A imaxe mostra tres cabeceiras coas que colaborei nos últimos meses.
Primeiro un poema na revista Ligeia.
Logo a tradución doutro poema, da man de Suso Muinhos na revista nepalí La.Lit ("We are delighted to be featuring a brace of poetry translations by Suso Moinhos from Galicia, in northwestern Spain, that hold food as a signifier of religion, hunger, oppression, sex, love and asserting one?s difference.").
E finalmente un relato curto para homenaxear o compañeiro Isidro Novo.
O día 30 de novembro participei no recital de Homenaxe ao poeta Miguel González Garcés que organiza Cultura da Deputación da Coruña.
Foi unha honra participar desta volta e ter recibido daquela (1995) o premio.
Dixen alí que estou agradecida de que existan certames que visibilicen a poesía e dean nova vida aos poetas que os nomean. Dixen que estaba agradecida ás institucións que así o fan, aínda que considero que é a súa obriga, mais xa sabemos, que non sempre a asumen. Así que parabéns a quen, coma neste caso, si o fai.
Lembro moitas cousas deste premio. Lembro a conversa con Xabier Baixeras, membro do xurado,sobre o libro. Lembro que o día da recepción (na imaxe de arriba) estaba inqueda porque non estaba co meu bebé, este ser marabilloso que se xestaba en min mentres escribía os poemas do libro e que é o primeiro nome que aparece nel.
Sei que a primeira reacción provócaa o título: Pel de ameixa, un título que ten a súa interpretación única no poema co que se abre o libro: "Nesta pel de ameixa que me cobre ..." e noutro, o terceiro poema de Setembro, o que fala da ameixeira ao pé da casa, árbore real que foi orixe da imaxe ambivalente. Cóntame Foxo que Manuel María que gustaba do libro, consideraba que o título non era acertado, mais que acabaron entendendo o seu por que.
Curiosidades que rodean a vida dos libros, coma que nesta data en que celebramos a homenaxe do centenario de Garcés, este penúltimo poema do libro que aparece na imaxe teña nova actualidade.
No acto lin o poema "Non magoe", do libro As faíscas do soño. Del di Eduardo Moreiras: "a súa poesía vai da sombra ao cintileo, da lama escura orixinaria á pergunta desesperada que lle dá vida. "Lama no niño que de luz creímos", di no poema "Non magoe a azucena os meus ouvidos".
Presentación de < poemas i, homnaxe aos seis poemas galegos de García Lorca e ao seu editor Anxel Casal, na Libraría Cartabón de Vigo, o 26 de decembro de 2015:
No mes de xuño, recibín o convite de Suso Díaz e Helena Villar a participar no seu proxecto: 6 poemas 6, un libro de homenaxe aos Seis poemas galegos de García Lorca.
Inmediatamente aceptei o convite e comecei pensar en como levalo adiante. Corresponeume coordinar un grupo de poetas que quedou integrado por X.M. Álvarez Cáccamo, Ledicia Costas, Paco Souto, Eva Veiga, Rafa Vilar e eu mesma, grupo ao que finalmente se uniu o pintor Alfonso Costa responsábel da ilustración do noso poema colectivo. Foron case cinco meses de traballo poético que, se ao inicio parecía difícil de realizar, acabou por ser plenamente satisfactorio. Foi un reto e procuramos dar cabo del da mellor maneira que soubemos.
O día 17 , no Salón do libro e da Lectura ABECEDARI@, na Coruña, foi a primeira presentación. Este sábado 26 de decembro será na Libraría Cartabón en Vigo e o 28 de decembro na Libraría Couceiro de Compostela. Será un pracer compartir os seus poemas ou falar do seu proceso.
Velaquí un adianto editorial da man de Ramón Nicolás no Caderno da crítica.
O poema co que dialogamos foi a Cántiga do neno da tenda, do que vos deixo esta fermosísima interpretación de Luar na Lubre:
Días atrás, Verónica Martínez Delgado envioume unha imaxe en que Carla e Nicolás, de cinco anos, xunto coa súa profe, pintaban un verso de meu na entrada do Mercado de Ribadeo. Un verso, unha casa e unha flor. Foi por mor da fermosa iniciativa, "Cruzando versos", que se está a desenvolver no Concello de Ribadeo e que a poeta Verónica Martínez Delgado coordina. Grazas inmensas.
É un pracer verse así, convertida en verso pintado nas rúas. Saber que eran tan pequenas as mans que o realizaron. Estar na entrada do mercado. Recibir a quen chega.
