Creo, sen ánimo de caer no chauvinismo localista, que contamos na comarca do Valadouro cunha fortuna digna de mención.
O feito de que Manuel Lourenzo e Xesús Pisón sexan naturais desta terra, adoita regalarnos eventos de alto interese cada verao, e neste agosto acabado de concluír, o anual agasallo non foi cativo.
O noso teatro é unha actividade (falo en presente deliberadamente) armada por eles dous na “casa pequena” de Vilaúde, un lugar tan senlleiro no ámbito das letras galegas como íntimo para quen o frecuentamos.
Unha lectura dramatizada encerra tanta arte dramática como calquera representación teatral convencional, e se a persoa encargada de abordar o texto posúe a capacidade de Inma Orol, ninguén ha botar de menos escenarios nin montaxes.
Curtida nas representacións de Materna o verao pasado, esta valeca de Santa Cruz executou con extraordinaria profesionalidade a interpretación de Nai vella, unha peza de Xesús Pisón ideada a partir das aparicións de Hécuba na Ilíada.
Tiven a honra de asistir ao ensaio na horta de Manuel Lourenzo (outro fértil espazo para as nosas letras) e fun testemuña da meticulosidade dos dous autores, detendo reiteradamente a actriz para a asesorar e lle matizar as cuestións precisas.
A segunda lectura dramatizada da que puidemos gozar en O noso teatro foi Belicosario, a obra escrita por Manuel Lourenzo cando a antiga Iugoslavia, enferma de odios étnicos, desencontros relixiosos e algún voraz expansionismo, estoupou, traendo ao continente o maior choque bélico tras a Segunda Guerra Mundial.
Foron, o propio autor e mais Pepa Lorenzo, os encargados de nos deleitaren co texto deste esperpento tan descarnado como actual.
Entre Nai vella, obra dramática inspirada nun clásico, e Belicosario, existe un claro vínculo: a guerra como argumento. Acho que vivimos o momento acaído para a chamada á reflexión que vimos de recibir a través destas interpretacións.
Logo das lecturas, ambos os dous autores explicaron os seus comezos no teatro, e a seguir, un coloquio deu a oportunidade ao público de preguntar, opinar e suxerir. Especialmente animado resultou o debate suscitado no local social do antigo matadoiro de Ferreira do Valadouro.
A xenerosidade destes veciños, que figuran con letras de ouro na nómina de dramaturgos galegos, anímaos, verao tras verao, a levar as súas iniciativas culturais aos dous concellos da comarca valeca, convocando aos habitantes do Alfoz do Castrodouro e mais aos de Ferreira en citas consecutivas.
Non podo deixar de nomear a presenza de Isaac Ferreira entre o público de O noso teatro, pois este autor e activista cultural foi, durante moitos anos, director da revista Casahamlet, proxecto no que tanto Lourenzo como Pisón plasmaron unha considerábel parte das súas obras. Especialmente enriquecedoras resultaron as achegas do Isaac desde a bancada de espectadores.
A resposta do público foi masiva e debemos salientar que a sociedade valeca é consciente da riqueza que atesoura nos seus consagrados, mais, debo dicir que a ausencia de xente nova (u-los alfoceses e ferreireses de vinte ou vinte e cinco anos?) é ostensíbel, nomeadamente nuns concellos onde os grandes eventos festivos e deportivos están a seren organizados pola rapazada. É dicir, existe unha xeración que se preocupa de non deixar esmorecer as festas tradicionais nin os clubs de fútbol, mais que non participa nos actos culturais, nin sequera nos de alto interese.
En virtude do meu papel como presentador dos encontros, vivín desde dentro o desenvolvemento deste evento que, considero eu, debera sentar escola, animando no sucesivo aos propios Concellos, aos grupos de teatro amador, aos colectivos culturais, ás asociacións parroquiais e en definitiva a calquera entidade local, a alentaren a organización deste tipo de convocatorias.

Boa tarde de feira: lectores, lectoras, libreiros, libreiras, responsábeis do encontro e autoridades presentes.
Quero que sexa este pregón, a crónica do milagre obrado nun adolescente que adoitaba visitar Galiza soamente na época estival.
