|
|
|
|
|
|
| Un mar de mulleres |
|
En setembro estaba ilusionada e preocupada a un tempo. Ilusionada porque quería levar adiante dous proxectos que me acababan de propoñer e preocupada porque o tempo nunca chega e sentía como me subía a auga ao pescozo. Mais foi. Un daqueles proxectos viu xa a luz e, de feito, foi presentado publicamente o pasado venres día 3 de decembro en Baiona. Aí estou con Paula Pérez, a responsábel das fotografías e do vídeo, nese acto de presentación do proxecto Un mar de mulleres, consistente nunha exposición, un vídeo e un pequeno libriño, promovido polo Grupo de Acción Costeira Ría de Vigo- A Guarda e co que se quería poñer en valor o traballo das mulleres no mar. Son 14 entrevistas a 14 mulleres. A min, Luz Santos, xerenta de Astropenta, a empresa que realizou o proxecto, pediume que escribise sobre estas mulleres, dalgún xeito que fixese un retrato en palabras de cada unha delas. Encantoume a proposta, que foi un reto porque debía escribir textos en que predominase o referencial, sintetizando a biografía destas mariñeiras, mais non só, queríase tamén que a palabra literaria impregnase esas biografías. Por tanto tiven que equilibrar o referencial e o literario e tivo as súas dificultades.
O proxecto paréceme moi interesante. Porque cómpre seguir visibilizando o traballo das mulleres para romper cos tópicos e o teito de cristal.
Eis o primeiro texto do libriño (porque é un libro de formato pequeno), unha introdución a cada un dos retratos por palabras destas mulleres incríbeis.
?Sen elas non existiría o mar. Ese mar que golpea as rochas converténdoas en piñas de percebes saborosos, ese mar que acariña a area mentres medran croques e ameixas, ese mar que nunca é tan escuro que non mostre as nasas afundidas. Rosana, Eva, Rosana, Elisa, Begoña, Mª Alicia, Consuelo, Carmen, Mercedes, Ana Belén, Silvia, Guillermina, Carmen e Concepción son as penélopes de hoxe, as mulleres que non se resisten a agardar sen máis e que, mentres o mariñeiro non regresa, deseñan as súas propias cartas de navegación, dispostas a levar o leme do futuro. O salitre curtiu esa sabedoría súa, saben que poden e por tanto queren. Queren manter os seus oficios, loitar porque melloren as condicións en que os desenvolven, loitar por un medio que siga alimentando a produtividade do mar. Saben que poden e por tanto reclaman o lugar que lles corresponde, no traballo e na organización. Porque poden e o saben.?
|
|
|
|
|
| A Ribeira (memorias emprestadas) |
|
 Hai uns meses chamoume Antón Pulido para me convidar a publicar nun libro colectivo que publicaría o Concello de Vigo con motivo do bicentenario da liberación da cidade, tras a invasión francesa. Aceptei de inmediato, porque son viguesa (de varias xeracións como digo eu) e porque me parecía un bo motivo a conmemoración da expulsión dos franceses, como dixen onte no acto en que se presentou o libro, ante un Auditorio mediado: un momento importante no desenvolvemento do XIX polo que ten que ver co proceso social e político que culminaría toma de conciencia da nosa identidade colectiva. Así que escribín un poema para a ocasión, seguindo un pouco a estela do poema de Setembro, ?Hoxe estou en silencio...?, porque me pareceu acaído recoller a memoria dunha nena da posguerra para esta ocasión.
Este é o poema:
A Ribeira (memorias emprestadas)
Nas pedras gastadas do barrio de Poboadores
resoan aínda as voces das nenas da posguerra
(tamén as rítmicas pisadas das zocas de tres pés
que sostiñan ás mulleres de patelas á cabeza).
Antes do forno está a casa que non pecha
e a bisavoa, aínda, ao pé da pota enorme.
Sempre hai un prato posto para todo o que chega,
ou tamén unha cama, malia que a casa sexa
máis pequena có dedal da nena que non cose.
A fame habita nos xergóns de follato de millo,
por iso a nena soña comer pexegos doces
e abandona a costura polas marionetas da tarde,
improvisando historias por unha perra chica.
Outras veces vende o quiñón na praza dos Ratos,
por un patacón que dá para os churros na Pedra,
no tempo en que o azucre vale máis cós diamantes
e un silencio mesto paira sobre o presente.
