Este novo volume, coordinado polo catedrático da USC Francisco Fernández Rei, ocúpase das cuestións vencelladas, directa ou indirectamente, coa terra como espazo natural e coas plantas e árbores. Segundo explica o equipo do ALGa, a gran novidade formal deste sexto traballo está no fondo do mapa, onde se marca o relevo do territorio lingüístico.

O material cartografado agrúpase en dous grandes bloques: terra, en tanto que espazo físico non alterado polo ser humano; e plantas e árbores, con denominacións de arbustos, plantas e árbores silvestres e froiteiras e froitos. Ademais dos 272 mapas, a obra inclúe un anexo de plantas con información adicional. Ese material tamén se agrupa en dous grandes apartados. O primeiro está dedicado á terra, con 116 mapas con cuestións relativas ao monte, ao val, á auga e ás consecuencias da erosión desta e ao tipo de pedras e minerais. O segundo céntrase nas árbores e nas plantas e consta de 204 mapas coas denominacións de plantas silvestres e arbustos, árbores silvestres e froiteiras, e tamén dos seus froitos. Con 22 mapas, merece especial atención o léxico da castaña, froito que tivo unha grande importancia tradicionalmente na economía galega.

O ALGa seguirá medrando proximamente co sétimo volume O ser humano (II), coordinado pola académica Rosario Álvarez, Francisco Dubert e Xulio C. Sousa, e que xa está case rematado. O oitavo, Agricultura (I), en fase moi avanzada, coordínao outro membro da Academia, Manuel González; e o noveno, Fauna, en fase incipiente, realizarase baixo a coordinación de Francisco Fernández Rei. Están proxectados tres volumes máis cos que se completará a serie léxica do ALGa.

Con esta, son xa seis as publicacións derivadas do proxecto Atlas Lingüístico Galego, cuxa finalidade é describir as variedades xeográficas do galego moderno. Tanto este volume como os próximos edítanse coa axuda da Fundación Barrié e a colaboración do Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago de Compostela.

Ana García Barandela, 2º de Bacharelato.

Desde fai un mes os veciños da rúa Condesa Pardo Bazán, no popular barrio da Estación de Monforte, teñen unha compañía que non é moi habitual. Trátase dunha xabaril coa súa prole de crías que se asentou nun solar situado na traseira dun bloque de vivendas.

Esta mesma semana unha veciña da zona aínda colgaba no Facebook unha imaxe da mamá xabaril cunha das súas cativas nas súas xa habituais correrías polas hortas do barrio e polas beiras do Rioseco.

Ata agora, os veciños desta peculiar familia non sufriron ningún esnaquizo nas súas propiedades, nin se produciu ningún ataque da nai, por iso non creen que a súa presenza supoña un perigo. Confían en que no momento que as crías estean máis crecidas marchen do barrio e regresen ao monte, ao seu medio habitual.

Irene Iglesias Bastos, 2º de Bacharelato.

Catro dos seis líderes de partidos políticos de Escocia identifícanse dentro do colectivo de LGBT. Só a primeira ministra escocesa e o líder dos liberais, son heterosexuais, fronte aos representantes do partido laborista, o conservador, o do Ukip e os verdes.

Kezia Dugdale, líder do Partido Laborista de Escocia, revelaba a principios deste mes que tiña noiva nunha entrevista, unha información que non dera antes porque non a vía necesaria nin relevante. Dugdale móstrase orgullosa de ser de Escocia, onde teñen o Parlamento con maioría dos líderes dos partidos identifícanse como LGBT.

O diario británico The Guardian recolle que hai uns anos foise de Escocia porque non podía vivir a súa vida como ela quería, xa que "ser muller homosexual nun mundo notoriamente machista era difícil". Sinala que cría que podía prexudicarlle a súa condición sexual na súa carreira política, polo que mantivo a súa vida persoal en privado, ata que tivo o apoio para demostrar quen era realmente.

Ruth Davidson, líder do partido Conservador escocés, defínese tamén como "abertamente homosexual". Con todo, explica en The Guardian que sempre pensou que casaría de branco cun home e durante moito tempo loitou contra o que sentía, polas súas fortes conviccións relixiosas, que lle dificultaron o aceptar a súa condición sexual; ata que chegou un punto no que se plantou. Desde 2011 asumiu o liderado do partido conservador escocés e actualmente vive coa súa parella, a irlandesa Jen Wilson.