O que procedo a narrar aconteceu hai case catro décadas.
Aquel mozo, aínda castelanfalante pola súa condición de fillo de emigrantes, e apenas lector duns tebeos que daquela ninguén chamaba cómics, deixárase caer por Foz para gozar da película de moda no verao de 1986.
Tras saír dunha sesión vespertina do desaparecido cine Pequenete, o rapazolo descubrirá unha praza a carón do peirao -casualmente esta mesma praza- circundada por casetas ateigadas de libros; tamén libros en galego! lingua que aínda unicamente coñece na súa dimensión oral.
A biblioteca persoal daquel mozo non é variada nin moi nutrida, así a todo, naquel serán de agosto acabará adquirindo un libro, precisamente este libriño vermello que lles mostro: Intelectuais e galeguismo, de Alfonso Bozzo, publicado por Akal en 1977.
A pescuda na memoria non nos requerirá moito esforzo á hora de identificar a libraría que llo proporcionou, pois a etiqueta adherida á contracapa revela a identidade do estabelecemento: Libraría Bahía.
Así comezará aquel adolescente, nado en París e criado no madrileño barrio de La Latina, a adquirir nocións sobre a lingua galega en letra impresa, e tamén arredor dun concepto chamado galeguismo, e por riba de todo, acerca dunhas cerimonias máxicas denominadas feiras do libro. Era aquela a súa primeira feira do libro, e quen lle dispensou o volume vermello, o propio impulsor do encontro libreiro. Volveremos máis adiante sobre esta cuestión.
Quen algunha vez dubide da utilidade dunha feira do libro, que lle pregunte ao neófito que na praza Conde de Fontao descubriu a maxia das letras, mesmo das que nunca imaxinara impresas.
Que cousa fermosa, que anos despois, o adolescente que xa non o era, chegase a presentar as súas propias creacións literarias nesta mesma feira, e que cousa marabillosa, que o visitante casual que descubriu o alto rango da lingua galega nesta praza, teña sido convocado hoxe a pregoar o inicio da Feira do Libro de Foz, unha feira que, agora entenderedes, supón para min a Feira dos Milagres.
Resulta que aquela mostra libreira de 1986 era tamén a primeira celebrada en Foz, unha cita impulsada polo libreiro Suso Fernández, persoa que tempo despois me honraría coa súa amizade, e a quen desexo recordar hoxe como padroeiro da cultura local. Vaia unha aperta cara á eternidade.
Agora, percorrede a feira, folleade os libros, mercádeos, lédeos, relédeos… regalade libros e regaládevos libros, e pensade que ao voso carón, alguén estará a descubrir, ou mesmo a redescubrir, a feira dos milagres.
Longa vida á feira que fai soñar aos adolescentes, e a quen xa non o somos nos impele a recordar con nostalxia, emoción e por riba de todo, agradecemento.

LIONEL REXES
(Pregón pronunciado na Feira do Libro de Foz o 17 de agosto de 2023)

Hai uns meses formei parte dun xurado literario en que o texto gañador resultou ser unha novela que, dalgunha maneira, revisaba O extranxeiro de Albert Camus.
Talvez por isto sentín o impulso de achegarme á devandita obra e lela coa atención debida, recreándome nas partes que me evocaban aquel texto que gocei aínda inédito.
Por moito que no tramo final as tornas viren para nos sumir na pormenorizada descrición dos padecementos dun recluso, o texto non está exento de profundos trazos humorísticos.
O personaxe, apático, indiferente, displicente e indolente, leva o peso dun argumento que por veces nos fará pensar nunha trama complexa, mais que logo nos revelerá o verdadeiro sostén da novela: a filosofía da existencia.
A metamorfose sufrida por todo presidiario aparece fielmente descrita na obra, incidindo nos aspectos máis íntimos, nomeadamente nas mudanzas psicolóxicas experimentadas polo humano obrigado ao confinamento e a incerteza.
A absurdeza dalgúns aspectos da Xustiza tamén está presente n’O extranxeiro de Camus, unha novela que denuncia sen caer no panfletario, valéndose unicamente do humor acedo e a enfermiza indolencia de Meursault, o seu protagonista.
