| Falar galego como afirmación e sostén da herdanza que levamos no corazón. |
|
| Unha susbstancial aposta de alumnos dos cursos de idioma galego de Bos Aires pola cultura de Galicia |
|
|
| O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| O Pregón para a Feira do Libro de Santiago de Compostela. Marcos S. Calveiro |
|
Santiago nace das follas dun libro e non dun sartego como nos contaron, pois a historia é sempre unha verdade a medias que uns sempre nos relatan segundo lle foi o conto, normalmente o vencedores ou os que mandan. Aínda que para ser máis precisos, foron máis ben dous libros os que conformaron a cidade.
Dous libros, daquela códices, encadernados en vitela e coa súas follas de pergameo. Os dous agromaron case ao mesmo tempo, nos comezos do século XII, e tras deles está a pegada indeleble do primeiro arcebispo de Compostela, Diego Xelmírez. Estes libros dos que falo son a Historia Compostelana e o Liber Sancti Iacobi, máis coñecido como Códice Calixtino.
Estas dúas obras conforman un só espello. A Compostelana reflicte a luz cara ao interior, e o Calixtino cara ao exterior. Ambas as dúas comezan narrando a vida, milagres e martirio de Santiago, o trasladado do corpo santo dende Haifa a Galiza, a chegada a Iria Flavia, o lendario episodio coa raíña Lupa, a morte do dragón, a mansedume dos touros bravos, o enterramento no campo do Libredón e o descubrimento final, a inventatio, do seu sepulcro. A Compostelana prosegue cun relato da vida e logros do arcebispo Xelmírez, nun panexírico que tenta reafirmar a posición senlleira de Santiago en toda a Hispania cristiá. Pola contra o Calixtino transfórmase nunha verdadeira guía de viaxes do camiño, quizabes a primeira con claro interese comercial. Estamos pois ante o GPS daqueles peregrinos de antano: indícanse os camiños, as xornadas de andaina, os pobos e os seus veciños e costumes, os ríos bos e os malos, os hospitais e os santuarios a visitar ata chegar a Compostela, da que fai unha minuciosa e fermosa descrición de todas as súas marabillas.
Foron, destes dous libros de onde abrollou esta Xerusalén de Occidente que logo os canteiros embeleceron coa súa arte xenial a golpes de cicel e maceta. E pasaron os séculos co resón do constante repenicar do ferro sobre os perpiaños e co tintín das moedas que os cambeadores trocaban aos peregrinos chegados das máis afastadas terras, de Ponto a Noruega, de Exipto a Etiopía, como nos contou o licenciado Molina na súa Descrición do Reino de Galicia.
Ata que unha calorosa mañá de 1510 ?si, estamos de aniversario?, un home dacabalo franqueou a porta Faxeira, aí na entrada do Franco. Chamábase García de Aranda, e o seu oficio era o de libreiro. En Compostela, máis que nada, adicouse a reparar códices relixiosos para o Cabido e a facer libros en branco, cadernos para os apuntamentos a Fabrica da catedral. Tras a súa marcha chegou Xoán do Río, que foi o primeiro do que temos constancia que vendou un libro impreso, daquela chamados libros de molde: un misal para o Hospital Real o 29 de xullo de 1527, polo que cobrou dous ducados.
Chegarían logo máis libreiros á cidade do Apóstolo: Xoán Verdote, Pedro López, Andrés Pajazo, Xiraldo do Sol, Guillerme Delmas, e Agostiño de Paz. Algúns, amais de libreiros, foron impresores ou encadernadores. E entre todos eles sobrancea a figura Xiraldo do Sol. De orixe francesa, na súa libraría da rúa da acibechería chegou atesourar centos de volumes, e foi quen de recuperarse dun pavoroso incendio no seu negocio. Á súa morte o inventario da súa libraría acadaba os 2.500 volumes, entre libros de fondo e aqueles novidades que lle chegaban dende Salamanca. Había libros en grego, en latín ou en romance. Libros de música, relixión, astronomía ou medicina. Obras de Homero e de Aristóteles. De Erasmo e de Maquiavelo. Ou O Amadís de Gaula ou A Celestina. Todo tiña cabida nos andeis da rúa da Acibechería, nun marabillosa relanzo de tolerancia e liberdade.
