Ando estes días ensarillada nunha tradución dun texto ben engaiolante. A cousa é que tiven que traducir a expresión: ?se te quita la tontería?.
Comecei comprobando no dicionario, pensando se existiría un termo abstracto derivado de parvo, mais non, non o atopei de primeiras. Atopaba: idiotez, imbecilidade, necidade? mais eran todos termos moi cultos, inapropiados para traducir a ironía que a expresión ten no contexto. A cousa é que eu teño unha expresión para dicir isto que é: ?quítaseche a parvuíce? e así o traducín, pois para alén de ter o mesmo significado, mantén o matiz irónico que o diálogo precisa.
Nin parvuíce, nin parvoíce aparecen nos dicionarios galegos. Si no portugués, significando precisamente ?estado ou qualidade de parvo?. Como sinónimos o Dicionário da Porto Editora recolle parvoidade, parvoeira e parvidade. Pois ben, de todas estas variantes só parvidade aparece no dicionario galego, co significado de ?calidade de parvo?.
Mais eu non podo traducir a frase á que nos referimos con parvidade, para min non é o mesmo, non soa igual:
Póñote a sachar e sácaseche a parvidade
Póñote a sachar e sácaseche a parvoíce
Por suposto que a segunda está plena de significado, mais? é un dialectalismo, un dialectalismo do Sur do país, de Vigo e a súa contorna. Un lugar en que as raias non existen e o léxico é un camiño continuo que salta o Miño sen dificultade. Un lugar en que lle chamamos feixóns ás fabas ou ervilles aos chícharos, e temos remedios contra a parvoíce.
Nunca para unha de aprender. E no meu caso, se o que aprendo é a nosa lingua, síntome, como dicilo, máis rica, aínda que non saia en listaxes desas que se publican por aí. E non me importa, que a miña fortuna é ben máis grande e inesgotábel, allea á evolución da bolsa e outros pormenores ou pormaiores.
Nesta fortuna miña, hai elementos de especial valor, palabras que non sabemos de onde veñen e que de raras que son pensamos que existían antes do propio Imperio Romano e a súa lingua. Palabras que ao dar a volta ao camiño vén un amigo que non as coñece e que usa outras diferentes e intercambiando as nosas riquezas podemos pasar o día, ou a vida. Palabras que dan nome a cousas que existiron sempre e que talvez sexan a memoria do que somos desde a orixe dos tempos.
Foi o caso que o outro día deunos por falar das cabazas. Ese vexetal que pertence ao xénero Cucúrbita e que recibe tan diferentes nomes. No Val Miñor son RABAQUETAS e en Mondariz BUTEFAS. Pensaba eu que estas palabriñas quedaban nesas lindes xeográfica, e non, estaba enganada.
Resulta que en Coruxo, Vigo, tamén lle din RABAQUETAS, mais ollo que RABAQUETAS son as redondas de cor laranxa, con carne da mesma cor. En Coruxo, como en todo Vigo e mesmo aquí no Val Miñor, nomeamos CIDRA outra variante, a redonda de pelexo verde e branco e carne branca, coa que se elabora o cabelo de anxo. Mais tanto en Coruxo como en Mos chámanlle CALACÚS especificamente á verde de forma alongada, menos aprezada pola súa carne e que adoita servir de comida aos porcos.
E como onte aprendín estes matices da miña lingua nestes lares do sur, son un pouco máis rica ca antonte e o comparto con vós, porque un dos trazos que ten a miña fortuna é que pode ser compartida sen restarme nada a min. Ben ao contrario, que en compartíndoa a nosa fortuna medra.
Na imaxe unha butefa de gran tamaño cultivada en Vilasobroso, Mondariz
Tal día coma hoxe, en que nos mollaremos unha vez máis pola lingua acudindo á manifstación de Queremos Galego (na que de certo estaría Vidal Bolaño se vivise), traio a este meu caderno as palabras de Vidal Bolaño ditas en 1998, en Lisboa, na Universidade Nova, no marco das Xornadas Xornadas das Letras Galegas en Lisboa.O seu relatorio titulouse: Perspectivas do teatro galego actual e segue estando vixente en moitos aspectos.
"... as diferencias e os conflictos entre o teatro independente español e o teatro chamado das nacionalidades, e mesmo os deste consigo propio. Diferencias e conflictos que no primeiro dos casos se puñan de manifesto, fundamentalmente, na distinta (por non dicir contraposta) concepción que cada quen tiña da chamada descentralización teatral; e no segundo, no diferente grao de compromiso coa lingua e coa razón de ser mesma dun teatro galego de seu.