Quixen ver un paralelismo interesante formulado polo autor: as semellanzas entre un xeriátrico e un presidio, habitado o primeiro por anciáns, e por condenados o segundo.
Unha novela para ler con suma atención.

Considero que existe unha proba de lume para todo poemario, se cadra aplicábel tamén a outra sorte de textos alleos ao xénero: achar aproveitábel un verso, aínda que só sexa un, para o converter en exergo; isto fará que a obra en cuestión pase á historia da literatura útil (hai outra?) e se consagre nalgún canon. Quizais Emily Dickinson sexa unha mestra neste oficio da xenerosidade creativa.
Non hai mellor campaña publicitaria, xa que logo, que ter dado ao mundo unha cita literaria coa que un outro autor cruñe a primeira páxina da súa creación, esa baliza que orienta desde o inicio da lectura e conforta nos momentos de desconcerto.
Pese a non ter accedido antes á obra desta norteamericana do XIX, desde o comezo, os seus 60 poemas (tal é o título escollido polo selo Mondadori para o opúsculo) me recordaron bastante a versificación de Juan Carlos Mestre, o berciano que deita augas na Galiza literaria. Esta poesía narrativa e meditativa, afastada de toda métrica cinxidora, irmanda a quen ve poesía na cotiandade e versos incipientes na oralidade dos profanos.
Unha profusa exhibición de recursos ortográficos que por veces introduce certa dificultade á hora da comprensión lectora, fan da obra de Dickinson algo único, case bizarre.
No medio de versos gloriosos, atoparemos outros inescrutábeis, froito do impuslo do ilóxico. Resultaría manido cualificar de intimista a composición, e no entanto, acharemos que dona Emily non ten pudor en mostrar conclusións e reflexións tiradas do ámbito máis privado.
Tanto a calidade como a temática manifestaránsenos inconstantes e inconsistentes, mais, sen me atrever a valorar esta obra como recomendábel, nin moito menos como prescindíbel, afirmarei que nunca deixará de resultar enriquecedora.
60 poemas supón un auténtico viveiro de exergos, polo que o servizo ao mundo das letras fica cumprido.

Hai quen a fala por costume, por necesidade (ao non posuír competencia noutro idioma), por militancia, por respecto aos devanceiros e cariño á tradición, e quizais por causas das que non somos conscientes.
Sei que en días coma o de hoxe, moitos cidadáns, galegofalantes e non galegofalantes, terán observado con curiosidade as mobilizacións en prol da nosa lingua. Unha boa parte destas manifestacións están convocadas por entidades próximas ao galeguismo ideolóxico, factor que non debe retraer a ninguén, pois a lingua galega pertence, non vou dicir ao pobo galego, pois é unha obviedade, senón á Humanidade toda, coma o resto de códigos lingüísticos que nos afastan da animalidade.
Do mesmo xeito, a exhibición de simboloxía partidaria e comprometida debe ser vista como un feito normal nun país cuxa historia padeceu diversas e crúas anormalidades.
Que os galeguistas luzan os seus estandartes e siglas non debe afastar ninguén das manifestacións do 17 de maio, pois é tan lícita esta actitude coma acudir ao chamamento sen insignia nin adhesivo ningún.
A festa das Letras Galegas non é de ningunha formación política nin central sindical, non exclúe (todo o contrario!) a quen aínda non deu paso de pronunciar “boa noite”, “grazas”, “se fai o favor”… non; nin sequera nos representa máis aos implicados por oficio ou posición ideolóxica. O Día das Letras Galegas celébrase en Buenos Aires, en Lausanne, en Bruxelles e por suposto en Compostela, onde un día coma hoxe as rúas se tinguiron de azul e branco, e moitas estrelas refulxiron en pleno mediodía.
A quen pense que certas conmemoracións culturais se mostran innecesariamente politizadas, recordarémoslle que houbo séculos e décadas (ben recentes) en que o azul e o branco, cores do amencer, houberon de agardar tras longas noites de pedra para ondearen en liberdade, e que as estrelas tan só podían brillar na alta noite.
