|
|
|
|
|
|
| O dereito do pobo galego |
|
 Este é a miña primeira colaboración en Sermos Galiza, publicada este 17 de maio.
O dereito do pobo galego
Sempre conto que, cando era pequena, pensaba que as ameixas e as "ciruelas" eran cousas distintas. Na miña casa había ameixas, desas pequeniñas e verdes que se as comes antes de tempo arrabean. Chamábanlles ameixas inglesas, non sei por que. Mais cando ía á tenda había a vender unhas "ciruelas" amarelas e grandes. Así me pasou a infancia e un día decateime de que unhas e outras eran ameixas, aínda que tardaría aínda uns anos máis en comprender por que me pasara iso.
Na adolescencia descubrín a lingua de xeito consciente. Quero dicir, entendín definitivamente que a lingua nos precisaba, que cumpría tomar partido. Naqueles estreados anos 80, eran frecuentes os debates nas aulas sobre a nosa lingua, e a moza de quince anos que eu fun, castelanfalante, escritora de ripios inconfesábeis, decidíase a reclamar aulas en galego. Eu soa defendía tal propósito, e na miña memoria queda aquela sensación de soidade amparada por Ana e Estrela, as miñas amigas de entón.
Algo se nos moveu dentro. Ese ano, xuntámonos tardes enteiras na casa de Estrela e acordamos facer un mural para un concurso do día das letras. Non fixemos un mural grande, fixemos un mural grandísimo, se cadra de tres metros de alto por catro de ancho, que sei eu. Houbo que buscar unha parede ben grande para colgalo, un descanso das escadas do instituto Santo Tomé. Mágoa non o conservar. No centro unha ilustración inmensa e nos laterais un longo poema, que non lembrarei nunca que dicía, mais si podo afirmar con rotundidade que falaba da lingua. E levamos un premio, tampouco lembro cal.
Sei que falo de anécdotas, de detalles que son as miñas vivencias, as marteladas con que me fun construíndo, as causas que explican estas consecuencias. Mais é a miña memoria da lingua e sorpréndeme que hoxe haxa adolescentes que transitan vivencias como aquelas.
Foi hai trinta anos, eu estaba no instituto e sen sabelo participaba dun debate que acabaría na Lei de Normalización Lingüística, que viña de lonxe e que continuaba, nunha reivindicación inquebrantábel grazas á cal puidemos chegar aquí. A implicación e a loita de moitas e moitos bos e xenerosos fixo posíbel avanzar, sempre contra corrente. Hoxe, máis contra corrente que nunca.
Os que se empeñan en poñernos muros, os que non queren que a lingua avance, mesmo non queren que a lingua estea, entre eles eses que no último minuto se atreven a prohibir o que non pode ser prohibido, deben saber que vimos curtidos na longa resistencia e que non imos sucumbir ás súas agresións. Hai anos que comezamos este camiño, e nel seguiremos cargados da razón que nos dá exercermos de galegas e galegos. Con nós traemos todas as santas compañas, como na Alba de Gloria de Daniel. Vimos impulsados pola memoria dos avós e polo exemplo de todas e todos os que entregaron e entregan a súa vida en defensa da lingua. O 17 de maio estaremos na rúa, porque é o noso dereito, o dereito do pobo galego, o dereito de Galiza.
Pararemos os ataques contra o galego!
Maio de 2012.
|
|
|
|
|
| Se eu fose autora |
|
 Se eu fose autora
Teatro: ?non hai, nin houbo xamais un medio de propaganda tan eficiente para chegar ao corazón do pobo.? Antón Vilar Ponte.
Se eu fose autora escribiría unha peza para conmemorar a memorábel data do 25 de abril.
Érguese o pano, vemos unha rúa da vila de Grândola, chea de homes e mulleres traballadores do campo, da minaría? unha rúa ateigada e no centro unha reunión que aos poucos vai medrando, un home se dirixe aos que o rodean, fala da forza do traballo, da plusvalía, de que uns poucos se enriquecen co traballo de todos, mais que unidos poderán combater o capital.
Na escena seguinte a mesma rúa está tomada polas traballadoras e os traballadores, van atrás dunha enorme faixa. Do lado dereito do escenario sae a PIDE cargando contra os manifestantes, baten violentamente contra as persoas e fan retroceder a manifestación, deixando mulleres e homes feridos ao seu paso.
A terceira escena é un cuarto no que un grupo de persoas senta ao redor dunha mesa. Falan acaloradamente, unha delas deseña sobre un grande papel. Entra unha muller cunha máquina de escribir na man, rodéana e agardan a que remate de teclear o que o home que deseñaba lle dita. En canto remata, outro home sae á carreira co papel na man.
A obra está finalizando. Escuridade total no escenario e no palco de butacas, despois dun silencio excesivamente prolongado, comeza soar a canción que José Afonso escribiu despois de coñecer a Sociedade Musical Fraternidade Operária Grandolense, o Grândola, vila morena. Na segunda estrofa unha luz cenital comeza acenderse gradualmente, baixo o seu foco veremos o escenario estrado de caraveis vermellos.
