Esta entrevista realizouse durante o Festival Isla 2014, no Instituto Cervantes Dublín.
A entrevista foi realizada o 5 de nov. de 2014 por Karina Mizrahi na Biblioteca Dámaso Alonso, tras participar na mesa redonda titulada «A palabra imprecisa» xunto a Hugo Hamilton e Manchán Magan.
Esta semana das letras fun entrevistada por María Obelleiro para o Sermos Galiza.
"Defendes que a nosa literatura ten un elemento imprescindíbel: as creadoras e creadores, mais dis que falla no final do proceso, na parte lectura. E vinculas isto coa lingua. Por que?
A nosa ferramenta de traballo non é o barro, a fariña, a rede ou a madeira; é a lingua. Entón, se un carpinteiro non ten futuro cando deixamos de utilizarse mobles de madeira e pasamos a utilizar mobles de plástico, pois evidentemente a obra creativa dunha escritora ou dun escritor non terá futuro se a lingua coa que traballa non ten lectores nin falantes. O futuro da cultura galega e da literatura galega está indisolubelmente ligada ao futuro da lingua, porque nós traballamos coa lingua. Se cadra, se vivise noutro lugar do mundo e se falase outra lingua, non dicía isto que digo. Creo que non é cuestionábel que teremos máis lectores en galego se temos máis falantes en galego. A máis falantes, máis lectoras e lectores. O noso país pode presumir de potencia creativa. Temos escritoras e escritores, debuxantes, artistas plásticos en xeral, actrices e actores... temos todos os elementos mais falla a pos produción, a difusión, o apoio de alguén que debería estar fachendeando, dicindo, que unha das mellores poesías europeas se escribe en galego."
Este é o titular da entrevista que me fixeron no Sermos Galiza con motivo do seu 5º aniversario e que se publicou o 3 de maio:
-Como avalías o estado actual da cultura galega?
-Amordazada. Como a lingua. Impedida de mostrarse en todo o seu esplendor. A crise, o ive, o mercado, a lexislación... Porque no primeiro que penso é no goberno galego que acumula subterfuxios para non apostar realmente pola nosa cultura, mesmo como PIB, e iso mentres vemos como se dilapidan euros e máis euros en fundacións e actividades culturais que nin nos representan, nin se expresan na nosa lingua. Con todo, hai unha fenda de luz a través daquelas institucións que son responsábeis e pulan pola nosa lingua e a nosa cultura.
-Que evolución agardas da cultura galega a cinco anos vista?
-Teño a certeza de que o movemento asociativo vai seguir traballando arreo e vai darnos a oportunidade de gozar de toda a diversidade cultural en que o noso país é tan rico. O movemento asociativo foi e é fulcral para a nosa cultura... Seguir lendo
O 21 de abril o Faro de Vigo publicou esta entrevista con motivo da primeira presentación ese día de "Na casa da avoa":
Marta Dacosta: "Vivimos nunha sociedade enferma"
A escritora presenta o seu último poemario hoxe en Gondomar
Marta Dacosta vén de publicar Na casa da avoa, un poemario no que teceremos con Penélope, a súa avoa e outras mulleres na busca dunha voz no mundo. A obra preséntaa hoxe no Instituto de Estudos Miñoranos en Gondomar (Pontevedra) ás oito da tarde. "O libro -explica- xorde da escrita de varios textos nos que había a vontade de dar a voz á tódalas mulleres. Ó mesmo tempo, a figura da avoa é unha especie de elexía pola perda dunha muller que era do pobo, unha persoa que pasou toda a vida traballando, sen formación, case analfabeta. Pero que, a pesar diso, e como di un poema, tiña a capacidade de definir que era a liberdade. Esa liberdade entronca coa teoría feminista da independencia económica, do criterio. As avoas son as persoas que nos dan os fíos para retirar os veos que nos invisibilizan".
-Fío é unha verba constante no poemario, como se repite na historia das mulleres a loita contra o destino.
