Constrúe un texto narrativo a partir desta viñeta e usando como elementos referenciais o que xa sabes sobre a morte e a tradición en Galicia. Escolle con esmero para esta historia o seu final, pensa logo tamén o ton, o ritmo máis axeitados, aqueles que che permitan poñer en práctica e amosar no texto creado as túas destrezas literarias máis sutís e deleitosas.
Has de reflexionar sobre a voz narrativa que vas usar, de entre as varias posibles e, claro está, o/a ou os/as teu(s)/túa(s) protagonista(s). Podes usar a descrición de espazos e o diálogo de personaxes, ou se cadra botarás man dunha narración sen máis. Pero enche o texto de recursos estilísticos que fagan o texto atractivo e intenso. Un consello esencial: Debes coidar a ortografía, pasarlle o corrector e procurar non ter nin unha soa falta. Sorpréndenos!
NOTA DE INTERESE: Esta pequena obra poderá sumarche un punto nesta avaliación a túa nota mais só haberá tres textos seleccionados por aula canxeables por unha das preguntas do próximo exame de galego. Anímate a probar sorte!
Imos entrar neste apartado da Sociolingüística que analiza os prexuízos lingüísticos, un dos elementos que impide avanzar máis axiña no proceso de Normalización da nosa lingua. O obxectivo deste apartado, despois de saber identificalos, será lograr erradicalos. Os prexuízos son causantes de serias discriminacións e de claras inxustizas en contra do galegos e dos galegos.
Lamentablemente existen na sociedade multitude de prexuízos ademais dos lingüísticos. Contra as mulleres, comunidades ou países diferentes ao noso, etc... e, por iso, é de xustiza combatelos.
Un prexuízo é criticar sen argumentos obxectivos, sen ter coñecementos previos de algo. De tal xeito aglutinamos baixo un mesmo criterio varios grupos de persoas, é dicir, creamos unha opinión comunmente negativa sobre ese grupo de persoas ou unha situación sen reparar nas singularidades de cadaquén. O prexuízo lingüístico é un xuízo de valor sobre unha lingua e os seus falantes. Os romanos e os gregos falaban por exemplo de pobos "bárbaros" e polo tanto inferiores para referirse aos que non falaban latín ou grego, linguas do imperio.
Traballaremos logo sobre este tipo de opinións preconcibidas que están asociadas precisamente á socialización, ás regras sociais de convivencia, algunhas moi antigas e que frecuentemente acaban sendo causa de discriminacións de diversa índole.
COMO NACEN OS PREXUÍZOS?
Os prexuízos parten dunha tautoloxía (unha opinión irrefutable) que son os denominados estereotipos.
Primeiro pensamos, logo esas ideas pasan a ser sentimentos e o máis grave é cando se converten en accións negativas.
CUESTIÓNS:
1-IDENTIFICANDO OS PREXUÍZOS MÁIS COMÚNS SOBRE O GALEGO
Despois de definir o concepto debemos dar un paso máis neste proceso de erradicación dos prexuízos.
A primeira das metas que nos marcamos é poder identificar ditos prexuízos. Imos probar sobre un texto, unha situación determinada.
Imos probar a identificar que prexuízos dos que aparecen na listaxe da ilustración están neste texto adaptado dun relato de Suso de Toro:
- ¿Qué quiere?
- Viña cambiar o meu nome do castelán para o galego.
- Pero hombre, no le entiendo. ¿Qué pasa con su nombre? ¿Está mal?... es que no acabo de entender lo que pretende usted exactamente. No sé a dónde quiere llegar.
5- Pois Mire, o nome co que eu figuro no Rexistro Civil é "José". Ben, pois onde di "José" eu quero que poña "Xosé". Non sei se me expliquei ben ou lle queda confusa esta última parte.
- No me sea irónico, que así no se le va a ninguna parte. En resumidas cuentas, usted lo que pretende es traducir su nombre al gallego. Ya veo. Verá yo no me quiero meter en lo que no es de mi incumbencia, pero dígame, ¿no le gusta su nombre? José es un nombre muy bonito. Yo mismo me llamo José. Y mi hijo mayor, que es abogado.
10- Mire, señor José, nin me gusta nin me deixa de gusta o meu nome, pero eu quero que figure en galego.
- Ya, ya veo. Pero, total, a usted qué más le da. Si usted quiere llamarse Xosé, ¿quién se lo impide? Es libre de firmar como quiera.
- Xa, pero eu quero que, ademais de chamarme eu a min mesmo ?Xosé?, figure así nos papeis. Que se me recoñeza o meu nome.
15- Ya. Como los travestis, que se operan y luego quieren que se les reconozca el cambio de sexo. Vamos, entre hombres, de tú a tú. Dígame la verdá, ¿a usted le llama realmente alguien "Xosé"? Non lle pasa coma a min que todos me chaman Pepe?
- Si, home. Pero eu quero figurar a todos os efectos legais coma o "Xosé" que son.
- Ya, como los travestis. O sea que lo suyo es debido a sus ideas.
