BLOG DO E.N.D.L. DO I.E.S. EBA DE CULLEREDO |
|
____________________________________
"TODAS AS LINGUAS SON PATRIMONIO DA HUMANIDADE"
___________________________________
CONSTITUCIÓN ESPAÑOLA
TÍTULO PRELIMINAR
Artigo 3
2- As demais linguas serán tamén oficiais nas respectivas Comunidades Autónomas de acordo cos seus ESTATUTOS.
Artigo 148
1. As Comunidades Autónomas poderán asumir competencias nas seguintes materias:
17- O fomento da cultura, da investigación e, no seu caso, do ensino da lingua da Comunidade Autónoma.
____________________________________
ESTATUTO DE AUTONOMÍA DE GALICIA
TÍTULO PRELIMINAR
ARTIGO 5
1. A lingua propia de Galicia é o galego.
2. Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.
3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento.
4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.
_______________________________
A ROSALÍA
Do mar pola orela
mireina pasar,
na frente unha estrela,
no bico un cantar.
E vina tan sola
na noite sin fin,
¡que inda recei pola probe da tola
eu, que non teño quen rece por min!
A musa dos pobos
que vin pasar eu,
comesta dos lobos,
comesta se veu...
Os ósos son dela
que vades gardar.
¡Ai, dos que levan na frente unha estrela!
¡Ai, dos que levan no bico un cantar!
(Manuel Curros Enríquez)
_____________________________________
VIAXEIRO
Viaxeiro que vés de lonxe
e vas de paso.
Coa palabra máis viva
do meu linguaxe, falo.
Repudio as inxusticias
e a liberdá procramo.
Digo a miña verdade
e no pobo descanso.
Viaxeiro que vés de lonxe
e vas de paso.
Teño a luz dos abrentes
e as estrelas reparto.
Estou cos sufridores
vivo co desherdados
pelexo contra noite
e non creo nos anxos.
Viaxeiro que vés de lonxe
e vas de paso.
dille aos irmaus da terra
que é moi triste o Pais dos Ananos.
(Celso Emilio Ferreiro)
____________________________________
24 DE FEBREIRO ANIVERSARIO DO NACEMENTO DE ROSALÍA DE CASTRO. SEMPRE NA MEMORIA. |
|

|
O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ROSALÍA DE CASTRO |
|
O 24 DE FEBREIRO CONMEMÓRASE O SEU NACEMENTO.
Rosalía de Castro é a figura máis importante do Primeiro Renacemento galego. Naceu en Santiago de Compostela, o 24 de febrero de 1837, como froito das relacións entre unha fidalga e un sacerdote. Desde ben nena pasou a vivir coa súa nai, primeiro na zona de Padrón e, a partir de 1850, en Santiago de Compostela. Nesta cidade Rosalía será testemuña da terríbel fame e do andazo de cólera de 1853-54 e vivirá o fervor revolucionario deses anos. É probábel que iniciase a súa formación na Sociedade Económica de Amigos del País, mentres asistía con regularidade ao Liceo de la Juventud, lugar de encontro dos intelectuais comprometidos co movemento provincialista. As correntes ideolóxicas que imperaban no grupo, e que permanecerán sempre na obra de Rosalía, eran o socialismo utópico e o republicanismo democrático.
Posibelmente non fose casual que a marcha de Rosalía a Madrid, en 1856, coincidise coas represalias contra os participantes no Banquete de Conxo, organizado polo grupo do que ela formaba parte, aínda que o máis probábel é que se desprazase á Corte coa intención de se dedicar profesionalmente á escrita. Alí casou con Manuel Murguía en 1858 e publicou as súas primeiras obras: o poemario La Flor (1857) e mais a novela La hija del mar (1859). Nesta última aparece xa a Rosalía feminista, a escritora que, dentro dos estreitos límites que lle impón a época, fai unha alegación en defensa dos dereitos da muller.
A década dos 60, que desembocou na Revolución do 68, foi un período de grande efervescencia intelectual e política. Rosalía e Murguía formaban parte desa corrente federalista e republicana que aspiraba a un novo modelo político en que a causa galeguista tería cabida, que soñaba con ideais do socialismo utópico: liberdade relixiosa, libre comercio, sufraxio universal... Neste ambiente de ilusión e esperanza no futuro, Rosalía escribiu os Cantares gallegos, cuxa publicación, en 1863, marcou o inicio do Primeiro Renacemento. No "Prólogo" intentou suavizar as posíbeis reaccións contra o libro polo seu carácter reivindicativo, o uso exclusivo do galego e a autoría feminina.