Só con estas escenas representaría a loita de todo un pobo contra a ditadura, deixando unha mensaxe de esperanza en todos os presentes, agardando que saísen do teatro sentindo medrar dentro de si o desexo de se opoñer a unha realidade que os oprime e os nega, procurando que ao lembrar a peza sinalen a importancia de tomar conciencia e unirse para loitar. A luz da memoria dos acontecementos históricos como facho que nos guía no camiño do futuro.
Despois, nunha recensión literaria da obra, alguén sinalará a intención de intervención social que a peza ten, lembrando que así sucedía co teatro na época das Irmandades da Fala, tal vez desprece o intento cualificando a obra de ancorada en tácticas de séculos pasados e lle reste calquera valor artístico por pretender ir máis alá dun texto que busca o entretemento e o puro goce estético.
Outro escritor responderá argumentando que a tal recensión procuraba desacreditar a obra, deixando de lado a importancia da mensaxe nela trasladada. Afirmará que o teatro ten unha capacidade pedagóxica superior á doutras artes, que é función da autora, do autor espertar as conciencias, mover á reflexión.
Cando a obra remata, a vida é o drama que interpretamos. Nese drama, os que exercen a autoridade porque están hoxe no goberno realizan os movementos necesarios para que o teatro non se lle vaia das mans, para que sexa un lugar de divertimento que non nos faga pensar. Prohibición da celebración do día internacional do teatro, cese da Directora do CDG, nomeamento doutro Director ? movementos de xadrez destinados a derrubar as pezas do contrario até ter o control absoluto do taboleiro.
Hoxe é 25 de abril.
Cando sobe o pano, para o saúdo final, o patio de butacas énchese de luz. As actrices e os actores saen, collen un caravel e baixan do escenario, un a un entréganllo ás mulleres e aos homes do público. Unha marea de flores vermellas sae cara ás rúas.
25 de abril de 2012.
Artigo publicado en Terra e tempo
|
|
|
|
|
| Poesía e lingua |
|
 Poesía e lingua.
Artigo publicado en Terra e tempo:
A todas as mozas e os mozos que xa son o futuro para a nosa lingua.
Esta semana o calendario marcaba que o día 21 era o día da poesía. Houbo celebracións. Eu mesma participei nun recital de versos propios, ao lado de Xosé María Álvarez Cáccamo e María Lado, convidados polos músicos de Xardín desordenado. Foi unha fermosa celebración, poética ao 100%, na que nos sentimos recompensados co labor que estes músicos radicados en Vigo veñen facendo desde hai varios anos: poñerlle música a poemas de autores galegos vivos co obxecto de contribuír ao coñecemento da poesía. Da poesía de noso, ou sexa da nosa lingua.
Porque homenaxear a poesía é homenaxear a lingua. Así o recoñece a Conferencia Xeral da Unesco cando, ao finalizar o século XX, decide instituír a data: ?o principal obxectivo desta acción é soster a diversidade dos idiomas a través da expresión poética e dar aos que están ameazados a posibilidade de expresarse nas súas comunidades respectivas?. Nada máis acaído para a lingua nosa, unha lingua que leva case vinte séculos florecendo nas palabras dos poetas, e que, malia aos avatares históricos, creou unha poesía que foi e segue sendo das de maior altura de cantas se escriben.
E cando ao día seguinte repaso a información que sobre o día da poesía se publica, pregúntome se o actual Conselleiro de Cultura e Educación coñece estes detalles da celebración do día. Leo no voceiro propagandístico institucional da Consellaría, ou sexa o portal web de Educación, que o Conselleiro se sumou a esta celebración en Ourense e que o fixo no marco da celebración do centenario do nacemento de Celso Emilio Ferreiro. Cousas veredes! Os que atacan a nosa lingua procurando que se reduza a súa presenza nas aulas e entre os máis novos, séntanse á mesa da celebración da poesía e fano ao redor dos versos de quen escribiu o inesquecíbel ?Deitado frente ao mar?. E entón penso: lería de novo aqueles versos que din:
?porque me sae de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
ó ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sen raíces
que ó pór a garabata xa non saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
fala-la fala nai,
a fala dos abós que temos mortos,
...
Non falo prós soberbios,
non falo prós ruíns e poderosos,
non falo prós finchados,
non falo prós estupidos,
non falo prós valeiros,?
E que pensaría ao lelos? Considerará o Conselleiro que non son axeitadas as palabras do poeta, que tal vez deberían ser borradas da historia da literatura? Quen sabe. Mais en todo caso, sería moi oportuno que os lese e os relese, que llos fixese chegar ao Alcalde de Compostela e ao seu concelleiro que, teño para min, nada saben da literatura galega, ignoran o que sexa a poesía, e refugan a liberdade de expresión, se non é para usárena eles en exclusiva, empuñándoa cando desprezan o noso idioma e como representantes institucionais empregan unha lingua allea. Destemidos gobernantes que demostran a súa altura política refugando colaborar cunha actividade escolar en defensa do dereito da mocidade a vivir na súa lingua. O alumnado que participe no Correlingua acaba de aprender de forma contundente que, como e quen exerce a censura contra eles e contra o noso idioma.
