, Crear o mar en Compostela. Mentres me facía adulta e aprendía a gobernar a miña propia vida andei esas praias do norte, praias en que o mar en nada se asemella daquel que me viu nacer na Ría de Vigo. Era como descubrir o mundo: Seaia, Baldaio, Razo, Camelle, Arou, O Trece, Nemiña, Lires, O Rostro, Mar de Fóra, Lagosteira, Caldebarcos, Carnota, Louro, Esteiro, Aguieira, Corrubedo. Praias e mar de Fisterra que se quedaron gravados para sempre na palabra, nos poemas, e acabaron por lle dar corpo ao desexo de que a Compostela chegase o mar. E aínda que cegada polo sal que precisaba, fun descubrindo os ríos que alimentan o océano: Tambre, Sar e Sarela e aldeas de nomes sonorosos: Olveira, Ponte Maceira.
Andei a praia do Trece para subir o Monte Branco de Camariñas, singularidade xeolóxica de duna rampante que coa forza do vento coroa o cume do monte e dálle nome. Monte arriba e monte abaixo. Saltei entre os cons cando a praia se perdía, entrei no cemiterio dos ingleses e imaxinei a historia que oculta, fun até o final do Petón do Boi e seguín camiñando cara ao Cabo Vilán para sentir a forza do vento ao pé do faro. Polo camiño busquei a camariña e atopei herbas de namorar e foxos de lobos.
Sentín o temor vendo unha vella ás crebas no Rostro, temor do que non pode ser racionalizado e aparece e desaparece mentres os ollos se pechan e as areas se cravan igualmente nas pupilas. E unha mágoa fonda, indescritíbel, mortal coma o veleno, cando o bafo negro cubriu de morte o Mar de Fóra, o país enteiro desde Ortegal ao Miño, e deixamos de respirar.
E despois de percorrer todas as distancias que o tempo me deixou medir, aínda quedan camiños e camiños por andar. Camiños aos que volver, recunchos inexplorados que me empurran contra o papel en branco e unen a miña voz á de todas e todos os que se alzan para reclamar máis terra e máis mar. Cantís de Teixido ou cume do Pindo, canóns do Sil e auga a gurgullar en Lobios, miliarios e montes furados. País que nunca rematas de nos sorprender.
Ande a viaxeira camiños do norte e do sur, vaia contra o nacer do sol, ou cara ao ocaso, déixese ir, non repare en reloxos caprichosos que negan as bóvedas feitas polas follas dos carballos, bóvedas que nos levan até as augas ocultas que curan todos os males da alma. Fágalle caso a viaxeira a esa fame inexplicábel que a fai parar á beira da estrada e descubrir un monumento do Románico que non viña nos libros da súa escola, e repare na singularidade da construción en mármore, no cemiterio cuberto do que foron retiradas as tumbas, nas torres defensivas hoxe destinadas a campanario e panteón. O vello de ollos azuis e falar pausado desas terras do Incio virá canda ela para lle explicar que ten ante si unha xoia e mesmo accederá a abrir a igrexa para poder contemplar as esculturas de hai oito séculos ou máis.
As abas dos montes, o mármore negro, o falar do home, a viaxeira non saberá cal é o maior tesouro, mais volverá plena e disposta a se perder outro día, noutro lugar desta terra, recoñecéndose.
Xullo de 2013.
Artigo publicado no suplemento "A Fondo" do Sermos Galiza de 19 de xullo de 2013.
|
|
|
|
|
| Deixa o teu comentario |
|
|
|
|
|
