| Blog da Comisión Cultural MARTÍN SARMIENTO de Vilafranca para a potenciación do uso do galego nos centros do ensino no Bierzo e a promoción dos Intercambios escolares Bierzo-Galicia. |
|
|
| O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| RICAS ANTIGAS PALABRAS DA FLORA |
|
 Os merodos
Nos montes do Bierzo, igual ca nos montes de Galicia, existe un arbusto de dous a tres metros chamado érbedo ou morogueira cuxos froitos son os merodos. O seu nome científico é Arbutus Unedo L.
O nome de érbedo vén precisamente de ARBUTUS, que era como se coñecía en latín, mentres que o nome de morogueira coincide co da planta herbácea que produce os amorodos, morotes, etc, precisamente porque os froitos da amorodeira son parecidos aos do érbedo. Polo tanto convén non confundir os merodos ou amorodos do érbedo (madroño en castelán), cos amorodos da amorodeira (fresa en castelán).
O nome de morogueira e merodo, xunto coas súas variantes, provén do latín MORU, que significaba ?mouro?, posiblemente facendo referencia á color moi vermella que acada cando está maduro o froito.
A árbore ten o tronco coa cortiza áspera e de cor parda avermellada que se desprende en placas, as follas, que son perennes, de cor verde intensa e brillante, de forma lanceolada, recórdannos ás do loureiro.
Os seus froitos como xa dixemos son os merodos, son redondos, pequenos e rugosos, comestibles e coa polpa de cor laranxa ou vermella. Maduran no outono das flores do ano anterior, é dicir, tardan un ano en madurar. Cando está maduro presenta unha cor vermella intensa e, tanto se os compramos na froitería como se imos recollelos ao campo, hai que escoller os de mellor aspecto visual, sen golpes nin mazaduras, xa que son moi perecedoiros, polo que convén consumilos en pouco tempo despois da súa recolección.
Este froito contén un 10 % de azucre, polo que antigamente empregábase para facer augardente e vinagre. Tamén se adoita utilizar para elaborar xelatinas e marmeladas polo seu contido en pectina e ácido málico, aínda que tamén pode consumirse cru. Unha vez cociñado é apropiado para adubar carnes, caza e tamén para acompañar froitas tropicais.
Tamén ten usos medicinais, e os estudos máis recentes apuntan a unha actividade cardioprotectora grazas ao seu contido en taninos e flavonoides.
Os merodos cando están maduros conteñen certa cantidade de alcol que é a causante da súa infundada toxicidade, xa que se se toman en abundancia poden provocar dor de cabeza ou certa embriaguez . De feito o seu nome latino UNEDO significa ?un? e é a orixe que se atribúe á recomendación popular de tomar esa froita con moderación (dun en un).
No Bierzo hai lugares que fan referencia a esta árbore, así atopamos Herbededo, Erbedal en Sanvitul que nos están a falar de lugares onde abundaban os érbedos.
Polo que respecta ao froito, hoxe atopamos persoas co apelido Merodo, que fai referencia precisamente ao froito desta árbore. No dominio lingüístico do galego é bastante frecuente atopar como apelidos nomes de árbores ou froitos.
Os morangos
Desta palabra hai quen asegura que como a de amorodo (coas súas variantes: amorodo, morodo, morote, morogo)>é de SUBSTRATO PREINDOEUROPEO. unha raíz -mor- que está estendida pola Europa meridional,desde o Atlántico até o Cáucaso e quizás sostida por unha etnia (emparentada cos protovascos) chegada a estas terras do Leste.
Aínda hai outras palabras con raíz preindoeuropea como: Coto, outra das nosas antigas palabras (alá polo terceiro milenio a.C.) e tamén sobaco ou unha que usamos en Marín: "cosco" unha curiosa palabra para referirnos ao lixo.
DIEGO RAFAEL SANTÍN (IES. Padres Sarmiento)
e JESSICA PASTORIZA DEL RÍO (CPR. San Narciso) |
|
|
|
|
| Deixa o teu comentario |
|
|
|
|
|