Estes que así nos gobernan lémbranme a min o poema de Bernardino Graña ?Letanía pra nos librar dos que a ninguén aman?:
?Son os que trafican
con cañóns e artes de espallar mal fogo
e andan esfachando os volcáns máis puros
da ilusión e o soño.
Son os que nos guían
e non teñen ollos.
Dos que a ninguén aman librémonos pronto?
E vólveme á memoria o delgado Bernardino recitando con voz contundente no Festival da poesía de Salvaterra, reiterando a ladaíña ?librémonos pronto? que os que escoitabamos demos en recitar canda el, até facer tremer os muros da covas do castelo.
No día da poesía, cómpre lembrar a palabra dos poetas, os versos que nos deixaron para dar voz a esta carraxe que nos nace cando vemos o desprezo e a maldade exercida sen ningún xeito de disimulo contra o noso idioma. Palabras e versos como os de Manuel María, que xa houbo quen tentou censurar nunha revista escolar, porque hai quen está disposto a queimar libros. Mais non queimarán a memoria, nin as cancións, as que volven a nós e nos dan novos azos para seguir loitando. Que queiran, que non, seguiremos dicindo con Manuel María:
Hai que defender o idioma como sexa:
con rabia, con furor, a metrallazos.
Hai que defender a fala en loita rexa
con tanques, avións e a puñetazos.
Hai que ser duros, peleóns, intransixentes
cos que teñen vocación de señoritos,
cos porcos desertores repelentes,
cos cabras, cos castróns e cos cabritos.
Temos que pelexar cos renegados,
cos que intentan borrar a nosa fala.
Temos que loitar cos desleigados
que desexan matala e enterrala.
Seríamos, sen fala, unhos ninguén,
unhas cantas galiñas desplumadas.
Os nosos inimigos saben ben
que as palabras vencen ás espadas.
O idioma somos nós, povo comun,
vencello que nos xungue e ten en pé,
herencia secular de cada un,
fogar no que arde acesa a nosa fe. |
|
|
|
|
| Os feitos falan por nós |
|
 Semanas atrás remataba de ler Verán, a novela autobiográfica de Coetzee. Hoxe vénme á cabeza, como me vén a cita do Evanxeo de Mateo transformada polos anos e o uso: polas súas obras coñecerédelos.
E é que ás veces os discursos, as declaracións ou a información nos medios de comunicación acaban por confundir. Como na novela do sudafricano as persoas ou os medios que se pronuncian e opinan teñen intereses para trasladar determinado tipo de xuízos.
Na súa novela, Coetzee crea un investigador que vai entrevistando a diferentes persoas para coñecer o autor de quen pretende escribir unha biografía, el mesmo. Deste xeito relata a forma en que os demais o descoñeceron, deixándonos a pensar en que é así como se constrúe a imaxe da persoa: un crebacabezas que nunca se completa e no que as imaxes están distorsionadas. Nunca nos ven completamente, porque só reparan naquilo que máis lles interesa.
O biógrafo entrevista sucesivamente: unha amante, que verte sobre Coetzee toda o resentimento dunha vida anódina e sen futuro; un colega co que competiu por un posto na universidade que é o único que entende e comparte a súa posición ideolóxica sobre a colonización bóer en Sudáfrica ou a colega e amante que se sitúa equidistante valorando por un lado as virtudes do docente e por outro os defectos do amante. Son brochazos parciais cos que malamente compoñemos a vida do escritor. Visións fragmentarias e incompletas que sobre todo demostran un certo desprezo por Coetzee. En calquera caso, retratos indirectos tamén de quen opina.
O debate sobre o coñecemento da identidade de alguén forma parte do propio desenvolvemento da novela e unha das personaxes acaba por interrogar o investigador: "Repítolle que se me fai raro que escriba a biografía dun escritor deixando de lado a súa obra." E velaquí a cerna da cuestión: podemos coñecer alguén só polo que del nos contan?, Como dicía esta mesma personaxe: "E as persoas que elixiu non teñen intereses persoais nin ambicións propias para pronunciar un xuízo definitivo ...?"
Extrapolando a reflexión, podemos quedarnos simplemente co perfil que constrúen os medios de comunicación dunha persoa ou dun colectivo? Son os comentarios que proliferan na rede elementos a termos en conta á hora de formarnos unha opinión sobre un feito concreto? O certo é que, como na novela do sudafricano, a través dos medios de comunicación e das redes sociais vaise creando un determinado clima, un contexto que acaba por intervir nos acontecementos, influíndo nas reflexións de quen ten que decidir.
Como na cita dos Evanxeos, hai uns noventa anos, escribíalle Victoriano Taibo a Manuel Antonio, "Que nos coñezan polas obras."
Son os feitos os que falan por nós, os que decididamente nos retratan, ante eles non caben interpretacións, son a realidade.
Artigo de xaneiro publicado en Terra e tempo |
|
|
|
|
| Flegma? galega? |
|
 Algúns medios de comunicación insisten na orixe do novo presidente de España asociándoa aos trazos do seu carácter: impasíbel, cauto, reservado?
Flegma? galega?