Moitas desas diferencias mantivéronse latentes ó longo do tempo, e mantéñense aínda hoxe. Algunhas delas agora xa de xeito evidente, como acredita o apoio co que conta por parte de determinado sector da chamada profesión teatral, o anuncio, e ó parecer irremediable posta en escena, de catro esperpentos de Don Ramón María del Valle Inclán, en español, por parte do CDG. E anque non impediron que agromara un movemento de dimensións artísticas e sociolóxicas impensable ben poucos anos antes, moi ben puideran ser unhas das causas que ensombrecen o noso presente e coutan a posibilidade certa de que o teatro que andamos a facer poida chegar a ser tido algún día como propio por esa parte da sociedade galega que o demanda e o quere. Hoxe non hai un teatro galego, senón moitos. E as diferencias non se dan tanto nas poéticas, cousa desexable e ricaz, como no entendemento que cada quen ten da razón de ser mesma dese teatro ó que non obstante ternos dereito. De par de quen segue a tirar da tradición, prolonga-lo xa feito, sen renunciar a posicionamentos críticos co pasado, pero sabéndose parte dun proxecto de futuro colectivo, conviven moitos dos que nunca tiveron ningunha fe nese proxecto, ou que mesmo se opuxeron a el, xunto con aqueloutros dos que nunca faltan nestas merendas, que nin viron nin verán no teatro máis cousa ca un medio no que tentar resolver precariedades laborais, busca-lo éxito ou satisfacer cativas vaidades persoais.
Algo debía saber verbo disto García Lorca, cando afirmaba: "...o teatro que non atende á pulsación social, á pulsación histórica, ó drama do seu pobo e á xenuína cor da súa paisaxe e do seu espírito, a través do riso ou das bágoas, non ten dereito a se chamar teatro...". Con toda seguridade moito do teatro que estamos a facer hoxe é un teatro así. É un teatro que non merece levar tal nome. De que se queira e se saiba diferenciar cál é o un e cál o outro, depende en gran medida o noso futuro. Porque Lorca dicía máis cousas, dicía tamén que: "Un pobo que non axuda e non fomenta o seu teatro, se non morreu aínda, está moribundo". E no feito de que o noso presente non sexa todo o satisfactorio que podería, algunha outra responsabilidade hai, ademais das nosas, que apuntan a que a nosa sociedade, ou polo menos determinados estamentos políticos, administrativos e culturais dela, con claras responsabilidades nesta materia, senón están moribundos xa, mostran signos de padecer algunhas terribles doenzas.
O noso discurso enúnciase no marco dunha cultura en cuestión, que despreza tanto como ama os seus valores propios, entre eles a lingua. O simple feito de que a palabra teatral sexa enunciada en galego, é causa de que un importante sector da nosa sociedade considere que non nos diriximos a ela ou que mesmo o facemos contra ela.
Malia o recoñecemento do que son obxecto os nosos autores dentro da literatura dramática peninsular deste século, seguen a ser uns descoñecidos entre nós. Fóra dos libros do Centro Dramático Galego e da colección Teatro nas Aulas da ASPG, non existe ningunha editorial que manteña compromiso ningún co teatro. O ensino, de tanta importancia dinamizadora en canto á lectura e á existencia mesma doutros xéneros e ó coñecemento da obra dos nosos escritores, ignora case absolutamente o teatro en canto feito literario, e só tanxencialmente se achega a el en canto feito escénico."
Mañá estaremos en Compostela. Nada nos vai parar, temos a forza das avoas con todas nós e non imos permitir os ataques á nosa lingua.
Había unha ameixeira ao pé da casa
árbore sempre verde que eu recordo,
e miña nai a roubar antes de tempo
aquel certo veludo que cegaba.
Había unha ameixeira ao pé da casa
en que eu sen saber, souben da lingua
aquela que tiñamos agachada
aínda que sempre alí, ao pé da casa.
Hai uns días presentábase aos medios de comunicación o Correlingua 2012. O acto ten como obxectivo presentar a edición deste ano e dar os premios aos gañadores e finalistas dos certames do Correlingua. Así que alí estaba o alumnado do CPI Pontecesures (4º da ESO) gañador do certame de Manifesto, e os finalistas, o CPI Ponte Carreira de Frades, en Banda Deseñada os finalistas foron o CEE O Pino de Ourense e os gañadores o alumnado de infantil do CEIP A Laxe de Marín e, finalmente, os gañadores do certame de Vídeo o IES Mosteirón de Sada.
Este venres día 20, nas Xornadas de Lingua e literatura, falaremos novamente desta actividade escolar que dá voz á mocidade para que manifeste o seu desexo de vivir en galego.
Os meus parabéns a todo o alumnado premiado polo seu traballo e tamén ao seu profesorado por incentivar a súa participación nesta actividade.
Destaquei na presentación a capacidade das mozas e os mozos para poñer o foco nos temas que máis nos preocupan, e xustamente este ano os medios de comunicación estiveron no centro do discurso. Deixo aquí o manifesto dos Muxes radiactivos de Pontecesures, un manifesto orixinal, de calidade literaria e que sinala os puntos débiles e fortes do noso idioma centrándose na súa presenza nos medios de comunicación.
Moitas grazas!!
Manifesto do Correlingua 2012
Buscamos, buscamos, buscamos cousas que nos traian a felicidade: coches, pisos, prazas de garaxe, negocios... enchen os anuncios por palabras dos xornais.
