Lavadoiros públicos
Fixeron unha función moi importante nos anos nos que non había auga corrente nas vivendas, ademais de ser lugar de encontro dos veciños, sobre todo das mulleres. Fontes
Complementarias dos lavadoiros tiveron grande importancia noutras épocas. 22 muíños de auga
Movidos pola súa forza, os muíños servían de sustento noutras épocas a moitas familias que neles transformaban o gra en fariña para facer o pan. Tamén servían para a xerar enerxía eléctrica alá polos anos 50 coa que se abastecían as parroquias de San Xurxo, Covas e Esmelle. Igrexa do século XVII
Centro das parroquias veciñas foi parroquia matriz en séculos pasados. Hórreos
Xunto coa parroquia de mandiá, o val de Esmelle e o que contén un maior número de hórreos en bo estado de conservación. Destacan dous hórreos en forma de ?L? un deles cun pozo no seu pé. Casas rústicas
Aínda conservamos en Esmelle gran cantidade de casas de pedra que fan a paisaxe mais agradable. Un castro celta
Restos dunha vila romana
Un cruceiro
Mámoas
A praia
Numerosos ríos e regatos
Paisaxe verde...
| 
Onte saíu na prensa que os comuneiros de Covas aprobaron en asemblea a cesión dos montes comunais de Marmadeiro, Cardido e Sartaña o concello para a construcción dun campo de Golf de 18 hoyos, zona deportiva e ocio, e aparcadoiros.
O proxecto Esmelle concebiuse para tentar non perder definitivamente un patrimonio etnográfico que se atopaba sumido no olvido. Nun principio ia destinado a ser a guia pola que acceder as axudas das administracións co fin de levar a cabo o proxecto. Pouco a pouco vimos que o mellor aval ante as administracións era implicarnos directamente co noso traballo e así escomenzamos a realizar traballos voluntarios de limpeza e restauración do noso patrimonio (muíños principalmente). O par deste traballos tamén desenvolvemos xornadas educativas relacionadas co medio natural, co patrimonio, coa recuperación dos bosques autoctonos, as árbores frutais autóctonos, insistindo na enorme importancia de protexelo e recuperalo. O noso fin e que este proxecto axude ó desenvolvemento de Esmelle cara o futuro, pero sen non é así, polo menos teremos salvado o noso patrimonio.