Como din no barrio en que nacín, ando algo escamada. Escoitaba o outro día na radio, cando o informante daba conta do secretismo que rodeaba a nómina de ministros e ministras, que o presidente de España actuaba coa súa "flema gallega". Quedei colgada da frase e non seguín oíndo a nova. Tal vez porque a palabra flegma non me remite directamente ao seu significado de impasibilidade.
Non souben como entendelo. Positivamente pola asociación aparente coa sempre adiantada Inglaterra? Negativamente, como unha versión requintada do vello dito de que as galegas e os galegos nunca se sabe o que imos facer, instalados como estamos no medio da escaleira?
Cando aínda non dixerira a antedita frase, na mesma franxa horaria, outro informante cualificou ao presidente de "gallego de pura cepa: cauto y reservado". E volvín quedar remoendo, sen saber que conclusión tirar. Mais outra vez imaxinei a reiterada escaleira. E tamén imaxinei a raposa. Vaia, que dei en pesar que todos eses circunloquios eran a forma de dicir: renarte. Por se non me quedara claro, na rede atopei unha definición da dita flegma galega aplicada ao entón candidato a presidente: "aquella flema tan gallega de fer força de la indefinició i la confusió".
Teño para min que esta proclividade a definir o ser galego por medio dos cualificativos asignados ao presidente de España só vén de comezar.
Fago memoria e non lembro que na chegada ao goberno dos presidentes anteriores se fixese fincapé na súa orixe e nos trazos do seu carácter que a ela se consideraban asociados. Así que me pregunto se non será o feito de ser galego o que fai que os medios españois procuren na seu comportamento un xeito de reafirmar os tópicos antigalegos coa intención de caracterizar negativamente o presidente. Outra volta os prexuízos mal disimulados.
É cousa de ver. O home que non deu cumprido un dos dous requisitos que, ao parecer, lle marcara o fundador do seu partido para "chegar alto", a saber, falar a lingua de noso, é agora analizado como modelo de personalidade galega, unha personalidade que se pretende resumir coas características de: excesivamente calmos, cautos e reservados. E eu que non me dou acomodado dentro destes cualificativos?
Isto si que é ironía, que agora nos poñan de modelo do que as galegas e os galegos somos a un home que vén a Galiza como calquera madrileño: a comer marisco, fumar puros cubanos (que por aí non se contaxia a revolución) e ver os touros como se estivese na mesmísima Sevilla. Éche ben galego, ou! E logo temos que lles aclarar aínda que non é iso o que por galego ou galega entendemos? Aínda non se decataron de que o deputado que xa é o presidente de España resultou electo cos votos da provincia de Madrid?
En fin, faime isto lembrar a Diego Sarmiento de Acuña, o home que ao ser nomeado Conde puxo no seu título a vila á que se sentía unido, Gondomar, facendo gala así da súa procedencia galega, malia non ter nacido no país. Diego Sarmiento, que acadou altos postos ao servizo do rei de España, declarouse sempre galego e chegou escribir unha longa carta en defensa dos galegos dirixida ao seu amigo Andrés de Prada. Aos que hoxe andan inventando unha identidade que aos galegos e galegas non nos corresponde non lles viría mal a lectura da tal epístola, na que o Conde lle lembra ao reino canto lle debe a Galiza.
Galegas e galegos sono os que a si mesmos se proclaman como tales dando voz á lingua que nos identifica. Só os que así se expresan poden ser esculcados na procura do que pode ser ou non cualificado como galego. E iso malia a insistencia dos desleigados en se negaren.
Déixense de escaleiras, que de flegmas e mal disimulado secretismo, ándalles o mundo cheo.
Artigo publicado en Terra e tempo
|
|
|
|
|
| A mala xente |
|
 A mala xente, artigo publicado en Sermos Galiza:
A mala xente, así titula o francés Étienne Davodeau unha obra súa de 2005. E quen é a mala xente? O propio subtítulo déixao claro de vez: ?Unha historia de militantes?.
Militantes. Mala xente. A elas e eles vai dirixido este artigo.
Davodeau é debuxante, debuxante de banda deseñada, un medio de expresión artística que moitas veces poñemos en segundo lugar, esquecendo a súa capacidade didáctica. Facémolo porque non valoramos que detrás das historias gráficas tamén hai talento, imaxinación, esforzo, documentación, horas e horas de traballo. E entón perdemos a oportunidade de empregar un medio atractivo, especialmente para as xeracións máis novas.
A mala xente son os pais de Étienne Davodeau. O autor recolle a testemuña dos seus proxenitores, unha parella de obreiros que, nos anos 60, militaron en movementos católicos comprometidos coa esquerda, no contexto dunha Francia en reconstrución que comeza coñecer os primeiros índices de paro. O relato sitúase no territorio de Les Mauges, que o autor explica etimoloxicamente como derivación de les mau(vaises) ge(n)s, o lugar onde vive a mala xente, os humildes traballadores do rural francés explotados por un capitalismo crecente.