David Coburn, líder do Ukip escocés, a pesar de ser gay é contrario ao matrimonio entre persoas do mesmo sexo. Non é o primeiro no seu partido en declararse homosexual, xa que Nikki Sinclaire anunciouno previamente á súa chegada.

Por último, Patrick Harvie, quen dirixe o Partido Verde Escocés, defínese como bisexual. Participou activamente en campañas a favor da adopción de parellas do mesmo sexo e do matrimonio homosexual.

Laura Abad Álvarez, 2º de Bacharelato.

Ningunha muller, ningunha, está tan feliz como Mari Carmen Domínguez de oír os ronquidos do seu marido. «Si é que continuamos casados, porque isto é ata que a morte nos separe», di Manuel Doval, o seu esposo, que morreu o pasado 21 de outubro, aos 52 anos. Agora, resucitado, chanceando sobre o seu estado civil, cóntao coma se tal cousa.

Efectivamente, Manuel morreu, de madrugada, en Pontevedra, hai pouco máis de cinco meses e medio. Un infarto fulminante cun trombo traizoeiro sorprendeulle ao levantarse, sobre as seis da mañá. Dez minutos de reanimación a mans da súa muller e a súa filla instruídas alén do teléfono, trinta e cinco minutos máis a mans dos sanitarios, tres descargas de desfibrilación regulamentarias durante a manobra e outras máis, extras, ata un total de seis. Despois, morreu. E resucitou cun ronquido.

Antía Álvarez Ferro, 2º de Bacharelato.

«Foi nos territorios do concello de Oleiros onde María Casares estableceu de xeito definitivo os seus vencellos fundadores coa natureza galega, coa pedra e co océano, coa terra e o vento, coa Galicia primordial». Isto escribe, nun capítulo que titula O paraíso en Bastiagueiro, a doutora en literatura francesa e escritora María Lopo no seu novo libro, O tempo das mareas (Consello da Cultura Galega), sobre a actriz.

O volume presentouse onte na casa museo Casares Quiroga da Coruña, onde ademais da autora estiveron Ramón Villares, presidente do Consello da Cultura Galega; o escritor Manuel Rivas e o alcalde da cidade, Xulio Ferreiro. María Lopo insiste no texto: «As páxinas máis fermosas que nas súas memorias escribiu sobre Galicia son, sen dúbida, aquelas en que comunica a súa vivencia dunha infancia libre na natureza».

En canto ao título do libro, «sae das memorias de María Casares. Para ela o tempo das mareas é o da seguridade, o tempo demorado, lento, de harmonía coa natureza». Na obra, o que fixo Lopo «foi seguir a vida dela e ver todo o que hai de Galicia nela, que é moito». Con iso concorda Villares na presentación do texto: «A pertenza de María Casares á cultura galega é algo que está constantemente presente nos seus escritos e na súa correspondencia epistolar, cos seus amigos de infancia e mesmo co seu pai». Para Villares, «esa orixe galega guía a súa propia biografía e, alén diso, imponlle un ?deber de memoria? para construír un relato autobiográfico que, como herdeira consciente de ser fin de estirpe, se alonga ata os seus devanceiros paternos e maternos».

Edicións Xerais vén de rescatar A morte de Valle-Inclán, o último esperpento, o libro que Carlos G. Reigosa, Javier del Valle-Inclán e José Monleón publicaron en 1998 no selo Ézaro. Ademais de traelo ao galego, hai un traballo de actualización do texto que ofrece interesantes novidades como a confirmación de que Castelo estivo no enterro en Santiago do autor de Luces de bohemia, circunstancia que proba o neto do escritor e que -xusto cando se cumpren oitenta anos do pasamento do xenio arousán- debe poñer fin a unha absurda disputa, «porque algúns estudosos negaban esta presenza». É un dos fundamentos da tese que, sostén Reigosa, se tira deste libro: «O desmentido dese Valle-Inclán antigaleguista que moitos se empeñan en debuxar; cando a verdade é que había unha proximidade certa co galeguismo, que ademais aceptaba como propio ao creador do esperpento». Reigosa parte da afirmación de que Valle-Inclán é un escritor galego que escribía en castelán, «algo que é impensable que a estas alturas do século XXI se siga discutindo», xa que, di, Galicia está na cerna da súa obra. «Non era un líder galeguista, pero tampouco era antigaleguista», insiste. O xornalista bota man das voces do propio Castelao, de Dieste e ata de Otero Pedrayo, cos que tivo unha proximidade importante. E recupera unha reflexión de Castelao: «Valle-Inclán universalizou o galego rexional ao escribir en castelán o pensado en galego. A lingua de Valle-Inclán leva o cuño e o carácter doce e duro, á vez, do espírito galego». Isto é a lexitimación da máxima autoridade do galeguismo, sinala Reigosa, que suma á súa argumentación un artigo de Dieste, publicado en 1937, en plena Guerra Civil, que «reivindica sen complexos o contido galego da lingua do gran dramaturgo» e apela ás vivencias da nenez, o pasado, como claves na escrita de Valle. Para Reigosa, os oito últimos meses da vida de Valle-Inclán, os que centran este libro, son moi importantes para explicar a súa galeguidade, xa que neles se mostra como intensifica a súa vinculación coa vida cultural e intelectual de Galicia.