-O que pretende o libro é construír unha nova idea de muller. A pesar do paso do tempo, nós necesitamos falar da nosa realidade. Recentemente, pasou pola televisión unha serie na que aparecía un personaxe histórico galego, a raíña dona Urraca. Mostrábana como unha persoa manipuladora, mala. Ese é o prezo que paga a memoria desa raíña. Na Idade Media, era unha muller antinatural porque en lugar de deixarse someter, reclamou para exercer o seu dereito como herdeira lexítima. A sociedade quixo impoñerlle o ideal de muller como obxecto. Iso recólloo no último poemario do libro. Aparece como oculta na néboa, fáltannos datos sobre ela.Este é un exemplo de como hoxe prevalecen os prexuízos.
-Un estudo entre alumnos da ESO en Santiago recolle a dominación machista nas redes sociais con adolescentes.
-Os alumnos son reflexo da sociedade e repiten o que ven. Todas e todos vivimos nunha sociedade determinada, que está enferma de machismo, de patriarcado. Cada un de nós está enfermo. Algúns somos conscientes desa situación. Tivemos que librar as nosas propias batallas para chegar a ese punto. É certo que avanzamos pero tamén é verdade que, ás veces, os medios que temos para transformar a sociedade non actúan para iso. Unha polémica reiterada é como se recollen os feminicidios nos medios. Non se fala claramente de violencia ou asasinato machista. No seu lugar, aparecen eufemismos para ocultar a realidade. Os adolescentes viven nesta sociedade, consumen publicidade? e vemos que a eses ámbitos se traslada o machismo. Non podemos ser etiquetadas de maneira desprezativa.
- "Na casa da avoa" abunda a mitoloxía, como ve a perda no currículo da Filosofía, Grego ou Latín.
-Estannos empobrecendo. Se podemos expresarnos con corrección e ter bagaxe cultural ampla, vai en beneficio noso. A cultura constrúenos como persoas, dános capacidade crítica. Se se nos priva delas somos máis pobres e menos capaces de analizar. Ímonos facendo analfabetos para comprender o mundo.
- Palavra Comum: Qual é o estado da literatura galega, do teu ponto de vista?
- Marta Dacosta: É o estado da lingua. Amordazada. Atada de pés e mans, imposibilitada de espreguizarse e moverse con liberdade. De mostrarse, de exhibir a súa beleza.
- Palavra Comum: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
- Marta Dacosta: Desde o meu punto de vista, no literario, cómpre volver á palabra, ao protagonismo da palabra. Teño para min que a preocupación por proxectar a literatura e especialmente a poesía levounos a priorizar outros elementos por riba da propia forza da palabra e iso, que redundou beneficiosamente no produto resultante, non quere dicir, exactamente, que a palabra e o texto acadasen ese mesmo beneficio.
Por outro lado, entendo que a estética debe estar ao servizo da mensaxe, e que calquera que sexa a forma, o marco, o método, o canal que usemos, sempre debe haber un relato, unha idea que trasladar ou construír.
A capacidade de sermos orixinais ou abrirmos vías estéticas non transitadas é limitada. En todo caso, os camiños necesarios serán os que consigan que a literatura pase da man da súa creadora á receptora e que esta se apropie dela, ao descubrir que ten a capacidade de expresar o que está sentindo.
Entrevista realizada por Enrique Carballo para La Opinión:
"Vivimos no día de hoxe na comodidade de non profundizar, no conformismo"
"A muller galega tivo un papel central na preservación da nosa cultura"
"Bebo tanto de figuras de 'Hamlet' como da lenda popular"
Marta Dacosta (Vigo, 1966) leva 20 anos creando poesía en galego. Hoxe presenta na Librería Suévia o seu libro Dun lago escuro, coa participación de Yolanda Castaño. Ás 20.00 horas.
-Na súa obra está moi presente a agua. Por que?
-Ten que ver con criarme á beira do mar e pertencer a unha familia ligada a el, nun principio. O mar sempre foi algo moi presente. Logo, vivindo separada del, sustitúeno as fontes, as correntes... Logo, á experiencia vital, engádeselle a tradición literaria. Na miña obra a auga é orixe de vida.