Imaxino que Davodeau tomou a decisión de escribir e debuxar A mala xente, porque, se cadra, asumiu que lle correspondía empregar os seus dotes narrativos e gráficos para difundir a historia da clase obreira francesa entre os anos 60 e 80. Se foi así, estaría tomando partido polo compromiso no vello debate de se a arte debe ser comprometida ou soamente arte. Tal vez porque, como dixo Ronan Bennet, ?o escritor é tamén un cidadán, é parte da sociedade e ten o privilexio da voz pública, así que debe usala?.
De estilos e xeracións diferentes, Étienne Davodeau lémbranos un pouco ao Carlos Giménez de España una, grande y libre ou Paracuellos. Mais Davodeau ten un marcado carácter documental. Tanto A mala xente, como logo Un home morreu (en colaboración co seu irmán Kris Davodeau) son obras que mesmo poderían ser consideradas como documentais e nas que o propio autor aparece como o responsábel de recoller e dar forma aos acontecementos históricos recentes.
Un home morreu relata unha folga que se produciu en Brest entre marzo e abril de 1950 e que se saldou coa morte dun traballador durante a represión dunha manifestación. Os folguistas xa contactaran co documentalista René Vautier para que tomara imaxes das mobilizacións e realizase unha película para ser proxectada aos obreiros. Vautier chega despois da morte do obreiro Mazé e consegue realizar un pequeno documental que servirá como ferramenta de concienciación, tan empregada que non quedará nada dela. Hoxe o único documento que queda daquela película é a BD dos irmáns Davodeau.
Estas dúas obras móstrannos un debuxante comprometido coa historia do seu pobo e decidido a deixar constancia dela desde o retrato dos seus anónimos protagonistas. E iso sen que a banda deseñada perda a súa esencia, a de narrar graficamente e amarrarnos ao relato, nin a súa calidade, o temor que sempre se cerne sobre as obras que se comprometen. A mala xente recibiu o premio da crítica, o do público, o do Festival de Angouleme (o máis importante dos que tratan sobre banda deseñada)?
Xa antes, en 2001, Davodeau publicara Rural! Crónica dunha colisión política, o relato de como lle afecta a un pobo a construción dunha autoestrada que acaba tendo o peor trazado posíbel e o máis caro, porque alguén, con poder, afastouna do traxecto inicial (prexudicáballe!). Davodeau dá conta de como esta decisión afecta a un grupo de granxeiros que fan agricultura ecolóxica, e aproveita para falar do movemento labrego, sen esquecer falar das familias expropiadas.
Acabei por falar extensamente de Davodeau, ao que aínda non podemos ler en galego, e non foi coas súas páxinas que imaxinei este artigo. Foi cando rematei de ler Saltar o muro, a noveliña de Maximilien le Roy que tan fondamente me impresionou. Por que? Se cadra porque fala de Palestina cunha sinxeleza extrema, simplemente contando a historia dun debuxante que para visitar a súa familia ten que pasar o vergonzoso muro de Israel de xeito clandestino. Se cadra polo poder gráfico dos trazos do lapis. Se cadra porque Maximilien le Roy ten 26 anos e fixo unha obra de alto contido político, onde ao lado da fermosura do debuxo figuran a documentación necesaria: as imaxes reais do debuxante real que protagoniza a súa historia, o mapa de Palestina cos territorios ocupados e mesmo unha entrevista a Alain Gresh, xornalista especializado en Oriente próximo.
Saltar o muro é como un cóctel molotov debuxado ao carbón e lanzado ao centro da consciencia. Unha boa maneira de achegar á mocidade coetánea un conflito próximo e que simboliza perfectamente o mundo actual. Arte pedagóxica que nos sitúa no mundo e nos abre os ollos.
Dicía ao inicio que este artigo é para esa mala xente, para os militantes, por iso quero trasladar ao seu remate o final de Rural, un final do que gustei especialmente. Na derradeira viñeta, encadrando a imaxe dunha autoestrada acabada de estrear e que parece non levar a ningunha parte, Davodeua escribe:
?O inconveniente deste tipo de barreiras é que cómpre situarse dun lado ou doutro. Sentar debaixo é rañar no cu?.
|
|
|
|
|
| 25 de novembro |
|
 Chegamos ao 25 de novembro, a data instituída para reivindicar a eliminación da violencia contra a muller. Cada ano paramos nesta semana e facemos reconto, mobilizámonos, realizamos actos en memoria das vítimas, reparamos nas contradicións desta sociedade que non acaba de asimilar que temos dereito ao espazo, e sinalamos todas e cada unha das agresións e dos malos exemplos que non axudan a avanzar neste camiño longo e lento, que contribúen a manter a violencia.
A violencia forma parte das nosas vidas. Aínda hoxe, a xustificación da violencia exercida contra as mulleres segue nas mentes de moitas persoas. Cando se informa da indesexábel morte doutra muller, hai nalgunha casa un home que segue dicindo con rotundidade: "a saber que faría". Xa, un brután, un analfabeto, unha persoa sen formación, sen recursos... Ou non, porque a violencia contra as mulleres é verdadeiramente transversal, aféctanos a todas, independentemente da nosa clase social, grao de independencia, formación ou ideoloxía.