As nenas teñen por escola alestir os palangres
na Ribeira, palangres de faneca ou de buraces,
palangres para a lingua, mentres o salitre invade
o sistema linfático, percorre o corpo todo.
Teñen mans que reparan, dilixentes, as redes,
mans da nai que loita contra o frío do xeo,
mans da avoa que ofrece o seu peixe na praza,
mans da bisavoa que cociña para o mundo enteiro,
mans da madriña que soñaba con traballar no circo,
mans da tía que fregaba co pelexo dos cazóns,
mans de todas as mulleres, atrapadas na rede
de construír futuro.
Entre a fonte da Barroca e o Peñasco,
as voces das nenas ocupan a memoria.
A pedra aínda está quente dos seus pés,
a porta da casa segue aberta,
alguén berra: Gorgorito!
E a infancia ocupa o tempo da Ribeira.
|
|
|
|
|
| Pel con pel |
|
 Onte, domingo día 3, Fedegalma e máis Galaxia presentaron o libro Pel con Pel, no que tiven a honra de colaborar.
Xa o dixen alí, e reitero, foi moi divertido participar nun recital en que o público, conformado por unha parte importante de menores de 3 anos, asistía con naturalidade á palabra poética: aplaudindo, chorando, falando... repetindo versos... Lembrábame cando alá por 1995, mais ou menos, o meu fillo interrompía co seu pranto o recitar de Novoneira e eu, que tamén estaba no estrado, non sabía onde meterme.
Este é o poema co que participei no libro:
soñeite
soñeite
durante días enteiros
para corporeizarte mais alá dos peíños
bulideiros e veloces
que deformaban a quietude do solpor
e chegaches por fin
para vivirme en cada aceno
en cada caricia da túa pel morna
nese quererme sen fin e sen medida
iso foi o que non dei soñado
o que non pensei cando me entregaba
enteira
á aventura de quererte mais alá da razón
á aventura de entregarme
porque te quero invulnerábel
e non hai lagoa Estixia
que poida superar este desexo
non dei soñado
que ti
ti me amarías ámasme
porque si
desde sempre
sen contrato nin causas
sen motivo
que sería que son
a muller máis fermosa e máis sabia
a medida do mundo
a medida da vida
|
|
|
|
|
| da miña man tamén |
|
Catro anos e catro meses despois chegoume o único exemplar que me correspondía (o nº 60 de 100 exemplares editados a man) da obra colectiva Por man propia. Un proxecto da colección Bourel ao qeu achegeui este poema, que xa non lembraba, pode facer cinco ou máis anos.
Por fin. |
|
|
|
|
| Auga |
|
Estou empapada
pero non puiden deixar de mollar os pés
para arrincar da terra o seu froito branco,
aínda que a auga da chuvia subía polos pés
e facía dos cabelos cóbregas de auga doce.
Ese breve momento
en que me fago auga e devoro os froitos vivos
pode ser a felicidade de amarvos
e percorrer distancias infinitas para darvos calor.
Non me importan este pés mollados
nin a terra nas mans,
nin degolar as follas que lle deron vida a este tubérculo,
impórtanme eses ollos en que bebo o silencio
co que parar o mundo neste instante
e sentarme no chan sen palabras que o expliquen.
Pel de ameixa |
|
|
|
|
| bosques de poesía |
|
 Dóeme a terra
porque a levo dentro.
No oco dos osos teño terra negra
e landras de carballo.
Dóeme a terra da alma,
as vísceras, os cogumelos dos ollos
nos outonos perennes,
cando son lebre amedrentada.
A terra da carne dóeme
e as árbores que levo nas entrañas.
Poema do libro Pel de ameixa.
21 de marzo
Día da poesía
Día da árbore
|
|
|
|
|
| Por amor |
|
 Un día, unha amiga pediume un relato para unha revista da Federación Galega de Bandas de Música Populares, e despois de varios días, unha tarde, ou se cadra unha mañá de domingo, saiu case dun tirón este texto, un pequeno relato de amor. Desde aquí o meu agradecemento ás amigas e aos amigos de Solfa e da Federación, que tanto traballan e aínda lles queda tempo de tirár da miña imaxinación. Agardo que o texto fose do seu agrado.
Por amor
Non o vía. Só podía escoitar os seus reiterados ensaios co clarinete, aquel continuo repetir de escalas, unha e outra vez. Os anos pasaban, e ela notaba como aquel clarinete falaba cada vez un pouco máis claro, e así foise afacendo manseliñamente á súa compaña puntual das seis da tarde.