Da prohibición xorde a exhibición e a reiteración, talvez tamén o exceso, mais non esquezamos que a normalidade cultívase desde a habitude, nunca desde a reticencia.
Sigamos celebrando os Días das Letras Galegas dos mellores xeitos posíbeis: continuando a falar e transmitir o galego, tomando a decisión de o empregar por primeira vez, escollendo as firmas comerciais que ofrecen a opción de nos atender nesta lingua, consumindo lecturas en galego e facendo gala do orgullo de conservar a lingua que nos une por riba de cores, filiacións e sensibilidades.
LR

Este é o críptico título dunha obra sarcástica e mordaz que reflicte, á perfección, unha época e mais un sector da mencionada cidade. Nunca lera nada do toledano Ángel Palomino, e debo dicir que fiquei con ansia de lle coñecer algunha outra obra.
Trátase dun texto divertido, áxil e non exento de crítica social. Ao longo de 273 páxinas, o autor vai expondo unha relación de personaxes que non necesariamente xorden entrelazados entre si, agás por compartiren morada nuns edificios de novísima construción, que, realmente, exercen como auténticos protagonistas da trama.
Talvez Madrid, Costa Fleming non é outra cousa ca unha colección de contos ben enfiados, o retrato fiel daqueles anos en que a Ditadura comezaba a mostrar síntomas de esgotamento e tempos novos pugnaban por se abriren paso.
A corrupción e o lenocinio, convenientemente encubertos polo verniz dun réxime podre, acadan o máximo expoñente na cotiandade dunhas pílulas encabezadas por personaxes absolutamente diversos.
Ángel Palomino é un autor hoxe caído no esquecemento, no entanto, a obra que nos ocupa debería ser relida como exercicio memorístico, sobre todo para botar contas e preguntarnos canto mudou a situación en determinados distritos e estamentos sociais.
Por outra banda, resulta interesante a visión do sexismo ofrecida na obra, inevitabelmente afectada polos tics propios da época.
Luxo casposo, individuos fuxidos de barrios humildes ou do eido rural, edificios que caen polo peso da irresponsabilidade, ouropel e calamina, refulxen co seu resplandor de imitación entre existencias bañadas en míseras mentalidades. Isto, grosso modo, vén sendo Madrid, Costa Fleming.
Recomendábel lectura para quen venera a gran cidade e cre que é ouro todo o que reloce.

Non é frecuente que unha obra cinematográfica dea orixe a unha publicación literaria, pois o proceso sempre adoita darse á inversa, mais existen casos en que unha película, logo dun éxito sen precedentes, acaba plasmada nas páxinas dunha novela, tal é o caso que nos ocupa.
Acabo de ler El último tango en París, unha adaptación literaria de Robert Alley vertida ao castelán por Marcelo Covián; na miña opinión un conto sen máis transcendencia (desde o punto de vista literario), mais que a ninguén deixará indiferente.
Estamos ante á recreación dun contemporáneo complexo de Electra onde a protagonista, filla dun militar racista curtido nas campañas coloniais francesas, exhibe unha enfermiza fascinación polos homes dominantes, e ao tempo un absoluto desdén polos tolerantes.
Sometemento, brutalidade, hedonismo e desprestixio do sentimento amoroso son ingredientes presentes no texto todo, sen máis obxectivo que ir describindo unha serie de prácticas sexuais tan extremas como escatolóxicas. Aviso: lectura non apta para estómagos delicados.
A Electra parisiense, encarnada na tenra Jeanne, móstrase profundamente marcada pola personalidade dun proxenitor que lle aprendeu a disparar (este pormenor encerra certa importancia na trama), e en consecuencia, verase incapaz de se afastar do maduro Paul, un tipo desaxido e sucio que goza, en todas as ordes da vida, aldraxando mulleres.
O argumento, máis propio de “peli porno” ca de novela erótica, preséntase adornado con algunha outra subtrama non menos sórdida. Con todo, asistiremos a algunha metáfora brillantemente exposta, tal é a vinculada co compartimento secreto que xorde baixo a alfombra mentres se consuma o coito forzado que fixo famosa a película.