Hai semanas morría asasinada unha moza de Vigo. As primeiras informacións foron confusas e absolutamente desafortunadas. Foi escandaloso ver como se recolleu a información nalgúns medios, pois incluíron valoracións sobre o carácter da vítima. Como é posíbel que un medio de comunicación se salte as normas que deben guiar a elaboración desta información e nos sitúe no terreo do "a saber que faría"? De que serven as medidas formativas e correctoras cando un medio de comunicación colabora na agresión á vítima? Aínda temos que volver dicir que non existe causa ningunha que xustifique o asasinato violento dunha muller?
Temos un problema cos exemplos.
Co exemplo dese medio de comunicación que reaccionou igual que o machista insensíbel que sigue dicindo "a saber que faría".
Como temos un problema co exemplo da Secretaría Xeral de Igualdade da Xunta de Galiza que esta semana sae poñéndose a medalla de que en 2012 van realizar unha colaboración coa Consellaría de Educación para, nos centros de ensino, formar para eliminar a violencia contra as mozas. Interesante iniciativa, en principio e en abstracto. Mais pregúntome: como se pode, ao mesmo tempo e desde a mesma administración, manter a un número moi elevado das súas traballadoras sen convenio colectivo, negándose reiteradamente á negociación?. Acaso pensan que iso non é unha agresión, agresión aos dereitos das mulleres. Refírome, naturalmente, ás traballadoras dos distintos servizos que dependen do Consorcio galego de servizos de igualdade e benestar. Hai unha contradición maior ca esta, que ás traballadoras dos servizos de Igualdade non se lles respecten os seus dereitos laborais, eses sobre os que moitas delas teñen que asesorar a tantas mulleres? Que pensan as usuarias dos servizos cando saben que a persoa que as asesora non ten convenio colectivo? A desigualdade, a negación dos dereitos é a base sobre a que se asenta o maltrato.
Mais que imos agardar dun partido que ten entre as súas destacadas dirixentes a mulleres que botan por terra as reivindicacións das traballadoras? Tras tantos anos de reivindicación e loita, sufrimento e negociación para acadar os cativos dereitos que as mulleres temos en materia de maternidade, dereitos que deben ser revisados e ampliados, é insultante ver que a que algúns sinalan como probábel vicepresidenta do goberno do Estado español estea desenvolvendo a súa actividade política sen gardar as seis semanas de permiso obrigatorio despois do parto que prescribe a lexislación. Que imaxe se quere trasladar con isto? Pretenderá o empresariado no futuro pór de exemplo a quen se incorporou á súa actividade habitual mesmo aos once días de parir? Algúns escusan o seu comportamento no feito de que formar parte do goberno non sucede moitas veces na vida. Non nos vale, se o goberno dun estado prescinde das persoas polo único feito de estaren de permiso de maternidade, entón mal goberno nos queda, moi mal goberno para a igualdade e os dereitos das mulleres.
Mal exemplo. Mal exemplo nunha organización que mesmo pretende darnos leccións sobre maternidade e familia.
O 25 de novembro está vixente. Hoxe, mañá ou o ano que vén. Denunciar as agresións das que aínda somos obxecto, reivindicar o exercicio dos nosos dereitos, acadar o espazo que nos corresponde, é aínda a tarefa urxente de mulleres e homes.
Foto: imaxe do mausoleo das irmás Mirabal.
Artigo publicado en Terra e tempo. |
|
|
|
|
| NUNCAMAIS: UNHA LOBA DE MAR NAS AUGAS GALEGAS |
|
 A foca Nuncamaisiña apareceu o día 2 de xaneiro de 2003, aproximadamente as 13 horas, na praia de Arnela, Muxía.
Eu formaba parte do equipo da CEMMA que chegou recollela a Negreira, onde nola entegaron os compañeiros que viñan de Muxía. Estivemos horas e horas lavando nela.
Este foi o artigo que lle dediquei e que se pubicou en A Nosa Terra en xaneiro de 2003. Cando o escribía, non sabía que, malia os nosos esforzos, malia a nosa esperanza, Nuncamais acabaría morrendo envelenada.
O outro día dei en falar da memoria daqueles días e lembrei este artigo, que, outra vez por causa da memoria, recupero.
NUNCAMAIS: UNHA LOBA DE MAR NAS AUGAS GALEGAS
Desde o día 2 de xaneiro, case desde o mesmo momento en que se iniciou este novo ano, Nunca Máis non é só o nome da carraxe dos galegos e galegas, o berro que sae de todas as gorxas, é tamén o nome do pequeno animal que nos visita, que conmove o noso corazón ao mostrarnos até que punto é cruel a nosa desgracia.
Recolliamos o día dous unha foca, de a penas tres meses de vida, tintada de negro. Cando a vimos, pensamos que non se recuperaría. Con cada un dos seus pelos tan negro coma os seus ollos, arfaba con difiultade, envelenada polos gases do fuel que impregnaba o seu corpo. A pequena, como todas as da súa especie, abandonara a custodia materna para inspeccionar as augas do Atlántico e, deste xeito, chegou a Galiza, sen saber que nesta viaxe atoparía un inimigo no camiño.