Dóeme a terra
porque a levo dentro.
No oco dos osos teño terra negra
e landras de carballo.
Dóeme a terra da alma,
as vísceras, os cogomelos dos ollos
nos outonos perennes,
cando son lebre amedrentada.
A terra da carne dóeme
e as árbores que levo nas entrañas.
Foto: imaxe superior de Verónica Martínez Delgado, inferior do blog ?El toupo que fuza?
Onte, Día de Rosalía, publicouse na web da Fundación da escritora o libro dixital que Suso Díaz, un dos artífices de As escollas electivas, promoveu durante o ano pasado: dialogar coas estrofas de Cantares Gallegos
Primeiro quero deixar constancia do meu agradecemento á súa iniciativa e darlle os parabéns polo magnífico resultado. E segundo quero dicir que para min foi especialmente difícil este reto, moi, moi difícil. O resultado, como diría Rosalía: ?Non me espriquéi cal quixera/ pois son de espricansa pouca;/ si grasia en cantar non teño/ o amor da patria me afoga?.
Velaquí o poema que dei escrito para dialogar coa estrofa de Rosalía:
Mais son probe e, ¡mal pecado!,
a miña terra n?é miña,
que hastra lle dan de prestado
a beira por que camiña
ó que nacéu desdichado.
Malpocada
dona só do seu traballo
das horas e da suor
da roupa por remendar
do lavadoiro, o clareo
do xabón e da auga fría
dona só do seu traballo
por un salario vendido
por un contrato precario
que non contén nin palabra
dos insultos, das mentiras
nin das horas non cobradas
nin do receo ou a náusea
cristais contra o ventre irto
para que sen dar aviso
a porta xa non se abra
nin xornada, nin salario
unha axuda miserábel
expulsada da túa casa
condenada a mendigar
até un anaco de pan
Mais son probe e, malpecado,
a miña terra n'é miña,
que hastra lle dan de prestado
a beira por que camiña
ó que naceu desdichado.
e agora que nada teño
e que nada xa me ampara
unha gadaña tomara
para xustiza lles dar
aos que nos queren quitar
os dereitos, a esperanza
o acougo, a dignidade
a memoria e até a vida
pois todo debe cambiar
outro futuro ha chegar!
Hai máis dun ano, no mes de xaneiro de 2014, fun convidada polo programa radiofónico Diario Cultural a participar no proxecto colectivo De cantares hoxe. Propuxéronme dialogar con un dos poemas de Cantares Gallegos e eu elixín A gaita gallega, buscando no poema rosaliano a conexión co presente que, evidentemente, existe.
Foi unha tarefa difícil, ben difícil, mais aquí está o poema que, como dixo a propia Rosalía, "cantei como mal sabía/ dándolle reviravoltas."
nunca española!
Probe Galicia, non debes
Chamarte nunca española.
Rosalía de Castro
nunca española!
dúas palabras
afirmación radical
que alporiza
asimilados
(a gaita canta)
dúas palabras
ou subversión que palpita
que se instala na consciencia
de quen a ti se achega
espida de preconceptos
soñando no amor á terra
aquelas risas de mofa
aquelas risas de mofa
deformáronte
(a gaita canta!)
quixérante flor efémera
adorno que non precisa
de atención nin memoria
mais a forza dos teus versos
foi unha man poderosa
que ergueu as túas palabras
para deitalas na boca
de nós
todas
para darnos
os azos que aínda cómpren
contra estas risas de mofa
e contigo repetimos
que a gaita galega chora
que hoxe segue chorando
pois máis de cen portos xa
seguen vendo marchar fillas
presas dunha nova argola
para o mesmo amo infame
que fama de honrado tiña
vampiro nos tempos de hoxe
disposto a chuchar a terra
a sorber o que aínda queda
e trae o xugo do reino
instrumento necesario
para deixarnos
secas
certo que a gaita aínda
deita alboradas sen gloria
mentres andamos as rúas
da patria nosa
e que os seus sons acompañan
as nosas gorxas que estoupan
mais a gaita aínda non canta
que chora: Galiza!
non debes chamarte nunca
española!
Este outono publicouse o volume 22 da revista Metamorphoses, The journal of the five college faculty seminar on literary translation. Trátase dun número especial de poesía galega contemporánea, da responsabilidade de Marta Dahlgren.
A revista publicase en Massachusetts.