Unha curiosidade: o volume que manexei (publicado en abril de 1978) pertence a unha tiraxe de dez mil exemplares para Mundo Actual de Ediciones, o selo da extinta Discolibro, aquela distribuidora de venda por correo de hai catro décadas.
Sen entusiasmo, animo a coñecer a experiencia dunha obra que deu o chimpo dunha disciplina artística a outra, impulsada por un guión cinematográfico que marcou unha época e escandalizou pola súa crueza.

Accedín estes días á lectura da novela Réquiem por un campesino español,
talvez a obra máis coñecida de Ramón J. Sender.
Recordo a énfase que puña o meu profesor de literatura Luis Cañizal en aclarar a correcta pronuncia do apelido do novelista, pois téndese a nomear desatendendo a acentuación acaída.
Estamos ante unha novela breve, sinxela e con poucos personaxes, no entanto, chegan estes recursos para retratar unha época riquísima desde o punto de vista histórico: a da esperanza motivada polas reformas republicanas, mais tamén a da posterior arbitrariedade delirante sobrevida coa sublevación militar de 1936. En definitiva, un relato rotundamente clarificador non exento de matices autobiográficos.
Convén pescudar no traxecto vital do autor para obtermos os porqués que o levarían a escribir, desde o exilio mexicano, a crónica dunha morte desvelada nas primeiras páxinas do texto.
Sei que tal característica da trama evocará, a calquera lector experimentado, aquela novela garciamarquiana que algúns criticaron polo feito de sacrificar a intriga no comezo, non obstante, non será este o único trazo común coa narrativa latinoamericana, pois durante a lectura os ambientes da literatura do boom visitarannos recorrentemente. Un escenario rural e arcaico, unhas atmosferas por veces asfixiantes e algúns elementos vinculados á violencia intestina, conducirannos até aquelas célebres novelas que, no entanto, son posteriores, pois Réquiem por un campesino español aparece publicada por vez primeira (aínda que con outro título) no México de 1953.
Esta obra recrea, sen aforrar pormenores, un episodio dramático da intrahistoria da Guerra Civil, destacando o papel dos ministros da Igrexa ante a polarización dunha sociedade atenazada por estruturas medievalizantes.
Miseria, inxustiza, resignación e mesmo superstición, van revestindo o texto cuns elementos sólidos que nos anuncian un desenlace pouco alentador, mais o retrato plasmado na novela tamén nos ofrecerá o documento dunha época en aspectos non menos interesantes: crenzas, oralidade, usos agrícolas… non deixa este Réquiem de presentar un testemuño etnográfico.
Desde logo, trátase dunha obra absolutamente recomendábel que hoxe, ante o retorno de posicións ideolóxicas contrarias ao sentido común, convén ter moi presente.

Non hai moitas semanas, grazas a un documental sobre a antiga Indochina, os espectadores puidemos ver o aloxamento onde Graham Greene escribiu O americano impasíbel; aos poucos días chegaría ás miñas mans un exemplar da devandita novela.
Trátase dunha edición do xornal El Mundo dentro da colección “Las mejores novelas de la literatura universal contemporánea”, do ano 2002. A tradución ao castelán, elaborada por Juan Rodolfo Wilcock (1919, Arxentina-1978, Italia), presenta os naturais xiros e xeitos da variante porteña, feito que me dificultou, moito máis do agardado, a comprensión do texto. E logrou entorpecerma até o punto de me negar a necesaria inmersión no argumento dunha obra que, confeso, non me gustou; no entanto, até poder acceder a outra tradución, non saberei se a culpa é da miña falta de familiaridade lingüística ou atribuíbel a outros factores.
O feito de ter atopado construcións sintácticas que desta banda do Atlántico suporían erros censurábeis, gramaticalmente falando, logrou arrefriar un exercicio de lectura que, en virtude do argumento, xa resultaba xélido, con todo, debo concederlle o beneficio da dúbida.
Até aquí, a experiencia non merecería un artigo nesta bitácora, sobre todo pola ausencia de contido para confeccionar tal, porén, o acontecido suscitoume unha reflexión vinculada ás comprensións, lectora e oral, das distintas variantes de calquera diasistema lingüístico.
