| Falar galego como afirmación e sostén da herdanza que levamos no corazón. |
|
| Unha susbstancial aposta de alumnos dos cursos de idioma galego de Bos Aires pola cultura de Galicia |
|
|
| O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| No dia da lingua materna |
|
|
|
|
|
|
| Simplemente, Miluca |
|
Miluca chegou ao Puerto Nuevo un mediodía de xaneiro de 1950 a bordo
do vapor ?Entre Ríos?. ?A dársena era un fervedoiro de nervios,
prantos e alegrías debaixo do sol do verán?. Lémbrase perfectamente: ?Na
Arxentina comezaba a celebración do Año del Libertador San Martín?.
Sobre o seu corpo de nena levaba un vestido gris estampado con
floriñas e debaixo unha blusa branca. Curta a melena, e co mesmo
floquiño na fronte que hoxe chove gris nos seus ollos escuros.
Zoquetes e sandalias nos seus pés e apertada no seu peto ?única filla
dunha filla única? a máis querida das bonequiñas de trapo que tivo; a
derradeira.
Inevitable, tamén trouxo con ela a congoxa, o severo sentimento que
foi agromando e provocando aquel aceno de desgusto xunto ao ollar
esquivo de tanto preguntarse: ?vir por que?, se eu era feliz aló?.
Da súa gozosa nenez no termo de Silleda deixábao todo. Que outro
sentimento, entón, podería ter unha rapaciña de trece anos, que a
adolescente pena da obriga de abandonar tan amado tesouro? Dezanove
días durou a aldraxe que ía poñendo de porto en porto, inexorable,
cada vez máis distancia e desconsolo.
?O meu nome é Emilia; Emilia Otero Gómez. A miña familia traballaba
no campo e na taberna da aldea que tiñamos nos baixos da nosa casa en
Cortegada. Coser a domicilio era outra das tarefas, que, cunha
maquiniña portátil que levaba baixo do brazo, facía miña nai. Meu pai
xa comezara coa aventura da emigración; aquilo que ao tempo marcaría o
meu destino?.
Miluca bebe un grolo, explicando que soamente té e catro biscoitos é
o seu almorzo desde que lle detectaron diabete. Conta que amaba a
escola e as bonecas de trapo que lle fabricaba a súa avoa, de quen
herdou o pracer por facer manualidades. Desde cedo asomou a vocación,
e o seu afastado destino bonaerense concedeulle a ocasión de formarse
como mestra e xa non de humildes bonequiñas.
Tivo que adoptar a cidadanía arxentina, e o longamente esperado
nomeamento oficial chegou nunha carta do Ministerio nun mediodía do
24 de febreiro de 1976.
Nese mesmo ano, as escolas Vicente Saura ?da igrexa de San José de
Villa Dominico? pola mañá, e no serán, a núm. 63 de Wilde vírona
chamar á clase repicando a campá no seu flamante branco mandil de
mestra. Ese día comprendeu Miluca, que unha porteña corte de meigas,
mouros e trasgos ían amosándolle co seu favor, a outra cara da moeda.
E co encantamento ?relata nun suspiro? apareceu o amor. ?Viaxei coa
miña nai; no porto esperábanos o meu pai. Alí mesmo despedinme dunha
parella de galegos que viña no barco. Co tempo, este matrimonio quixo
que eu fora a madriña do seu filliño. Iso, e coñecer ao pontevedrés
Benito ?o padriño por eles escollido? foi unha soa cousa. Pero unha
das cousas máis intensas que sentín na miña vida?.
Frechazo e casaron axiña no transcurso de 1957, cando aínda non
rematara 5º ano da Escola Normal. Logo viñeron os fillos Carlos e
Jorge Luis, e a súa vida deu unha volta completa de cara á felicidade.
?Alugabamos a casa, e vivía contenta coa miña familia, no meu lar e co
meu traballo
na docencia que sempre amei?.
Cando chegou a Bos Aires nada lle gustaba e mataba a rabia cos dous,
a súa nai e o seu pai. ?Alá tiñamos dúas moreas de patacas en canto
que aquí, apenas un quiliño?, queixábase cándida. E nun clamor, case
berrando: ?desprezabamos o leite da `Pichona´ pero as vacas de aquí si que
teñen auga?.
Moitos momentos e situacións ditosas da súa Pontevedra natal lembra
con agrado Miluca; por exemplo, algún dos acontecementos que esperaba
ansiosa eran cando se cocía o pan, e os días que acompañaba a súa avoa
á feira de Silleda. ?Na aldea todos falabamos galego e escribiamos en
castelán. Se pola beira do faladoiro na praza pasaba o cura, o médico
ou o mestre, saudabamos cun ?Buenos días, señor...´ e seguiamos coa nosa lingua
enxebre. Pero, ai! aquí tamén me fixeron sentir que o galego era unha
fala inferior. Por mor de ser mestra, impedíame eu mesma falar outra
lingua que non fose o castelán. O galego pasou a ser un trazo
distintivo da miña auténtica personalidade, algo que exhibía con
orgullo en afortunadas situacións illadas, momentos nos que a súa
práctica deixaba agromar os sentimentos máis puros dun atavismo que
ninguén ben nado pode esquecer
xamais. Andando o tempo, e xa xubilada da miña profesión, ía
experimentar máis a miúdo o hábito da nosa fala. Pero a vida, máis
cedo que tarde, petoume con dureza. O meu home morreu logo dunha longa
enfermidade e ao pouco tempo, nun desgraciado accidente, perdín os
meus dous fillos?.