Pero nós buscamos persoas que estean orgullosas do idioma da súa terra, que non teñan medo a falalo. Buscamos que as fronteiras de Galiza as poña o galego. Preferimos unha persoa do Bierzo que fale o idioma a unha de aquí que non o fale. Non se é máis galego por vivir na Coruña se logo se fala o idioma de Castela. Deixade de presumir de algo que nin vós respectades. Todos vós, os que subides fotos reivindicativas ao tuenti, nin vos decatastes cando pechou Galicia Hoxe. Ser galego non é ler La Voz de Galicia nin ver a TVG. Ser galego significa que buscaches e atopaches a túa identidade. Galiza non é representada por unha catedral, unha muralla ou torre. A Galiza represéntaa un idioma co que escribiron ensaios, poemas, artigos e ata incluso anuncios por palabras. Desexamos abrir un día o xornal e atopar anuncios coma estes:
SERVIZOS
A mellor vidente de tarot de Galiza.Máis de doce séculos de experiencia. Especialista en: fonética, morfoloxía e léxico. Visítanos en R/ Percebe, nº 24.
COMPARTO PISO
Búscase univeritari@ que se queira aloxar nun piso de galego-falantes. Aviso: somos de moitas partes de Galiza e falamos diariamente galego.
FINANZAS
Arréndase idioma. Prezo razoable e negociable, usable en todas as formas e ámbitos. Con garantía ilimitada.
Precisas un idioma? Nós temos o que buscas. Está en boas condicións, sinxelo de adquirir e comprender en toda a nación. Resposta en 24 horas.
OCIO
Divírtete co galego provocador do manifesto ?Máis Alá?. Mergúllate nun mar de gozo.
SEGUNDA MAN
Véndese equipo de música Vacaloura, perfecto para escoitar Heredeiros da Crus, moi ben coidado. Prezo razoable dependendo do galego que saibas falar.
DETECTIVES
Perdinme. Búscame. Chámome galego. Encóntrame, fálame e gózame.
POLO TANTO,
Entra en Jujel, vaite a PISOS VENDA, merca Galiza.
Unha delegación da Mesa e da Plataforma Cidadá Queremos Galego reunirase este mércores en Madrid cos representantes do Comité de Expertos do Consello de Europa encargado de avaliar o grao de aplicación da Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias (CELRM), tratado internacional de obrigado cumprimento ratificado polo Estado español en 2001.
logo Queremos galego!
A delegación que se entrevistará co comité estará formada pola profesora, escritora e sindicalista da CIG-Ensino Marta da Costa; a profesora universitaria na USC e xurista Alba Nogueira; e o presidente da Mesa pola Normalización Lingüística, Carlos Callón. Xunto a esta delegación participarán tamén representantes doutras entidades cidadás de Galiza que traballan na promoción e dignificación da lingua galega en diferentes ámbitos.
Porén non vexo que apareza reflectido na prensa galega como merece. Que raro non?
E na tele? Saíu na tele? porque nós si que falamos para eles alí ao pé do edificio da Comisión, cando ao pasar vimos que estaban agardando polo Conselleiro de Educación e o Secretario Xeral, que se reuniron co Comité de Expertos despois de facelo nós.
"Despois de máis de catros séculos de política asimilista, exercida con toda riqueza de astucias e violencias, o noso idioma está vivio. Sodes, pois, uns imperialistas fracasados", Daniel Castelao, Sempre en Galiza.
Dous autores para un día. Ás once e media a nosa voz pregoará a redenzón da boa nación nas palabras dos seus poetas.
Houbo varios momentos intensos o pasado día 30 no Capitol en Compostela.
A intervención de Ernesto Chao denunciando a liquidación do Festival das Artes escénicas por parte da Consellaría, seica que porque non hai cartos, mais si os hai para programar un macrofestival das Rías Baixas, pagado pola mesma Consellaría e a Deputación de Pontevedra, no que actuarán rutilantes estrelas da escena de alén do Padornelo, se cadra coa excepción da última montaxe do CDG !!!
Tamén me ficou gravada a intervención de Pilar García Negro, especialmente o final: "Hai quen nos chama ovellas, mais vale ser ovellas, animal pacífico e produtivo, ca ser cabras da Legión Española!":
E gocei coa descoberta de cantautores que aínda non coñecía, e dos que gostei:
Ou me emocionei con Miro Casavella cantando "O meu país".
Non escoitei a intervención de Teresa Moure, porque tiña outra cita, así que escóitoa agora e déixoa aquí.
Tal día coma hoxe, en que nos mollaremos unha vez máis pola lingua acudindo á manifstación de Queremos Galego (na que de certo estaría Vidal Bolaño se vivise), traio a este meu caderno as palabras de Vidal Bolaño ditas en 1998, en Lisboa, na Universidade Nova, no marco das Xornadas Xornadas das Letras Galegas en Lisboa.O seu relatorio titulouse: Perspectivas do teatro galego actual e segue estando vixente en moitos aspectos.
Mañá estaremos en Compostela. Nada nos vai parar, temos a forza das avoas con todas nós e non imos permitir os ataques á nosa lingua.
Hai uns días presentábase aos medios de comunicación o Correlingua 2012. O acto ten como obxectivo presentar a edición deste ano e dar os premios aos gañadores e finalistas dos certames do 