Estamos polo tanto de festa, por este aniversario perdido na poeira da nosa historia, e porque os libros saen as nosas rúas nunha mareira de coñecemento, ilusión e fantasía coa que esquecer a tristura de grisalla das nosas vida.
Sirvan agora as palabras do grande poeta de Celanova para darnos azos neste maio florido de libros que hoxe comeza:
Querédes castañas
D'os meus castiñeiros?...
Cantádeme un mayo
Sin bruxas nin demos:
Un mayo sin segas,
Usuras nin preitos.
Sin quintas, nin portas, nin foros, nin cregos
Todos sabemos quen son as bruxas e os demos que nos aldraxan e negan. Quen quere segar as carqueixas e uces das nosas letras. Quen quere poñer quintas e portas nas nosas bocas. Quen quere que a invernía nos asolague. Quen quere que outra primavera non chegue e murchen para sempre os pampullos do noso falar.
E en maio viremos berrar nestas rúas e a encher a quintana cun bico, unha flor e un cantar. Mais ese camiño hai que facelo acotío, en primavera si, pero no verán, no outono e no inverno, tamén. E mercar a nosa literatura debería ser o noso primeiro mandamento. Incumpríndoo, o demais de pouco vai servir. Precisamos falantes, mais tamén lectores. Onde están todos os que berran, corean e cantan? Eu non os vexo nas nosas librarías.
Temos unha literatura á altura ou mellor que calquera das europeas, con textos das máis variadas temáticas, calidades e rexistros. Sei que hai un libro galego para cada un de vós agardando nun stand desta mesma feira, poñería a miña propia man no lume. Só precisades achalos e darlles unha oportunidade, sei que non vos defraudarán aos moitos, que por desleixo, ignorancia ou prexuízos, non vos achegades a eles para acariñar as súas lapelas, para cheiralos, para abrir as súas follas onde abrochan as flores e mergullarvos na súa gozosa lectura.
E se tedes dúbidas, xa sabedes, preguntádelle aos libreiros, aos sucesores da arroutada estirpe daqueles oitos magníficos que hai 500 anos comezaron a abrir os seus negocios nestas mesmas rúas. E non está de mais, como remate deste pregón, repetir os seus nomes, como nun esconxuro que arrede todos os males que nos asexan neste tempos escuros, unha laica pregaria por eses novos tempos que son chegados. Animádevos e repetide comigo: García de Aranda, Xoán do Río, Xoán Verdote, Pedro López, Andrés Pajazo, Xiraldo do Sol, Guillerme Delmas e Agostiño de Paz
* * * *
Cando limos o Pregón a primeira idea foi: quen nos dera escribir na nosa lingua aínda que só fora o 10 % de ben !
A marabilla das palabras feitas frases que teñen música de seu enche os ollos de ledicia e os oídos de maxia. Está a ensinar historia cunha prosa cargada de poesía, entretida e tan ben feita que, ao remate, ficamos querendo máis.
Neste lado do mundo, o de escribir ben en galego non o temos moi doado; sen profesores, sen os cursos Celga para este ano, practicamente sen libros, quédanos só o desexo e a lembranza do que nunca tivemos.
Vivimos noutro país, mergullados neste castelán con acento arxentino que falamos a cotío e aquí, a 10000 km da Terra, fabricámonos con moito esforzo unha realidade paralela feita de sons en galego tratando de acadar aquilo que debería ser noso de propio dereito. O escritor do Pregón deunos, sen querer, a mellor clase de lingua
Alicia Lago Roca
|
|
|
|
|
| Deixa o teu comentario |
|
|
|
|
|
