| Falar galego como afirmación e sostén da herdanza que levamos no corazón. |
|
| Unha susbstancial aposta de alumnos dos cursos de idioma galego de Bos Aires pola cultura de Galicia |
|
|
| O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ESA VELLA FOTO |
|
 Por Manuela Buján
Outubro 2009.
Atopou a foto sen buscala. Nalgún momento, entre todos os seus papeis e os seus recortes, apareceu pequena, neses tons entre sepia e un branco e negro deslucido.
Foi ese xesto da pequena apoiando a man sobre o ombreiro do seu pai, o que quedou impreso na súa memoria. Nunca lle prestou atención a ese detalle. Ese brazo estendido, reclinado sobre o seu pai.
A foto.
A nena mirábaa desde a foto, e desde esa mirada ela redescubre o seu receo e a súa ansiedade nese xesto adusto e preocupado. Foi ese xesto o que a convocou, levándoa á historia detrás da imaxe. A súa propia historia.
Durante varios días a foto cor sepia estivo por aí roldando. Nunca lle deu demasiada importancia. Sobrevivira a algunha mudanza; a décadas de esquecemento, relegada sempre nalgunha caixa coas poucas pegadas fotográficas da súa familia e dela mesma.
E agora estaba alí, fronte o ordenador, coa foto na man nun branco e negro desvaído, fronte a un monitor de branco infinito, unha tarde calquera de outubro, tratando de envorcar en dous ou tres páxinas, algúns recordos, rexistrar o son dalgunhas voces que volvían desde o seu pasado de tarde en vez, casi desde que tiña memoria.
Algunhas veces propúxose deixar en palabras esa parte da súa historia que tanto marcara a súa vida. Primeiro fora fronte á vella Olivetti e despois, xa máis cerca no tempo, fronte o ordenador. E sempre abandonara a tarefa aquela de envorcar nun papel branco os seus evocaciones e expulsar dalgún xeito esa parte escura da súa vida.
Por onde empezar?
Novembro de 1950.
O porto de Vigo e centos e centos de galegos, familiares, amigos. Vultos, paquetes, valijas. Despedidas. Bágoas e choros contidos. A excitación e a dor. Tratar de arrinconar na memoria o que se deixaba atrás. A familia, a aldea, os amigos. Habería retorno ou simplemente era un adeus definitivo?.
Víase así mesma en brazos da tía Mercedes cruzando os controis da aduana. Dous anos e un pouco máis tiña entón. Confundida entre tantas maletas e baúles mesturados con tanta ansiedade e tantos ruídos que atravesaban o aire.
Manolita seguía nos brazos da tía, dunha tía que contiña a pena e a quen lle resultaba difícil entender porque aquela pequena tiña que deixar os seus primeiros recordos e irse tan lonxe. Habíase encariñado tanto con ela neses meses....
Señora? díxolle a empregada da aduana, ?como deixa vostede ir a esta pequena ir tan lonxe e soa co seu pai?
--Teñao vostede por seguro que se fora a miña filla, non a deixaría ir, quedaría aquí coa sua familia e coa sua nai--, contestou a tía?.
Febreiro 2008.
A tía Mercés, a de ?A Xesta? contoulle na calidez da cociña da casa da aldea. Nesa casa onde Manolita volveu logo de case sesenta anos. Viuna golpear con forza a mesa coa súa man, tan ajada e tan firme nos seus noventa anos, cos seus ollos claros cravados nos seus. A súa era unha voz que se alzaba evocando os vellos reclamos pola falta de coraxe para impedir a partida da pequena. Ela que se quedou nese espazo de fame e incerteza, e aqueloutros que habían emigrado ?escapado?--, a unha América que se manifestaba tan pródiga e xenerosa.
As preguntas que lle facía á tía eran sempre as mesmas. Eran preguntas que se fixo desde sempre. Porqué deixárona partir?. Porqué mamá non a acompañou nesa viaxe tan longa e tan lonxe? Deixala ir soa co seu pai. Porque despois esperara tanto tempo, máis dun ano, para emprender a viaxe e reencontrarse con ela? Porqué tivo que afastarse de todo aquilo que aprendera a recoñecer como próximo aos seus afectos? En Galicia quedaban a súa nai e o seu irmán maior, Jaime. Non tería que ser el quen tiña que viaxar co seu pai?
A tía seguía falando, golpeando a mesa cuberta co mantel. Desde os seus propios recordos, e a medida que ía desgranando esa parte da súa propia historia, a tía ía recuperando eses momentos do seu pasado.
En Bos Aires o tío Rogelio e a outra tia Mercedes, reclamábanos. Non puideran ter fillos e necesitaban a esa sobrina de ceño engurrado para completar o seu presente, atenuar a soidade do seu futuro e quizais coidalos na súa vellez.