Sen podelo evitar, interveu alguén na conversa preguntando con voz
trémula, apagada: ?Entón a vida é unha merda, Miluca??
Os demais calaron perplexos e Miluca botou unha ollada á luz da
xanela, alisou o mantel e amodo, contestou: ?Non; eu teño os meus
queridos netos e as miñas inquedanzas tamén?. Tempo atrás fixen un curso de
conta contos no Centro Cultural Ricardo Rojas. Logo apunteime no
Voluntariado do Centro Galego onde recibín unha apropiada preparación
para brindar asistencia a enfermos que estivesen necesitados;
fundamentalmente lecturas e compaña. O curso incluía conversas e
dramatizacións con médicos e psicólogos e leccións de moral?. Ese é o
compromiso que asumiu quedando satisfeita e dándolle o sentido dunha
verdadeira ancoraxe nas boas intencións que sentimos pero non sempre
cumprimos.
E así Miluca, que é alumna tamén do Curso de Cultura Galega ditado
polo profesor Rodríguez Brandeiro na Asociación de Outes, vai contando
unha rea de anécdotas, coma aquela da veciña galega que lle pedía que
explicase, unha e outra vez, o xeito do servizo de ida e volta das
augas correntes; ou daquelas primeiras compañeiras mestras que
se empeñaron desde o comezo da súa relación en chamala co seu
segundo nome, Sara.
Hai, en troques, algo que Miluca non pode explicar; unha negación
permanente nela: non quere retornar a Galicia. E nese 3 de novembro de
2010, cun sorriso cómplice, a quenda dos mércores no Centro Lalín,
resistiuse a crer que é certo. Porque, perante do Terzo da Fala,
tivemos unha señora, que como outras moitas galegas, se distingue por
ter determinado que na vida non se debe deixar nada na beira de fóra.
E esa é a súa carta de identidade.
Norberto Lema Regini
|
|
|
|
|
| O Comandante Vazquez Recibe a Medalla de la Hispanidad |
|
 |
|
|
|
|
| Artigo publicado pola biografía escrita polo Comandante do Terzo de Galegos |
|
http://www.elpais.com/articulo/Galicia/humanista/pontevedres/fundo/Argentina/elpepuespgal/20101020elpgal_18/Tes
A celebración durante este ano do bicentenario do nacemento de Arxentina destapou a vida das figuras militares e políticas que fixeron posible a construción do país austral. Ata agora de Pedro Antonio Cerviño, un dos protagonistas da Revolución de Maio, o que máis soaba aos porteños era o seu apelido, porque dá nome a unha das rúas emblemáticas do coqueto barrio de Palermo. Hoxe en día son cada vez máis os que se interesan pola traxectoria deste galego que participou no establecemento dos límites xeográficos entre Arxentina e Brasil e predicou o respecto aos pobos indíxenas.
Defendeu que os indíxenas quedasen a vivir nas súas terras.
Cerviño cruzou o Atlántico procedente do seu Campo Lameiro (Pontevedra) natal. "Se teño que definir a Cerviño nunha frase diría que é o pai galego da Arxentina porque na súa figura reúnense todas as virtudes e ideais que Galicia deixou a este país", sinala Horacio Vázquez, autor dun libro sobre el e actual comandante do Terzo de Galegos, un corpo militar fundado polo propio Cerviño, que se distinguiu na loita contra as tropas inglesas que trataban de invadir Bos Aires.
Na súa investigación, Vázquez tratou de coñecer mellor a un home cuxa vida persoal segue sendo un misterio. "Nin sequera sabemos ben os motivos que lle levaron a desprazarse desde Galicia a Bos Aires cando apenas contaba 17 anos. Só puidemos pescudar que era dunha familia de orixe nobre pero humilde", sinala Vázquez.Cerviño chegou á capital arxentina en 1774 e incorporouse como cadete ao rexemento de infantería da guarnición do Río da Prata. Cando aínda levaba pouco tempo no novo continente volveu a España, concretamente á Academia de Matemáticas de Barcelona, para completar a súa formación e converterse en enxeñeiro militar. Segundo indica Vázquez, converterse naqueles tempos en enxeñeiro era como hoxe en día "estudar para ser astronauta".
No caso de Cerviño, os coñecementos adquiridos fóronlle de moita utilidade nos diversos proxectos que acometeu ao longo da súa vida. Tras o seu regreso a Bos Aires traballou como membro da comisión que establecía os límites xeográficos entre a rexión que hoxe é Arxentina e Brasil, viaxou a unha provincia do norte para estudar restos dun meteorito e percorreu os ríos Paraná e Uruguai para realizar informes sobre o seu navegabilidad. Esta última tarefa realizouna por encargo do tamén militar e naturalista aragonés Félix de Azara. En realidade Cerviño facía o traballo de campo que daría lugar ao coñecido libro Viaxes pola América Meridional, do que é autor o propio Azara.