Nuncamais foi recollida en Arnela, unha praia de Muxía, a mesma vila que enfrontou desde o primeiro día esta traxedia, gracias aos voluntarios da SEO, improvisados Xoáns Bautistas para a ocasión. Sete horas despois fregaban nela con aceite e xabón os voluntarios de todo o ano, os que todos e cada un dos días do ano saen ás nosas costas para saber deses seres que tanto nos atraen: os mamíferos mariños. Os mesmos voluntarios que levan xa varios anos devolvendo ao mar golfiños e focas que veñen ás nosas costas, feridos, cansos ou enfermos, voluntarios que seguen sendo anónimos para os gobernos, xordos á petición dun centro de recuperación para a fauna mariña e dun orzamento económico para esta actividade, tan necesaria e tan custosa. Autoridades xordas pero non invisíbeis, pois ben saen despois nas fotografías e nas reportaxes, cando a foca é unha vedette de interesantes réditos políticos. Son da CEMMA, pero poderían ser de ADEGA, SGHN, Gerrilleiros das Fragas, CES, FEG, etc, etc? Tantas organizacións ecoloxistas galegas que levan anos e anos loitando polo noso país, ignoradas ou desprezadas polo goberno, que non as ten en conta e que as ningunea nas actuais circunstancias, rendido ao arrecendo de Madrid que lles vén da man das organizacións españolas, ou chamando a especialistas estranxeiros que descoñecen a nosa realidade, a nosa natureza, e que fan un traballo que se podería facer con persoal galego perfectamente.
Os voluntarios, como dicía, fregaban con impaciencia para retirar da pel da foca o fuel apestoso o máis axiña posíbel, pois tan importante como limpala era conseguir que deixase de respirar esa sustancia. Nuncamais deixábase facer, a pequena loba de mar non ensinaba os dentes, deixábase rañar, dar a volta, fregar, coller en peso, baldear, cortar o pelo onde había ferida; deixou que lle fixeran un lavado de estómago, que a pinchasen unha e outra vez e logo durmiu para espertar renovada ao día seguinte, por fin libre de petróleo e selvaxe, disposta a medir a profundidade dos seus cairos en quen non fose do seu agrado.
E esta é a cifra da nosa esperanza, este o noso desexo máis firme, o de recuperar a nosa cor, a cor da area e do mar, a cor dos homes e das mulleres galegos. Nuncamais, unha loba de mar que inicia agora a súa recuperación, será tamén o símbolo da nosa salvación para este ano, como ela nós tamén precisaremos de coidados continuos e de vixilancia, para non esmaiar, para salvarnos para sempre. Se o consegue, Nuncamais abandonará estas costas para regresar á súa terra natal, probablemente Irlanda, e así recuperará a memoria da súa especie, será un individuo con futuro para a súa tribo, unha femia plena, nai de novas xeracións que agrandarán a súa nación. Coma ela, nós tamén deberiamos tornar con novas forzas ao noso ser, restablecer a nosa dignidade e ter unha memoria forte, que non esqueza a aprendizaxe destes días, se como Nuncamais aspiramos a ser nais de novas xeracións para un país con futuro, con identidade, deberemos afrontar a realidade e non deixarnos convencer por explicacións imposíbeis, por palabras torticeiras, comprobar cal era o amor á nosa nación que nun momento tan crítico coma este algúns nos profesaron. Agora máis que nunca non podemos esquecer, para que nunca máis ?
|
|
|
|
|
| O profesorado ten a palabra |
|
 Con este artigo, iníciase unha nova etapa de colaboración co dixital Terra e tempo.
Nun xornal dos que segue con vida, publicábase este sábado, que oportuno, unha entrevista co Conselleiro de Educación. Malia que o titular envía unha nova mensaxe ao conxunto da cidadanía, destinada a desacreditar as organizacións sindicais e, por extensión, o profesorado, por recriminarlle publicamente a redución de docentes nos centros públicos, a entrevista está dirixida a enviar unha mensaxe contraria á realización da derradeira mobilización deste mes de outubro, o referendo contra os recortes no ensino público.
No actual contexto de desinformación que estamos a padecer hai que ler entre liñas, e o feito de que o Conselleiro saia nos medios un sábado, buscando a maior audiencia posíbel e trasladando unha vez máis a mensaxe de que o profesorado está de acordo, vén significar que na Consellaría hai unha importante preocupación pola realización desta mobilización, pois prevén, como comprobaremos en poucas horas, que o profesorado vai manifestar o seu rexeitamento ás medidas adoptadas polo PP contra o ensino público.
Esa mesma preocupación polo referendo levou á Administración a convocar unha mesa sectorial para o luns á tarde, procurando dificultar o traballo que desde as organizacións sindicais temos que realizar e buscando unha nova coa que ocultar o referendo e dar normalidade á súa actuación.
Algo parecido sucedeu despois da folga do 21 de setembro. Na televisión e na prensa sucedíanse as mensaxes do Director Xeral de Persoal da Consellaría de Educación tentando ocultar a realidade de que a mobilización fora un éxito, mais reclamaba que se desconvocase a folga prevista para o día 27. En que quedamos? Tiveron ou non tiveron éxito as mobilizacións?, porque se non o tiveron para que se pedía a desconvocatoria da folga? O caso é que ao final, o día 27, a manifestación que percorreu Compostela foi maior cá do 21, reacción do profesorado ao verse negado por quen o debe recibir e escoitar?