20- Pois si señor. O meu idioma é o galego, o idioma do meu país é o galego, e eu quero dentro e fóra do meu país chamarme "Xosé". En galego. Non sei se me explico.
- Se explica usted perfectamente. Es sorprendente cómo las ideas políticas pueden esclavizar a una persona. Y eso que usted parece una persona con estudios?¡Usted es un fanático! Alá usted y las consecuencias que le deparen sus actos. Pero no piense ni por un
25) momento que es usted más gallego que yo. Mire, tamén eu sei falar galego. Sempre que vou ao campo e falo cos paisanos, falo galego. A Marela, o carro , a fonte? Pero galego verdadeiro, eh. O enxebre. Non ese inventado agora polos profesores que non o mamaron. Vostede mamou o galego?, eh?, mamouno?
ROMANCE DA LINGUA
Imos co primeiro proxecto do curso ir enchendo de contido este gráfico coa historia da nosa lingua dende o seu nacemento ata a actualidade.
Vai entrando nos seguintes enlaces que iremos activando día a día:
Galicia entrou na historia grazas aos Romanos que viñeron á conquista deste territorio ao que denominaron GALLAECIA.
Pero Gallaecia é un nome de orixe céltica
imos saber que significa.
Cuestións: Despois de ver o seguinte vídeo responde:
1- Como sería orixinalmente a raíz do nome que logo dará o topónimo de Gallaecia?
Fíxate que significa a raíz kal- á que se suma o sufixo - aic-/ -aec:
2- Ademais procura saber por que o galego forma parte dun privilexiado 5% entre as linguas do mundo?
AS RAÍCES DA LINGUA
Gallaecia puído ser o primeiro nome co que se denominaron a si mesmos os habitantes desta Terra dos Castros. Fose este nome ou non o certo é que antes da chegada dos romanos aquí había unha cultura, a primeira civilización desta terra na que atopamos restos de distintas linguas.
Imos estudar brevemente os conceptos das Linguas de Substrato e das de Superestrato do galego, é dicir, as que se falaron antes do latín e as que se falaron despois do latín, pero antes de nacer o galego.
AS ORIXES
I- Na prehistoria están as raíces da nosa identidade: Os primeiros habitantes de Galicia eran de orixe pre-indoeuropea e logo cara o século VI antes de Cristo chegarían aquí tribos de celtas, unha das grandes familias indoeuropeas. Ambos deixaron a súa pegada no galego, son o substrato da nosa lingua.
II- Antes do galego, GALLAECIA: Os romanos chegan ao noso territorio cara o 131 a.C.. Esta terra tiña unha cultura prerromana que chamamos castrexa. Os romanos establecen unha división provincial na península dándolle o nome de Gallaecia a un territorio maior da actual Galicia, que chega polo sur ata o río Douro e polo leste ata Cantabria. A nosa lingua nai, o latín substituíu as linguas dos anteriores poboadores e será a base sobre a que nacerá o galego.
III- GALICIA, o 1º reino medieval de Europa: Coa chegada dos Suevos, un pobo xermánico, baixo o seu dominio consolídase un reino independente que levará o mesmo nome dado antes polos romanos e seguirá falando latín con certas aportacións denominadas de superestrato de orixe xermánica.Tamén teremos un superestrato árabe de menor incidencia.
Coñeces un relato que se titula: Alicia no país das marabillas?
É un relato de Lewis Carroll, un pseudónimo, dun autor galés no que unha nena chamada Alicia vive unha serie de aventuras nun mundo descoñecido tras quedarse trasposta. Logo de espertar percibe que dalgún xeito dita experiencia no mundo dos soños con cantidade de interrogantes e situacións novas e marabillosas servíllonlle para medrar como persoa.
Como verás ao longo do curso imos tentar que sexas como Alicia e que dalgún xeito coñezas mellor ese mundo marabilloso que se chama Galicia. Para iso deberás atreverte a liberar os soños da gaiola. Deberás desprenderte algo da túa inocencia infantil e entender mellor os dobres sentidos, os xogos de palabras e as metáforas da vida. Terás que saber saír do tobo, o que pode significar un sombreiro, coñecer a pedantería do croquet e algunha que outra palabra nova e máis dun personaxe mitolóxico do qu enon tiñas nin idea, tentarás xogar aos naipes por aburrimento e nunca esquecer o que é un sorriso. Daquela aprenderás a ousadía de colocarte ante o espello.
Consultas: No seguinte enlace podes consultar e curiosear sobre algunhas palabras que aparecen no relato de LeWis Carroll: Alicia no país das marabillas
A DIVERSIDADE LINGÜÍSTICA FAINOS HUMANOS
Algúns homes -galegos tamén- andan a falaren dun idioma universal, único para toda a nosa especie. Son os mesmos que buscan a perfección baixando pola escada zoolóxica, deica sentiren envexa das formigas e das abellas. Son os mesmos que perderon o anceio de chegaren a ser deuses, e renegan das inquedanzas que produce a sabedoría. Son os mesmos que consideran o mito da Torre de Babel como un castigo, e renegan da vida ascendente. Mais eu dígolles que a variedade e idiomas, coa súa variedade de culturas, é o signo distintivo da nosa especie, o que nos fai superiores aos animais. Velaí vai a demostración: Un can de Turquía ouvea igual que un can de Dinamarca; un cabalo das pampas arxentinas rincha igual que un cabalo de Bretaña. E sabedes por que? Porque os pobres animais aínda están no idioma universal.