En moitas ocasións, voces discrepantes coa opinión favorábel ao irmandamento entre usuarios de galego e portugués, apúranse a afirmar que o entendemento entre falantes non resulta tan doado como mantemos os partidarios de estreitar lazos e aproximar recursos. Tal postura, aínda sendo discutíbel, non deixa de nos emparentar co resto de linguas dotadas de múltiplas desembocaduras.
É frecuente que achemos máis facilidade á hora de falar cos lusofalantes de determinadas áreas do Brasil, ca cos lisboetas, mais isto é unha cuestión de fonética e pronuncia, xa que logo, nada que contradiga a consistencia dun tronco lingüístico común e absolutamente recoñecíbel na actualidade.
Escoitei ou lin, hai moito tempo e non sei dicir onde, que en certas áreas lusófonas de Asia, se conserva un portugués moito máis semellante ao galego actual ca a variante falada en Portugal; enténdese que a lingua levada polos colonizadores no século XVI, presentaba uns trazos máis propios da mantida ao norte do Miño.
Existen diasistemas lingüísticos por todo o mundo, e no continente europeo a súa presenza non é pequena (sueco, noruegués e dinamarqués; croata, serbio, bosnio e montenegrino; ruso, belaruso e ucraíno…), polo que o caso do galaicoportugués é un máis, ben seguro con semellantes vantaxes e polémicas ca o resto de idiomas estendidos por territorios heteroxéneos.
Teño intercambiado correspondencia en castelán con falantes do cono sur americano, do mesmo xeito que escrutei a fala en numerosas reportaxes filmadas nas distintas latitudes latinoamericanas, e case sempre batín con insalvábeis obstáculos para un usuario que aprendeu o castelán no Distrito Centro de Madrid. Así que, como dirían en Castela: en todas partes cuecen habas.
Expostos os problemas de comprensión e as dificultades á hora de expremer a cerna da narración, regreso á novela de Greene, unha obra que, alén da interesante recreación dun momento histórico, incide niso que hoxe denominamos as cloacas dos Estados e das estratexias políticas (ocupación territorial, espolio, racismo, terrorismo fomentado desde as institucións…); tal vez sexa isto, o documento, o que salva unha trama baseada na denuncia da feble condición humana nun caótico escenario bélico.
A mensaxe contra a guerra faise diáfana desde o principio, así como a exposición das ruindades que adoitan agromaren á sombra de toda situación dramática. O escepticismo, presente ao longo de toda a obra nos diversos ámbitos da vida, achega esa atmosfera de frialdade que sen dúbida é buscada polo autor, mais, debo dicir, que se hoxe existise unha tradución ao galego, non figuraría esta lectura entre as miñas materias pendentes. Velaí o dano que pode facer unha tradución mal agradecida!

O pasado 28 de febreiro, ao tempo que o dramaturgo Manuel Lourenzo era instituído “Cunqueiriano de honra” en Mondoñedo, achei que moitos se adherían espontaneamente á fe lourenciana, ese amor polo drama onde non son absolutamente precisos escenarios nin elencos, tan só a palabra expresada co eco que nos chega desde a Hélade máis remota. Non foi para menos.
Dúas institucións, a Casa Museo Álvaro Cunqueiro e mais o Concello de Mondoñedo, escollían o dramaturgo do Valadouro como obxecto da insigne distinción no presente ano. De tal xeito, o día do cuadraxésimo segundo cabodano do autor d’A noite vai coma un río, o autor d’O circo da medianoite era consagrado na imaxinaria orde da fabulación prodixiosa.
Durante o desenvolvemento do acto, entre discursos oficiais e merecidas gabanzas, o nutrido público puido asistir a unha inesperada lectura dramatizada d’O incerto señor don Hamlet. Príncipe de Dinamarca. Tal foi o agasallo ofrecido por Manuel Lourenzo, un cunqueiriano purosangue que coñeceu e tratou a Álvaro Cunqueiro.