-O seu imaxinario se nutre de vivencias ou de literatura?
-Bebe de fontes moi diversas. Por exemplo, a combinación entre lendas tradicionais do sur da provincia de Pontevedra e a figura hamletiana de Ofelia, que vexo como maltratada psicolóxica.
-Cal é a forma de abordar temas como o maltrato na poesía?
-É difícil abordalo sen que o poema perda a integridade. É un tema complicado de por si, e ademáis caese no risco de cinguirse á protesta, que ten que estar en equilibrio coa parte de calidade literaria, estílistica e creativa.
-Cal foi a traxectoria da poesía galega?
-Dende a Transición, podemos falar dunha primeira etapa, menos explícita e dende o simbólico, en parte como reacción ante unha corrente anterior que se focalizou na denuncia. Nos 90 volve a atención ao significado do texto. Pero son liñas xerais dun proceso que tería que verse cun século de distancia.
-E a súa propia?
-Co tempo voume desprendendo cada vez máis do innecesario. Esculpo máis o texto. Pero ségueme sendo útil; para min a poesía é imprescindible e infalible.
-Como escritora?
-E como lectora, o texto poético é o que mellor recolle o que busco ao ler. Lemos para entreternos, pero tamén para entender o mundo e atoparnos. A poesía ten capacidade de transmitir e ser terapéutica.
-Dun lago escuro toca tamén a negación da realidade.
-Si, a través da imaxe da nadadora que nada boca arriba, mirando un día soleado e de cóstas ás profundidades. Vivimos na comodidade de non profundizar. Tanto no plano persoal como social, critico o conformismo.Un certo grao de conformismo é intrínseco, pero agora hai un control para convencernos de que vivimos no mellor dos mundos posibles.
-Trata moito a idea da tradición feminina.
-Para min esa visión feminina é convición, a de que a muller galega tivo un papel central na preservación da nosa cultura, e unha posición, a de que as mulleres teñen todas as dificultades duplicadas. Pero non vexo conflito en que un escritor escriba cunha muller como protagonista, ou viceversa. Si se todos os protagonistas fosen homes.
Despois da estadía en Cork, a lectora de galego Laura Liñares fíxome esta entevista para o blog Galego en Cork.
Agora compártoa con vós, e aproveito para agradecer o traballo de persoas como Martín Veiga e Laura Liñares na difusión do noso idioma alén das nosas fronteiras.
Pregunta: Harkaitz Cano falounos do decálogo do escritor vasco. Poderías comentarnos un par de cousas que poderían valer para comezar a crear o decálogo do escritor galego?
Eran moitos os puntos tocados no decálogo de Harkaitz Cano que teñen a ver coa realidade actual da escritora e do escritor galegos.
En canto a que dous puntos sinalaría eu para comezarmos construír ese decálogo, diría os seguintes:
1.- A escritora, o escritor galegos son escritores en dobre xornada. Como a maior parte dos escritores do mundo deben compatibilizar a súa xornada literaria (calquera que esta sexa, diaria, sistemática, discontinua, ocasional) co desenvolvemento da súa actividade profesional. Isto, que por un lado limita a capacidade de produción literaria en tanto en canto a escritora non pode botar man de todas as horas que precisa para crear a obra que desexa, podemos considerar que enriquece esa obra ao fornecerlle á escritora e ao escritor unha experiencia literaturizábel e darlle a liberdade de non se ver sometido á presión de depender economicamente de que o que escribe sexa aceptado ou non, cando se ofrece para ser publicado. Mais a contrapartida é que esta situación non é unha opción, senón a única posíbel. Mais este xa é outro tema.
2.- Galegas e galegos que escribimos sentimos ante o papel en branco unha dobre responsabilidade: a de crear unha obra literaria que sexa atractiva para a lectora e o lector, pois iso é a literatura á fin e ao cabo, e a través dela seguir construíndo a casa nosa do idioma, facéndoa a cada pouco máis grande para acoller nela a novos falantes que prendan na lingua a través das palabras que enfiamos, mentres mantemos con nós a todos e todas os que xa a levan canda si.