Nunca o vira, mais cando se atrasaba o ensaio o seu estómago rebulía de nervios e comprendeu que non podía vivir sen escoitar unha e outra vez as pezas que o mozo perfeccionaba incansábel. Sabía o seu nome, porque sentía á súa nai chamándoo ao final da tarde: Artur!
E acabou por se decatar de que non lle interesaba ningún dos mozos do seu instituto e que devecía por coñecer ao tal Artur. Unha mañá de domingo, mentres paseaba cos pais pola Alameda, quedou parada diante da banda, sen poder despegar a súa ollada dos clarinetistas. Imaxinaba a cal deles lle acaería mellor o nome de Artur. Despois de moito pensalo, decidiu que aquel mozo de ollos verdes tiña que ser o que ela escoitaba cada tarde. Si, si, si, aquela peza... si, algunha vez lla escoitara, estaba segura, completamente segura.
Aquela semana andou a contorna da súa casa para ver se topaba co clarinetista da Alameda. Mais non deu resultado. Entón deu en asexar en portas e buzóns para ver se atopaba o seu nome nalgures, e nada. Tentouno unha e outra vez, parou en todos os concertos, asexou a todos os clarinetistas, ía detrás da banda ao remataren e escoitaba con atención. Nunca lle coincidiu atoparse con Artur ningún.
Así que un bo día decidiu matricularse na Escola de música no seu barrio e comezou tomar clases de clarinete. Era tal a súa ansia que en pouco tempo aprendeu a desenvolverse co instrumento e unha tarde, cando Artur rematou o seu ensaio, ela comezou tocar unha das súas pezas favoritas na ventá, con ela aberta de par en par, para que o son chegase alto e claro até o mozo.
Durante días seguiu tocando na ventá. Unha tarde, Artur rematou o seu ensaio antes do habitual. Ela iniciou entón a súa peza e, cando levaba varios compases, outro clarinete se sumou ás súas notas e así, sen se veren, sen se coñeceren, sen nada saber o un do outro, tocaron horas e horas, até que unha lúa redonda e alta inundou o ceo.
Por iso está na banda hoxe, porque se namorou dun clarinetista que ensaiaba ás seis da tarde no inverno, un mozo que lle correspondeu e acompañou os compases dos seus ensaios. Nunca soubo se tiña os ollos verdes ou non, mais xa nin importa, porque o amor quedou moi dentro dela, e sáelle polas mans veloz, pulsando con agarimo e destreza as notas do seu clarinete.
Marzo 2009 |
|
|
|
|
| fillos de guerras acabadas |
|
Un poema de sangue non se fai nun minuto,
coma guerra que estoupa, enxéndrase nos anos,
cada dorido golpe arrinca do granito
das nosas mans as liñas que denuncian palabras.
Cada palabra un golpe e cada letra sangue,
cada paso na frente un século de ira,
cada morte de home, esperanza prometida
con base no vento que lle levou a fala.
E estes os alicerces da débil poesía;
estes os cimentos en que non construímos nada;
para que estas vigas de pesados cadáveres,
para que ser fillos de guerras acabadas.
de Crear o mar en Compostela |
|
|
|
|
| Baixo Miño |
|
 Onte chegou a casa este libriño. Non podo negar que me alegrou a tarde. Debe haber un par de anos que se escribiu. E agora xa ten corpo. É unha guía de viaxe do Baixo Miño feita desde un punto de vista literario.
Procurei que non faltase a información propia dunha guía e ao tempo inserir textos de todos os autores e autoras que tiveron ou teñen algo que ver co Baixo Miño ou que escribiron sobre a comarca.
Por ese motivo pechei o texto cos este poema de As amantes de Hamlet:
Tamén eu de ollos verdes prendidos
ignorando a vertixe da fervenza
e a certidume dos pozos
(inmensos pegos)
andei o camiño de leite que Lúa deu
e convertinme para sempre en afogada,
tamén eu,
que coñecía as lendas e os perigos
tamén eu andei na Poza Maior
e aínda que os meus cabelos non eran negros
quixen o corpo esvelto
que Lúa levou sen présa
ao fondo da poza
ao silencio definitivo da auga
a illa estaba
do outro lado da noite |
|
|
|
|
| E chegou o primeiro de setembro! |
|
Poema de Pel de ameixa. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