Vázquez explica que o rastro das ideas progresistas de Cerviño pode atoparse ao repasar as notas que escribiu para este libro, xa que fala dos indíxenas que vivían nestas terras sempre de forma moi respectuosa. "Era un humanista. Realizou estudos sobre o desenvolvemento poboacional dos lugares onde vivían os indios e sempre avogou por integralos e non pola súa expulsión", sinala o autor da biografía de Cerviño. O militar galego tamén realizou unha carta naútica do Río da Prata e un plano topográfico de Bos Aires.
Cerviño tivo un papel destacado na resposta aos ataques dos ingleses a Bos Aires durante a primeira década do século XIX. El fora o primeiro director da Escola Nacional de Náutica que foi o embrión para a formación do coñecido como Terzo de Galegos, un corpo formado principalmente por soldados de orixe galega que tivo un papel moi destacado para impedir que os ingleses conquistasen Bos Aires e que actualmente se mantén como corpo honorario.
A pesar da multitude de documentos revisados polo autor da biografía, non resulta fácil realizar un retrato humano de Pedro Cerviño. Sábese que casou en 1802 con María Bárbara de Barquín, tamén con ascendencia española, coa que non tivo fillos, e tamén se coñece a súa adscrición como laico á orde franciscana. En Arxentina a súa figura é sobre todo coñecida pola súa participación no Cabido Aberto que deu inicio á Revolución de Maio de 1810, que marcou o inicio do proceso de independencia de Arxentina tras a invasión de España por parte das tropas napoleónicas. Cerviño apoiaba ao grupo liderado polo xeneral Cornelio Saavedra, que avogaba pola chegada dos criollos ao poder pero mantendo as estruturas sociais creadas polo Virreinato do Río da Prata. Cerviño morreu apenas dous meses antes de que a independencia de Arxentina fixésese efectiva en xullo de 1916.
|
|
|
|
|
| Sen maquillaxe |
|
Dez da mañá dun mércores, no barrio de Congreso. Pola rúa Moreno ao 1900, unha muller dende a beira sur e outra pola norte, avanzan co paso decidido ata atoparse no mesmo punto, a porta do Centro Lalín. A trafega dun día normal de traballo na cidade mostra a habitual indiferenza pero, en troques, as dúas belas e novas porteñas, achéganse á escena imbuídas dese xeito especial que só palpita na alma dun artista. E a ese singular espírito que as une -a paixón polo teatro- súmanse as saudades e o agarimo que agroman dun amor ben gardado dentro dos seus corazóns.
O Centro Lalín ten todo preparado. As portas ábrense de par en par, as luces do salón enfocan o seu paso. Unha platea ansiosa de renovadas sensacións e gañas de coñecelas de preto acólleas. Un mundo alleo as táboas, pero cheo de fervor galeguista.
Alguén ordena o café e a animosa sala das reunións pobóase de anécdotas, lembranzas, e bo humor.
A función vai comezar.
Silvia ?Angustias? Ramos e Marcela ?Consuelo? Fernández Señor van sentíndose máis en confianza. Apoltrónanse, e xa ninguén saberá distinguir a realidade da ficción.
Marcela lembra: ?...e aló no cume do monte, abrazada ó meu home, arredor daquela inesquecible paisaxe; souben da máis completa felicidade?; e subliña o dito abrindo os brazos nun aceno inconfundible de pracer.
Silvia entón, afirma a súa experiencia: ?...nese intre, cando a miña tía avoa me díxo ollando os meus ollos: ´miña queridiña, ti es unha de nós´; foi que o comprendín todo; chorei e sentín a necesidade irrenunciable de escribir para explicar aquilo?.
E continuaron con algúns pasaxes da peza que fan naquel acolledor teatro de San Telmo. Un xogo actoral exclusivo, para o goce dos ollos e dos ouvidos dos perplexos integrantes do Terzo da Fala.
A tan agarimoso encontro so lle faltaban as cancións que, amodo, foron chegando; cancións que estaban axiña de acordo co entusiasmo da roda. So esperaban que as ensaiara a doce voz de Marcela para botalas ao ar. Unha canción trae a outra e o sentimento, sábese, adoita provocar algunha que outra bágoa furtiva. Inevitable pranto que ás veces dá o presente na mesa das xuntanzas. A grande mesa do Centro Lalín, do vermello pano de mesa onde conflúen os distintos vieiros do noso soño de alén do océano.
Arredor dela, estiveron ?catro? galegas; Silvia, Marcela e Angustias e Consuelo, e alí nos deixaron a pegada da súa estimulante compaña. Unha irrepetible función privada que rematou ao mediodía do mércores 8 de setembro de 2010.
Xente de teatro. Xente, que sabe ben como se pode vivir un anaquiño de felicidade aínda sen maquillaxe.
Norberto Lema Regini
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
