Blog da Comisión Cultural MARTÍN SARMIENTO de Vilafranca para a potenciación do uso do galego nos centros do ensino no Bierzo e a promoción dos Intercambios escolares Bierzo-Galicia.
Sabemos con maior pecisión a importancia que as ideas sobre Galicia dun ilustrado e erudito como Sarmiento tiveron un eco notable e poderíamos dicir que determinante en varios aspectos dos procesos que os intelectuais progresistas do XIX realizan en distintos momentos, transcendentais para marcar o ritmo de cambios que definen os avances ideolóxcicos do XIX. Aparece esta referencia á difusión da obra de Sarmiento na década dos 50 a través de distintas publicaciois, entre elas o xornal El País ligado ao Partido Demócrata (o primeiro con carácter republicano)como se detalla nesta investigación á que se lle dá pulo nesta nova en Praza Pública no que se di literalmente sobre Luís Rodríguez Seoane, un dos participantes no Banquete de Conxo:
"Forma parte do que podemos chamar xeración do 56, que son os herdeiros da xeración do 46. É un grupo de xente que socializa ao redor do Liceo de la Juventud, no que tamén está Murguía, Rosalía de Castro, Aurelio Aguirre, Pondal... Son estudantes da Universidade de Santiago de Compostela pero teñen a conciencia de que o deber do estudante non é a formación individual, senón poñer o saber que eles adquiren ao servizo do pobo. El móvese no ambiente provincialista e intégrase no Círculo Provincialista de Pontevedra, onde funda o xornal El País. Ese Círculo foi moi importante para a difusión da figura de Sarmiento. Pero Rodríguez Seoane despois colle outro camiño e afástase un pouco da actividade intelectual, centrándose na súa carreira académica e profesional. Participa na Xunta Revolucionaria de 1868, pero nese momento xa non se move nas claves do Partido Demócrata, senón máis ben nun progresismo moderado."
Está aberta a discusión denda fai muito tempo, porque de feito, Prisciliano viviu fai séculos nun momento crucial para o asentamento do Cristianismo cando era unha relixión en auxe, pero en gran medida recén chegada á nosa terra.
Un autor berciano, Aniceto Núñez de Cacabelos, vén de editar en castelán un libro sobre este tema alimentando a polémica sobre o lugar de nacemento deste Prisciliano, considerado o primeiro mártir galego.
De novo volvemos a colgar no noos blog un dos traballos de investigación sobre o amplo e variado epistolario de Sarmiento, realizado na época na que Filgueira Valverde presidía o Consello da Cultura Galega, un dos períodos máis fecundos en canto a divulgar e difundir a figura do noso frade bieito. Sabemos da publicación de outros epistolarios con posterioridade como as Cartas al Duque de medina Sidonia do estudoso berciano Santos Puerto e que editou o Instituto de Estudos Bercianos, pero o presente traballo foi no seu momento un referente á hora de coñecer este denso e peculiar apartado da obra sarmentiana, que define tan ben, por outro lado, a fórmula vital de Martín Sarmiento. Deixamos aquí o Epistolario disposto por X.Filgueira Valverde e Mª Xesús Fortes Alén,na edición de 1975, no que atoparemos un conxunto de cartas a familiares, a amigos e a autoridades.
O Bierzo Oeste e as montañas de Galicia de xeito funcionan como un conxunto único de manifestaciois da cultura inmaterial. Trátase dun verdadeiro paraíso perdido se botamos a vista atrás e vemos fotos de hai unhas décadas como a de Paradaseca que encabeza esta entrada. Anos despois chegarían proxectos salvadores como os de Campo del Agua do que nos restan un teitador asentado en Burbia, que foi quen de facer varios proxectos para Prada no val do Bierzo en Cacabelos, imitados máis tarde en Balboa e Canteixeira (que tiñan e tein pallozas de vello) ou Carracedelo con fins turísticos e para albergar un restaurante. Pero en Canedo atopamos recentemente outros teitadores de Piornedo.
Realizamos varias xestiois e nada sabemos sobre se o proximo curso 2016-17 o centro escolar CRA MARCIAL ALVAREZ CELA da Veiga de Valcare impartirá como optativa a materia de galego para os seus alumnos fillos/as e netos/as de familias galegofalantes.
Polo que temos sabido a Asociación de Pais e Nais do centro fixo saber do seu interese porque así sucedera (ademais das nosas xa reiteradas solicitudes en distintos eventos e ante diversas autoridades competentes). Non falta muito para saber se esta lóxica reivindicación ten un resultado positivo.
Por se hai algunha dúbida de que todo ou case todo está por facer poñan atención na cantidade de inercias que se poden apreciar nesta reportaxe sobre a Veiga de Valcarce e o galego en Castela e Léon que (a pesar de estar feita en Galicia) consolida un trato moi pouco axeitado cara a nosa lingua, a pesar de ser o tema central da reportaxe.
