As cantigas satíricas dentro da lírica galaico-portuguesa podémolas dividir seguindo os criterios da antiga arte de trobar:
Cantigas d´escarneo son aquelas que os trobadores fan querendo dizer mal dalguén nelas, e dizen-lho per palavras cubertas( que teñen dúas interpretacións)... e estas palabras chaman os clérigos equivocatio. E estas cantigas pódense fazer ben de refrán ou mestría (sen refrán).
Cantigas de maldizer son aquelas que fan os trobadores descubertamente. Nelas entran palabras que queren dizer mal e non aver outro entendimento senon aquel que queren dizer abertamente.
Comezamos cunha de AFONSO X O SABIO
O que da guerra levou cavaleiros
e a sa terra foi guardar dinheiros,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con maldade
e a sa terra foi comprar herdade,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con nemiga,
pero non veo quand'é preitesía,
non ven al maio.
O que tragía o pano de linho,
pero non veo polo San Martinho,
non ven al maio.
O que tragía o pendón en quiço
e non ten de seu padre o viço,
non ven al maio.
O que tragía o pendón sen oito
e a sa gente non dava pan coito,
non ven al maio.
O que tragía o pendón sen sete
e cinta ancha e mui gran topete,
non ven al maio.
O que tragía o pendón sen tenda,
per quant'agora sei de sa fazenda,
non ven al maio.
O que se foi con medo dos martinhos
e a sa terra foi bever-los vinhos,
non ven al maio.
O que, con medo, fugiu da fronteira,
pero tragía pendón sen caldeira,
non ven al maio.
O que ar roubou os mouros malditos
e a sa terra foi roubar cabritos,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con espanto
e a sa terra ar foi armar manto,
non ven al maio.
O que da guerra se foi con gran medo
contra sa terra, espargendo vedo,
non ven al maio.
O que tragía pendón de cadarço,
macar non veo eno mes de março,
non ven al maio.
O que da guerra foi per retraúdo,
macar en Burgos fez pintar escudo,
non ven al maio.
Poñemos a continuación un exemplo de cantiga de escarnio (é dicir con dobre sentido:
PERO DA PONTE [B 1642 / V 1176]
María Pérez, a nossa cruzada,
quando veo da terra d?Ultramar,
assí veo de pardón carregada
que se non podía con el emerger;
mais furtan-lho, cada u vai maer,
e do perdón ja non lhi ficou nada.
E o perdón é cousa mui preçada
e que se devía muit?a guardar;
mais ela non ha maeta ferrada
en que o guarde, nen a pod?haver,
ca, pois o cadead?én foi perder,
sempr?a maeta andou descadeada.
Tal maeta como será guardada,
pois rapazes albergan no logar,
que non haja seer mui trastornada?
Ca, o logar u eles han poder,
non ha pardón que s?i possa asconder,
assí saben trastornar a pousada!
E outra cousa vos quero dizer:
atal pardón ben se dev?a perder,
ca muito foi cousa mal gaanhada.
PERO DA PONTE
María Pérez, a nosa cruzada,
cando regresou de Ultramar,
veu tan cargada de indulxencias
que non podía flotar, pero lle roubaron
en todos os sitios onde estivo
e do perdón non lle quedou nada.
E o perdón é cousa moi apreciada.
que debe gardarse moi ben;
pero ela non ten cofre con pechadura
para gardalo, nin o pode ter,
xa que, como o candado perdeu,
sempre ten o cofre aberto.
Como pode gardarse ese cofre,
habendo mozos no lugar,
sen que o rexistren a todas horas?
Pois no sitio en que eles teñen poder
non hai perdón que se poida esconder,
así o rexistran todo!
E outra cosa quérovos dicir:
ese perdón debía perderse,
posto que foi cousa moi mal gañada. |