Non podemos deixar de salientar as intervencións de Antonio Reigosa, cronista oficial de Mondoñedo, e mais de Armando Requeixo, crítico literario e coordinador de actividades da Casa Museo, pois ambos os dous revisitaron feitos e efemérides vinculadas á cidade, que, como todo o que alí brota, ve mesturada a vivencia da lenda co mito vívido; así é aquela latitude inscrita no censo das máis críbeis ficcións.
Non só panexíricos e datos biográficos sobre o homenaxeado nos ofreceron estes dous intelectuais mindonienses, senón tamén unha pormenorizada relación de interesantes datos sobre as temáticas que circundan a inxente obra de Cunqueiro, a extensa traxectoria creativa de Lourenzo, e, como non, arredor dese Mondoñedo que reverdece cada primavera por obra e graza da fábula máxico-literaria.
Mais, como adiantaba, ao tomar Manuel Lourenzo a palabra, puidemos asistir, asombrados, a unha magna demostración de oficio e retentiva que merece ficar preservada na arca do tesouro do Arquivo Sonoro de Galicia; se a houber.
Quen alí estabamos, somos, desde ese día, uns privilexiados que poderemos contar ás xeracións vindeiras como gozamos do teatro de Cunqueiro na voz de Lourenzo, e como ficamos, en virtude deste bautismo dramático, imbuídos da atmosfera literaria xerada un 28 de febreiro no pazo consistorial de Mondoñedo.
Xurdiría a primeira intervención de Manuel Lourenzo, co gallo de matizar que Elsinor é un topónimo ortograficamente agudo, e a partir de aí, o dramaturgo foise facendo cun público que non esperaba, dun home nado en 1943, a demostración de tento e paixón coa que nos deleitou. Corrixo: algún esperabámolo porque coñecemos a Manolo na distacia curta, o Manolo que canta, que conta, que recita, que declama… e que ama o oficio coa mesma vehemencia que outros se entregan a unha adicción irrefreábel.
Así o Manolo constrúe, desde a mesa reservada na Cafetaría Lumar da Coruña, onde escribe polas mañás, desde a casa pequena de Vilaúde, onde crea no verao,
ou desde calquera lugar onde o vento de Elsinor lle traia o son dun personaxe orfo de autor, eses textos que nunca nos deixarán indiferentes, pois é este home, como ben se sinalou no evento, traumaturgo. Outro día contaremos de onde procede o substantivo que nalgún momento haberá de entrar nos dicionarios míticos da literatura galega.
Aprendemos este día, amais de que a tríade dramática admirada polo do Valadouro se compón de Shakespeare, de Cunqueiro e de Otero, que don Álvaro ten superado a don William, e seica o fixo en virtude da súa ousadía á hora de teatralizar a saga dinamarquesa; e pregúntome eu (coñecendo a resposta): a quen superou Manuel Lourenzo?
Durante a cerimonia permaneceu, á dereita do xa cunqueiriano de honra, César Cunqueiro González-Seco, en representación de quen situou Mondoñedo no mundo, e ás letras galegas no universo dos sistemas literarios. Emocionante foi o instante en que a amizade entre ambos os dous persoeiros ficou selada cun caloroso apreixo de mans.
Falouse moito en Mondoñedo este día, da recente publicación das obras completas de Manuel Lourenzo, e non nego que sexa esta a gran nova dos últimos tempos no sistema literario galego, mais, para os meus adentros, confeso que a mellor noticia é que tales volumes só representan un achegamento á obra de Manolo, pois que este dramaturgo continúa traballando, disciplinada e continuadamente; polo tanto, falta moito tempo para que o público lector poida atesourar as súas obras completas. Falamos, asegúrovolo, dun escritor en plena efervescencia. Xa que logo, non existirá, de momento e afortunadamente, compendio definitivo.
Boa proba disto é que non quixo concluír Manuel Lourenzo a súa disertación sen ilustrar, a autoridades e xestores presentes, sobre o modo de levar o teatro ao escenario urbano da cidade, esa gran sala empedrada e sucada por cen mil canles, onde drama e personaxes, son avivados cada pouco por un reiterado tanxer de campás, míticas ou reais, tanto ten.
Mentres o vento zoe en Elsinor, a creatividade de Manuel Lourenzo continuará vixente.

1 [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] ... [29]