Encarar dúas -ou máis- lecturas a un tempo, é un hábito frecuente entre os bibliómanos.
Hai unhas semanas, baixei do andel La naranja mecánica, de Anthony Burgess; un libro adquirido en datas recentes. Aos poucos días, rescatei do curruncho dos libros poeirentos, Caza menor, a tradución elaborada por Manuel Serrat Crespo da obra Retrat d?un assassí d?ocells, de Emili Teixidor. Tal volume, envelleceu na miña biblioteca e sufriu mudanzas de domicilio; pois trátase dun libro mercado na histórica Librería San Ginés, de Madrid. Un estabelecemento que cada mañá invade -literalmente- a rúa con libros de lance, costume que mantén desde o século XIX.
E así foi como as falcatrúas de Alex coincidiron no meu lecer cos tormentos de Niel; e aquelas follas marelecidas, foron proporcionándome impresións ben distintas.
O meu exemplar de La naranja mecánica corresponde á quinta reimpresión (1988) daquela versión castelá elaborada por Aníbal Leal e editada polo selo Minotauro en 1976.
A obra de Burgess é unha novela vibrante, un texto fero e desconsiderado, que sen pretender ser doado, maniféstase accesíbel e ameno.
En troques, a obra de Teixidor vólvese tediosa en numerosas ocasións, recreándose nun retoricismo nada amigo da atención constante.
Caza menor componse de 30 capítulos, e até o décimo, a novela non deu captado un mínimo interese pola miña parte; por varias veces pensei no abandono; así e todo, a partires do décimoquinto decidín continuar a lectura até o final, por fin encarreirado na trama, mais desasistido pola apetencia que debe acender unha novela.
Nos últimos anos falouse de Emili Teixidor grazas a unha adaptación cinematográfica da súa novela Pa negre, dirixida en 2010 por Agustí Villaronga; fita rodada en catalán premiada en numerosas ocasións.
Volvendo á obra de don Anthony, direi que descoñezo a versión cinematográfica dirixida por Kubrick, polo que accedín á novela en estado virxinal, sen prexuízos nin críticas maculadoras.
Algo que chama á atención e que non deixa de empecer unha lectura fluída, é a xiria ideada polo autor. O vocabulario Nadsat (unha sorte de argot xuvenil) inza e penetra un texto que intúo desprezado por lectores sen paciencia ou susceptíbeis ante a dificultade evitábel, tal é a presenza de máis de dous centos de termos ciscados con profusión ao longo de La naranja mecánica.
Máis cómoda resultou, sen dúbida, a viaxe á Catalunya rural da posguerra a través de Caza menor, texto que ilustra con destreza os costumes e tradicións dunha época e dun lugar concretos, coas pantasmas da guerra, da posguerra e da Ditadura axexando en cada páxina, e mais en cada revolta do camiño.
Gocei especialmente coa recreación daqueles xoves santos conmemorados baixo devoción forzosa; unhas dramatizacións tenebristas cos templos como escenarios, soberbiamente descritas polo autor nuns parágrafos, que reflicten perfectamente, tamén, as antigas celebracións pascuais nas igrexas galegas.
En troques, as recreacións de Anthony Burgess en La naranja mecánica maniféstanse comedidas por veces, nomeadamente cando irrompe unha sexualidade, a miúdo unida á violencia, que o autor resolve sen matices. Quen se mergulle na orixe da novela comprenderá a ausencia de descricións explícitas.
A violencia, a crueldade e a brutalidade son elementos comúns en ambos textos; con todo, Burgess abusa máis da súa concorrencia ca Teixidor, pois que o neno protagonista de Caza menor, carece do sadismo exhibido polo adolescente narrador de La naranja mecánica.
A loita de clases encabezaría unha sinopse urxente da novela do catalán, e a violencia chocada nos imperfectos sistemas contemporáneos da do inglés.
Tiven a sensación, lendo Caza menor, de que se trata dun texto elaborado en tres momentos diferentes; mesmo a linguaxe literaria sofre variacións nestes tres bloques albiscados.
Se encontrei algo positivo nesta obra foi a necesidade de esforzo á hora da comprensión, xa que o errático exercicio obríganos a interpretar, esculcar e cismar; nas motivacións e nas raíces, e por suposto na Historia.
Don Emili non nos redacta as claves, tan só, trázaas con tinta borrosa, para que o lector engada a conclusión.
Máis nidio no seu flanco pedagóxico resulta Burgess, pondo en boca dalgúns personaxes ?xa na parte postremeira do texto- a intencionalidade dunha novela que non pasou inadvertida.