En Galicia unha moza parella con dous pequenos que atender, unha precaria situación económica nun país que se recuperaba dunha sanguenta e furiosa guerra civil. E ese ofrecimiento tan oportuno que lle chegaba desde Bos Aires, do seu irmán Rogelio. Eles necesitaban unha compañía. A nena-sobrina sería perfecta. A posibilidade dun novo comezo para Adelina e Manuel, lonxe das débedas e de apértelos económicos.
Nesa cociña de aldea a tía faláballe da angustia e as bágoas da nai pola partida da nena. Imaxinou ás dúas mulleres nesa mesma cociña oestaban , moi novas as dúas, compartindo temores. Unha terra afastada. O destino de moitas mulleres galegas proxectadas --por esas cousas do destino dos emigrantes expulsados--, máis aló da súa aldea e a súa xente. Mulleres que, en moitos casos non podian elixir, só seguir ao seu home.
Outubro 2009
Atopou a foto sen buscala. Nalgún momento, entre todos os seus papeis e os seus recortes, apareceu pequena, neses tons entre sepia e un branco e negro deslucido.
Novembro 1950
É o patio da casa de Flores. Os tres homes aparecen serios, formais. Miran a cámara co ceño engurrado. Un momento retido para a historia familiar. Traxes escuros. Pano no peto da chaqueta, e gravata. Papá ten trinta e un ou trinta e dous anos. É o máis novo dos tres homes. Coas mans nos petos mira a cámara sen rexistrar, quizais, que sobre o seu pescozo apóiase a man de Manolita, buscando o seu contacto, o seu apoio, non quere afastarse desa persoa que representa todo o seu mundo coñecido. Pero non é ela a que decide.
Ela xa está noutros brazos, os do tío Rogelio, que a sostén dominando a escena, con expresión de madurez e de responsabilidade por esa paternidad recente que lle chegou de Galicia. Mercedes, a outra tía Mercedess, a de Arxentina, vestiu á pequena para a foto cun vestido de tafeta en cadros vermellos e brancos. Quere enviar a foto a Galicia, mostrar que a nena está ben coidada. Ela fíxolle o vestido, peiteoulle o flequillo e colocado o moño. Xa é a súa? nena. Pero por agora, nesa foto, a man de Manolita segue apoiada no home,buscando ao seu pai.
Un ano e medio máis tarde o reencontro familiar. A casa de Flores e un patio que divide ás dúas familias. Cada unha con o seu neno. Manolita co tío Rogelio e a tía Mercedes. Cruzando o patio a outra familia : papá Manuel, mamá Adelina e o seu irmán Jaime. Simplemente o acordado. Despois o tempo seguiría entretejiendo as súas historias.
Outubro 2009
Vivira con moitas preguntas. Quizais demasiadas. E sempre foron posibles respostas, máis próximas a simples especulacións que a certezas sobre o que sucedera, pero especulacións que unha vez instaladas, nunca as puido quitar das súas reflexións; íanse por un tempo pero sempre volvían.
Moito influíra esa historia súa nas súas decisións de vida. Quería escaparse dos medos vividos durante a súa infancia. sentira que non pertencía a ningún dos dous grupos familiares : para uns era a sobrina, para os outros?nunca tivo a oportunidade de souber o que era para os outros.
Fora esa foto a que fixo que se sentase a escribir este pequeno pedazo da súa historia. Este pequeno relato sobre migrantes, tan distinta e tan parecida á de tantos outros, e que sesenta anos despois, achégase á beira dos recordos e faise conto. Desexa que quen se deteña a ler estas liñas, redescubra nesta narración esas historias que se repiten unha e outra vez, historias que falan da Galicia emigrante, tan doída, tan enche de ausencias e de crebes, e que rexorde cada vez que é evocada polas súas descendientes.
|
|
|
|
|
| 1 Comentario(s) |
|
| 1 |
Lín o texto de Manuela Buxán e atopeime cunho dos esgazantes relatos da inmigración. Unho máis; pero? que historia! Unha narración, aínda, que nos peta moi de perto e nos chega de perplexidade e sincero agarimo. Coido entrever á pequena Manoliña; coñezo á Manuela adulta, e as dú#blgtk08#as entenrecen. Aquela neniña que na fotografía extende súa man esperanzada, e a muller que sente e vibra en galego e arxentino; esa que memoriza e relata nunha tercera persona que conmove.
En fin; daquelas historias que pórtanse nos ombros toda unha vida e deixan pegada. |
|
|
Comentario por Norberto Lema Regini (26-09-2017 23:36) |
|
|
| Deixa o teu comentario |
|
|
|
|
|