CASTELAO, Sempre en Galiza
1- Por que cres que pode haber algúns homes que poidan sentir envexa das formigas?. Por que cres que esas persoas consideran un castigo o mito da Torre de Babel? Que sabes ti sobre este pasaxe da Biblia? Quererías ti que existise un idioma universal ou conformaríaste con saber idiomas?
2- Segundo Castelao, que caracteriza ao ser humano fronte ás restantes especies animais?
Para rematar a lectura capítulo 8 e 9 de EN GALEGO, POR QUE NON?
CAP 8. 4-O xogo dos cen falantes (para poder ver este xogo debes ter a aplicación Adobe Flasch Player, trátase do segundo dos xogos que aparece na páxina onde se abre o enlace, o primeiro dos xogos que aparece tan que ver co cuarto capítulo do libro tamén). En que consiste este xogo? Atreveríaste a comezar a xogalo? Que cres que pasaría ao facer uso deste xogo?
CAP 9- 5- Unha tremenda historia por resolver... sabemos por que e como temos que defender a nosa lingua de centos de anos de discriminación e prexuízos? Razoa a resposta a modo de conclusión tras da lectura.
Este ano o Día das Letras celebra a un poeta de Valdeorras e do exilio: Florencio Delgado Gurriarán.
CUESTIONARIO SOBRE a VIDA e A OBRA de FLORENCIO DELGADO GURRIARÁN: Poeta na terra, na guerra e no exilio.
1- Onde e en que ano naceu?
2- Que é o exilio?
3- Cal foi o motivo do seu exilio? Onde estivo exiliado?
4- Lembra que el é un poeta hilozoista que significa que dá voz á alma da paisaxe, faino coa personificación dos elementos que constitúen a paisaxe. Localiza e explica as personificacións nestes dous exemplos tirados dos versos do seu libro Bebedeira:
O ventiño namorouse
da rosa dunha roseira.
Negoulle a roseira a rosa
e o vento fuxiu con ela.
Casou don Godello
con dona Mencía
e van pór a casa
polo “ val das viñas”
5- Florencio dise que é o cantor de Valdeorras por que? En que libros ten moi presente a paisaxe e a fala desta comarca?
Valdeorras
Miña noiva
Miña terra;
Á beira do Sil deitada,
Para ollar a túa beleza
do mesmo xeito que a “ Venus
do espello”, nel se contempla.
6- Florencio tamén é un poeta civil, das libertades e combativo. O seu libro Cancioneiro da loita galega inicia esta temática, cal foi a causa que provocou este poemario?
OS LOBOS DA XENTE
De novo, os lobos da xente
andan ceibes pola terra:
searas do chan brañego,
verdes agros da ribeira,
a beiramar de feitizo
–Galiza, Galiza inteira–
das rixas patas dos lobos
sinten, no chan, a mancela
Coitados vellos petrucios!,
coitadas naiciñas vellas!,
coitados orfos cativos!,
coitadas mozas sinxelas!,
coitado pobo galego!,
coitada xente da aldeia!…
Ouh, coitada nai Galiza!
coitada, coitada Terra!
Anda a xorrar o teu sangue
e tes a carne maltreita
e o corazón tes ferido
polo dentamio das feras!
7-A nova etapa da vida que inicia en México ten os seus froitos literarios, que libro escribe en 1963 como se reflicte ou se entende a galeguidade nesta obra?
8- Dise que Florencio foi unha ponte entre os galegos que vivían en Galicia e os galegos do exilio ou emigrados. Que ten isto que ver coa revista Vieiros?
9- Co libro Cantarenas escrito en 1981, o autor comeza un regreso a que lugares e a que estilo?
10- Explica o fío condutor do seu derradeiro libro.
11- Que son os prexuízos lingüísticos? Cal é o tema que trata nos seguintes versos?
Volten, de Valdeorras, os nomes xenuinos:
Non máis “Correjanes” nin “vega Molinos”;
sín Veiga Muiños e máis Correxais,
pois xa os “castrapismos” están por demáis
O crego da aldea
do inferno a berrar
pra meterlle medo
ao pobre aldeán
FALA CASTELÁN.
O señoritiño
da vila de Tal,
con vento na testa,
sen calos na man,
FALA CASTELÁN.
12. Florencio morreu en América, en que ano? Como volvería ao pobo natal?
¡Quén, no teu tépedo colo,
pra sempre acougar poidera!
¡quén poidera, cos teus brazos,
cinguirse en eterna apertura!