Da imaxinación de Xosé Poldrás e Alicia López naceu o proxecto 'Luvas Negras', un cartafol con poemas e gravados de edición limitada cuxos fondos irán totalmente destinados a Médicos Sen Fronteiras para financiar o labor que están a levar a cabo na crise de refuxiados.
A escritora Alicia López explicou que os personaxes que compoñen Luvas Negras "son personaxes propios que xa saíron nunha novela", que se chama O colo do diaño que publicou en Alemaña, e que "son tan amplos e están tan enraizados" na súa propia vida que pensa que "van crecendo" a medida que o fai ela tamén: "Á parte de formar parte da miña obra narrativa, pareceume ben traelos á miña obra poética e o que fixen é transformalos, unir cada un deles a un ser mitolóXico grego", comentou.
Xosé Poldras, encargado do deseño e os gravados, destaca que o que tenta con este traballo é transmitir "algo que se vai a diluír na mirada de cada un" e que non "ilustrou" os personaxes de Alicia, senón que máis ben lles fixo unha "chiscadela aos poemas a través das imaxes".
O proxecto presentouse este xoves en Santiago coa presenza de María Díez, delegada da Médicos sen Fronteiras en Galicia. "Este tipo de iniciativas son importantes por unha banda pola recadación económica que se poida conseguir para seguir traballando alí onde consideramos que máis nos necesitan, e doutra banda porque tamén é unha nova vía de poder alzar a voz e poder falar deses millóns de persoas que están atrapados en conflitos armados ou que están a sufrir violencia ou réximes ditatoriais", dixo no acto. Tamén sinalou que "esta crise de refuxiados está a converterse nunha emerxencia humanitaria" e que "é indignante o número de persoal e recursos que una ONG de acción humanitaria como é Médicos Sen Fronteiras tivo que pór en marcha na propia Unión Europea, e a verdade é que é a primeira vez que pasa isto na historia da organización que ten máis de 40 anos".
Para adquirir unha destas 50 obras de edición limitada, á venda cada unha por 100 euros, é necesario porse en contacto con algún dos artistas ou coa delegada de MSF en Santiago.

Todo comezou cando unha lectora da Universidade de UCLA (Os Ánxeles) lles propuxo facer un concerto na súa universidade. Chámase Marina Carracedo e é de Barxacova, unha pequena aldea das Portelas, a zona de Zamora que aínda fala galego. A partir daquel concerto, Carracedo argallou unha xira completa por un dos mercados da música máis difíciles de abordar. Poucos artistas galegos puxeron alí o pé: Carlos Núñez, Xosé Manuel Budiño, Cristina Pato (que reside en Nova York) e Leilía, por exemplo.
Catorce concertos, sete estados, corenta días de xira e doce cidades para presentar o seu proxecto conxunto 'Baladas da Galiza imaxinaria', que lanzaron na primavera do ano pasado. O público (?normal? ou universitario) reaccionou moi ben, contan, ás explicacións da súa procedencia e dos temas: ?Comezabamos os concertos co tema que di 'Son galego da Galiza, da Arxentina, de Canadá... Galego da Galiza imaxinaria' e a verdade é que entenderon moi ben as nosas explicacións sobre a nosa identidade. EEUU é un país multirracial e multicultural, así que ese concepto calou moi ben?, explica Fran Pérez, Narf.
?Cantamos a Castelao, a Curros, a Rosalía, a Lorca en galego... faciámoslle unha panorámica do que é a Galiza Imaxinaria e do que somos nós?, conta Narf. ?Gustoulles a pandeireta, e sorprendeulles a mestura tan singular da guitarra eléctrica con ritmos galegos, pero tamén africanos?, engadiu Uxía.
?En Estados Unidos o único que coñecen de nós é o Camiño de Santiago?, laméntase a cantora de Mos, ?en boa parte a través do filme de Martin Sheen, pero non sabían nin que tiñamos lingua e cultura propias. E da Península só se coñece o flamenco e un pouco o fado?.