Estamos fartas e fartos de padecer a esta Consellaría, de escoitar as súas mentiras e sentirnos insultadas e insultados unha e outra vez, e agora falan por nós?! Non, non llo podemos permitir. Este martes ten a palabra o profesorado, en cada centro temos a oportunidade de respostarlle ben alto que non, que non estamos de acordo, que rexeitamos as imposicións e os recortes que están a levar a cabo, que estamos en contra de que consideren a educación unha mercadoría.
A Consellaría fai ben en estar preocupada. Estes días tentei ir a tantos centros como o tempo e os quilómetros me permitiron e atopei receptividade á proposta e ganas de participar nesta resposta colectiva.
A partir do martes, o Conselleiro non poderá repetir que o profesorado está maioritariamente de acordo. E daquela? Que fará? Nun país democrático, sentaríase a falar cos representantes dos traballadores e as traballadoras.
Estamos agardando. |
|
|
|
|
| Eu si, eu vou ir á folga |
|
 Será porque son filla dunha redeira e un peón electricista que coñeceron ben a fame da posguerra, será porque lembro con nitidez os rigores económicos das folgas do 72 ou porque aínda resoan nos meus oídos os berros dos traballadores reconvertidos nos 80, será porque traballaba e estudaba e tiña un estrito límite de gasto se quería ir á Universidade, será porque ao meu redor comprobo cada día como se atacan e incumpren os nosos dereitos, será por todo iso polo que me considero unha traballadora, unha muller que cumpre unha xornada laboral de máis de 37 horas e media dando lugar a uns beneficios que se traducen en mozos e mozas, agora adultos, traballadores, pais e nais, futuro. Son unha traballadora, non unha privilexiada como algúns se empeñan en dicir.
Por iso, porque son unha traballadora e como tal teño dereitos, reacciono, discuto e me mobilizo contra os que me rebaixan o salario ou me modifican as condicións de traballo, igual que o faría calquera outro traballador, sexa cal for a súa condición.
Así que o teño clarísimo, voume mobilizar. Esixo que non me modifiquen as condicións de traballo e para facelo vou ir á folga, o salario que me van descontar eses dous días, ese douno eu para que conten con novos fondos contra a crise.
Mais tamén é certo que non traballo en calquera sector, son docente, traballo para que o goberno poida garantir o dereito á Educación, e non a calquera educación, a unha educación pública de calidade, á que todas e todos teñan dereito, unha educación que os forme e lles permita superar as barreiras que as diferenzas xeográficas e económicas se empeñan en manter.
Por iso, unha modificación nas miñas condicións de traballo pode e ten repercusión nun dereito de todas e de todos. A realidade imponse, hoxe no ensino hai menos unidades, menos profesores e profesoras, aulas máis masificadas, alumnos con necesidades educativas específicas aos que non se lle pode prestar a atención necesaria por mor de que está con outros 25 ou 30... unha sucesión de medidas que sempre prexudican o ensino público.
As nais e os pais deben saber que os seus fillos van ter as mesmas horas de clase (e chéganlles), que os profes non imos traballar máis horas tampouco, teremos si máis horas lectivas, máis horas de coidadores, e mentres tanto teremos que abandonar o programa da biblioteca, a preparación de recursos informáticos, o desenvolvemento de estratexias para evitar o fracaso escolar ou axudar á convivencia, etc. Porque educar non debe ser só memorizar listaxes de ríos e montes, preposicións ou a táboa periódica, que tamén.
Alguén dirá, chegados a este punto, que estamos en crise, xa, xa, esa é hoxe a resposta para xustificar calquera desatino. Mais no noso caso o problema non é de cartos, primeiro porque un dereito non debe medirse en cifras económicas, e segundo, e moi importante, porque aquí o problema sería de reparto. Cartos hai para incrementar os concertos a centros privados, porque este curso vai haber máis centros concertados có ano pasado. Cartos hai para, ademais do concerto, darlles unha subvención extraordinaria a 66 centros privados que van poder contar con fisioterapeutas, traballadores sociais, intérpretes de linguaxe de signos e outros profesionais cos que non se pode contar no ensino público... cartos hai para centros que separan o alumnado por sexo, que non aceptan a calquera, que dan un ensino confesional ou que seguen explicando que o mundo foi creado por Deus, ao igual có home, negando a teoría da evolución, e todo iso tamén con aulas abarrotadas. Centros, nos que ás veces imparten docencia relixiosos e relixiosas que fan ostentación das súas crenzas vestidos con veo ou sotana, relixiosos que ás veces non teñen inconveniente en recoñecer que non contan coa titulación axeitada. Para eses centros si hai diñeiro, mentres os centros públicos perden unidades e profesorado.
En realidade o que temos é un problema ideolóxico de concepción do ensino, de tender á privatización en lugar de apostar polo publico.
Así que, eu téñoo claro, este presente necesita unha resposta... eu vou ir á folga.
Artigo publicado en A Nosa Terra
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