Como xa é ben sabido a candidatura berciana para o Día das Letras Galegas 2017 non acadou os apoios necesarios no seo da Academia para conformarse como o punto de partida da celebración do Bicentenario de Fernández Morales e a segunda ocasión na que o galego do Bierzo estaría na boca de todos os galegos. Lamentamos que Fernández Morales teña que esperar para ser recoñecido como autor de pleno dereito en Galicia e facémonos eco dun de artigo referente a este tema:Morales e o galego do Bierzo poden esperar?
DO SILENCIO DO BIERZO EN MANUEL MARÍA AO BIERZO SONORO DE MORALES.
O Bierzo é unha fermosura tan perfecta
que me fire moi fondo. E que me manca.
MANUEL MARÍA
Celebramos o Día das Letras deste 2016 ollando a Galicia a través dos ollos asombrados e o sentir de Manuel María, non canta na Chá ninguén, dicía o poeta que no existir ferinte procura da súa Terra unha resposta e será dela quen atopa un son contundente, un reclamo permanente de identidade saudosa na propia fala. Manuel María é por iso un poeta comprometido e sensible que descobre nas Médulas e no seu vermello sangrante, a propia patria inmortal e eilí abríuselle a ferida do Bierzo que describe como unha bandeira na néboa azul e branca, esfarrapada, inconcreta e esvaída, unha soidá desamparada no silencio.
Magoáballe no Bierzo o silencio desa lingua irrenunciable xurdindo, coma unha árbore, do mesmo ser da terra dun xeito necesario e natural. Iso dixo Manuel María naquela festa da poesía en Vilafranca á que fora invitado e falara aos bercianos en galego. E falou de como no silencio dos Séculos Escuros un galego berciano, o Padre Sarmiento sementara escritos que, sen o prever o sabio, serían, sobre o modelo da tradición oral, coma un monte ou unha fonte daquel que o ilustrado vilafranquino chamaba o seu reino dos mil ríos e serviría para erguer ese idioma tan descoñecido de todos e tan desprezado. Terra e auga da que beberon Rosalía, Castelao ou Manuel María na procura dunha identidade. Mais Manuel María, sensible ao son das zocas ou o canto do carro, non reparou entón nos versos sonoros de Antonio Fdez. Morales, un poeta da fala da nosa xente humilde do XIX , porque apenas era coñecido e ata os anos 90 Morales foi para a crítica, galega e berciana, unha cita breve e inconcreta como a néboa...
Pero os tempos mudan, a fala dos pobos e as palabras son teimudas. De Pontevedra a Vilafranca desprazouse en 2002 a Academia para homenaxear ao erudito Sarmiento e facer visible aos galegos, e aos non galegos, esta comarca que fala, conta e canta en galego. Nun Bierzo no que día a día perdemos falantes da lingua de Sarmiento e Rosalía, para rachar con ese silencio ferinte do que se queixaba Manuel María, hoxe reclamamos un Día das Letras para Antonio Fernández Morales que, seguindo a Sarmiento e antes que Rosalía,en 1861, cantou e escribiu a esta terra berciana nun libro valente no que podemos ler miles de versos cheos de sons que luitan por non morrer:
No mesmo medio do xardín berciano
onde situada estuvo a populosa
Bergidum Flavium que o poder romano
non pudo defender da belicosa
xente goda; nun val que rega ufano
o Cúa, ó pé do Castro da Ventosa
veise unha villa do xardín delicia,
porta de flores da feraz Galicia...
Sobre túa frente de nubes gualdas
coronas teis,
dormes de flores entre guirnaldas
y o Sil bicando túas ricas faldas
corre a teus peis...
Con fala ignota vai murmurando
con muito afán
das túas neniñas o nome blando;
ou, porq´ as deixan, quizá chorando
as ondas van?
Este lugar é unha villa
franca, garrida, sencilla,
cos honores de Ciudá,
que de dous ríos na orilla
e nun val clavada está...
Cual tesoro q´ a codicia
de dous avaros escolta
con xusticia, ou sin xusticia,
tira por ela Galicia,
mais Castilla non a solta.
Coa mesma valentía e sensibilidade dos poetas, mirando ao futuro esperanzador que nace no presente, o bicentenario deste autor que se celebrará no 2017 é logo unha ocasión innegable para que bercianos e galegos definitivamente renunciemos a ese silencio ferinte ao que a historia pasada nos quixo relegar. Proclamemos xuntos aos ventos, que ignoran as fronteiras, a esencia singular deste rico patrimonio cultural que compartimos e que nos imprime personalidade, a uns e a outros,a un lado e a outro do Cebreiro.
Sabemos con maior pecisión a importancia que as ideas sobre Galicia dun ilustrado e erudito como Sarmiento tiveron un eco notable e poderíamos dicir que determinante en varios aspectos dos procesos que os intelectuais progresistas do XIX realizan en distintos momentos, transcendentais para marcar o ritmo de cambios que definen os avances ideolóxcicos do XIX. Aparece esta referencia á difusión da obra de Sarmiento na década dos 50 a través de distintas publicaciois, entre elas o xornal El País ligado ao Partido Demócrata (o primeiro con carácter republicano)como se detalla nesta investigación á que se lle dá pulo nesta nova en 
 - copia.jpg)
DO SILENCIO DO BIERZO EN MANUEL MARÍA AO BIERZO SONORO DE MORALES.