Este número especial é unha escolma de 27 poetas galeg@s traducidos ao inglés por 6 tradutor@s e unha introdución de Marta Dhalgren. As e os autores seleccionados van de Álvaro Cunqueiro a Xiana Arias. A revista vén acompañada dun CD en que Francisco Alonso e María Lado recitan todos os poemas recollidos.
Nesas páxinas recóllese a versión ao inglés de dos meus poemas: "Houbo un medo de azul" ("A blue dread") de Pel de Ameixa e "Como Ofelia..." ("Like Ophelia2) de As amantes de Hamlet, dous textos seleccionados pola revista e traducidos por Carys Evans-Corrales, profesora de español na Universidade de Pittsburg-Bradford.
O domingo 6 presentouse no monte de Estás o libro Estás na auga, un libro de homenaxe á auga que recompila ilustracións de varios autores e os poemas do alumnado do CRA de Tomiño e de varios poetas convidados por Francisco Álvarez Koki.
A miña achega foi un texto que fala das fontes literarias, e está composto por:
I) Unha autopoética publicada en: Teresa Seara, Veinte puntos de fuga. Poesía gallega contemporánea, 2011, Caracas.
II) Un poema do libro Dun lago escuro.
Velaquí esas fontes:
De onde virá esta auga?
Coma esa fonte, esa que nace nunha volta do camiño, baixo un castiñeiro.
A auga nace fría, moi fría, e percorre a pedra até chegar a unha folla de magnolio desde a que cae en fervenza contra o chan. De onde virá esta auga? Sei que vén de lonxe, dunha mina profunda no monte e que percorreu un longo camiño, entre a terra e as raíces, oculta á luz e ao coñecemento. Sei que naceu do paso do inverno, das chuvias que atravesaron a cúpula vexetal e empaparon a terra, empuxando os pequenos gomos ocultos.
Sei que escavou o seu leito unha e outra vez, durante días e días, unha e outra vez, unha e outra vez... sen deterse, buscando un oco para saír á luz e desbocarse, como as eguas que galopan ese mesmo monte sobre o mar, fronte ás illas...
crava as uñas alí onde supós
que está o centro do peito
xusto enriba do esterno, entre as costelas
e observa a coiraza que protexe pulmóns
e corazón, motores desta máquina imperfecta
son músculos
que obedecen
impulsos eléctricos
sodio e potasio intercambiando cargas
química
xa sei
que nos dotamos de argumentos racionais
que explican
a mecánica dos impulsos
o engrenaxe dos sentidos
que somos enerxía en tránsito
e aínda así
esta fonte deita auga desde mananciais ignotos
a pesar da seca que a destempo
xustifica os incendios xa previstos
é
unha chispa de desequilibrio
a que move todos e cada un dos mecanismos
cos que nos entregamos
cos que nos ocultamos
cos que nos traizoamos
Poema publicado na Revista Incomunidade, Edición 17, de novembro de 2013:
humildade
escoita o gurgullar do teu sangue
veloz ou calmo
baixa polos brazos e chega até os máis finos capilares dos dedos
permite que sintas a forma das teclas
que adiviñes a silueta que nelas aparece
que os dedos que non ven
maxicamente acerten coa letra exacta
para darlle forma a isto que estás pensando
considera que un día a calor ou a luz
un lugar, algo que faltaba
tantas cousas que sobraron
moldearon a forma que hoxe te condena
a erguida costa do bípede
tan pesada para a articulación sacroilíaca
e medraches pensando que eras a etapa final
o éxito agardado despois do caos
non
só es outro elo da engrenaxe
podías non ser un ser bípede
ou erguido
podías carecer de extremidades motoras
desa asimétrica recubrición pilosa
manterías o orgullo da especie
esa superioridade vaidosa se camiñases sobre membranas
ou das túas costas nacesen aletas escamosas?
como sería o teu xesto corporal
apoiada nun rabo que te sostivese sen te sentares?
imaxinas acaso como contemplarías as persoas que desexas
se os teus ollos se colocasen a cada lado
dun cranio dividido por un peteiro de rapina?
e por que non
por que non iamos ser tamén a alma que movese
os tentáculos e os brazos cefalopódicos
entre os que cuspir diplomaticamente borra?
escóitate
es sangue que circula
unha articulación que se inflama
ollos que se irritan febrís
a dificultade de respirar
a escordadura
inclinación antinatural
ao fin
unha malformación máis
que soubo adaptarse
?Dóeme a terra 