En Malasaña todo é gris. As súas fachadas e os seus lastrados reflicten en moitos casos un desgaste e una deixadez que non sintoniza cun barrio que, para moitos, é o caldo de cultivo das tendencias, inquietudes e modernidades da capital.


Este foi o punto de partida do colectivo artístico Madrid Street Art Project e o diario do barrio para reunir a un centear de artistas que, spray en man, van colorear un trozo do distrito centro este domingo. Xa sexa polo tirón que ten o barrio oficialmente chamado Maravillas ou polo tentador da proposta, a rección foi masiva. Os organizadores recibiron solicitudes de 814 artistas de toda España e o estranxeiro, aínda que tiveron que cinguirse apouco máis de 100. ?Hai grafiteiros, claro, pero tamén moitos outros artistas que sairán por primeira vez dos seus estudios atraídos polo reto de pintar na rúa á vista de todos?, conta Antonio Pérez, xornalista de ?Somos Malasaña?.


Non é a primeira vez que organizan algo así. Fixérono en 2011 con outro nome, e a súa idea é aumentar a frecuencia até que se convirta nun evento idiosincrásico do barrio. ?Fai cinco anos algún comercios se amosaron reticentes a que lles pintaran as súas persianas metálicas. Pero saiu tan ben que esta vez contamos co apoio sen condicións da asociación Vive Malasaña, a de hosteleiras e tamén a de vecinos ACIBU, ademáis da Junta Municipal de Centro del Ayuntamiento de Madrid? di Pérez.



Avisa de que esta edición non se vai limitar á pintura de rúa, senon que tamén dará cabida a todo o que envolve esta cultura. ?Haberá dj polo día na praza Dous de Maio e talleres de pintura para os máis pequenos?. O soporte maioritario serán s peches metálicos dos comercios, pero tamén algún escaparates e fiestras e un par de muros nas rúas A Palme e Espíritu Santo. ?Esto é o máis complicado, porque a mayoría das fachadas de Malasaña están protexidas? di Pérez. Permitiránse tamén algunas novidades, como o grafitti audiovisual que se fará na persiana da tenda Casa Quiroga: Os viandantes poderán tocalo e reaccionar coa luz e o son.



O domingo veremos en acción aos grafiteiros de manual, pero tamén a artistas que nunca saíran do lenzo. É o caso de Angulo, premio Rodríguez Acosta, que intervirá na fiestra do Madklyn, un dos poucos bares roqueiros que quedan en Malasaña. ?Estou acostumada a usar o spray nas miñas obras, pero nunca o fixera fóra do meu estudo, teño moita curiosidade polo resultado?.



Pinta Malasaña agrupa a artistas de diferentes orixes cun obxectivo común: darlle vida ao espazo público do barrio. ?Cando o fixemos en 2011 vimos situación inéditas?, din os organizadores: ?Un grafitero plasma o seu debuxo sobre una persiana mentres un pintor de estudo facía o propio ao seu lado. Ambos dábanse consello e medraban as súas respectivas obras? Este é, básicamente, o espírito da iniciativa.

No 77% do total de fogares de Galiza non reside ningunha persoa menor de 16 anos. Estamos a falar, segundo o Instituto galego de estatística, de máis de 818.000 fogares no conxunto de Galiza. Un dato que amosa o devalar poboacional da nosa autonomía, onde a queda en nacementos e a emigración selan un futuro máis que preocupante.

A porcentaxe máis alta de fogares sen persoas menores de 16 anos dáse na provincia de Ourense (81,41%) e a máis baixa en Pontevedra (74,02%). Se analizamos os fogares onde non reside ningún neno de 5 anos ou menos, a porcentaxe elévase até o 91,3% dos fogares do noso país.

Das sete grandes cidades, Vigo é a que presenta unha maior porcentaxe de fogares formados por unha parella con fillos (un 37,81%). Ferrol, pola contra, é a que ten unha maior porcentaxe de fogares con maiores de 65 anos: o 26,54%. O que supón que máis dun de cada catro fogares ferroláns está composto por maiores.
A finais de 2014 existían en Galiza 1.060.976 fogares, dos cales o 20,97% correspondían a persoas que vivían soas. A tipoloxía máis habitual é a formada por unha parella con fillos (32,97% do total de fogares).

[1] ... [3] [4] [5] 6 [7] [8] [9] ... [11]