Rosalía era por entón unha escritora profesional que colaboraba con regularidade en diversas publicacións, mentres atendía ás obrigas familiares que a levaron a residir unhas veces en Castela (Madrid e Simancas) e outras en Galiza (Lugo, Compostela, A Coruña, Padrón), onde ficará definitivamente na década dos 70. Mais o fracaso da Revolución do 68 e a Restauración Borbónica acabaron coa esperanza no futuro. Á ilusión seguiu o desengano, agravado polas dificultades económicas derivadas do cambio político e polas discrepancias e disputas entre Murguía e Lamas, entre o galeguismo progresista e o galeguismo conservador. As consecuencias destes desencontros pagounas Rosalía, pois ficou sen posibilidades de colaborar na prensa galega. A máis relevante escritora das nosas letras tivo que publicar o seu derradeiro poemario galego, Follas Novas (1880), na Habana e Madrid. O desencanto e a amargura ditaron as "Dúas palabras da autora" con que se abre este poemario, en que a muller galega, os nenos, os vellos e todos os desposuídos encontraron a súa voz propia.
O cancro acabou coa vida de Rosalía en 1885, non sen que antes deixara unha importantísima obra en español, poética (En las orillas del Sar) e narrativa (El primer loco, Ruinas, El caballero de las botas azules), que aínda non está suficientemente valorada.
No centenario da publicación de Cantares Gallegos, a Real Academia Galega consagrou o 17 de Maio á celebración do Día das Letras Galegas, que lle foron dedicadas a Rosalía na súa primeira edición. Os restos da nosa máis insigne escritora repousan no Panteón de Galegos Ilustres, en San Domingos de Bonaval.
POEMAS DE CANTARES GALLEGOS
Adios rios, adios fontes,
Adios regatos pequenos,
Adios vista dos meus ollos
Non sei cando nos veremos.
Miña terra, miña terra,
Terra donde m' eu criey,
Ortiña que quero tanto,
Figueiriñas que prantey.
Prados, rios, arboredas,
Pinares que move ó vento,
Paxariños piadores,
Casiña dó meu contento.
Muhiño d' os castañares,
Noites craras de luar,
Campaniñas trimbadoras
Dá igrexiña dó lugar.
Amoriñas d' ás silveiras
Qu' eu lle dab' ó meu amor,
Camiñiños antr' ó millo,
Adios para sempr' adios!
Adios groria! adios contento!
Deixo á casa onde nacin,
Deixo á aldea que conoço,
Por un mundo que non vin!
Deixo amigos por estraños,
Deixo á veiga pó lo mar,
Deixo, en fin, canto ben quero...
¡Que pudera non deixar!...
Mais son prob' e mal pecado,
A miña terra n' é miña,
Qu' hastra lle dán de prestado
A veira por que camiña
O que naceu desdichado.
Téñovos pois que deixar,
Hortiña que tanto amei,
Fogueiriña dó meu lár,
Arboriños que prantei,
Fontiña do cabañar.
Adios, adios que me vou,
Herbiñas do camposanto,
Donde meu pay s' enterrou,
Herbiñas que biquey tanto,
Terriña que vos criou.
Adios tamén, queridiña...
Adios por sempre quizais!...
Dígoch' este adios chorando
Desd' á veiriña do mar.
Non m' olvides, queridiña,
Si morro de soidás...
Tantas legoas mar adentro...
¡Miña casiña! meu lar!
Airiños, airiños aires,
Airiños da miña terra,
Airiños, airiños aires,
Airiños, leváime á ela.
Sin ela vivir non podo,
Non podo vivir contenta,
Qu' á donde queira que vaya,
Cróbeme un-ha sombra espesa.
Cróbeme un-ha espesa nube
Tal preñada de tormentas,
Tal de soidás preñada,
Qu' á miña vida envenena.
Leváime, leváime airiños,
Com' un-ha folliña seca,
Que seca tamen me puxo
A callentura que queima.
¡Ay! si non me levás pronto
Airiños da miña terra,
Si non me levás airiños
Quisais xa non me conesan.
Qu' á frebe que de min come,
Vaime consumindo lenta,
E no meu corazonciño
Tamen traidora se ceiba.
Fun n' outro tempo encarnada,
Com' á color de sireixa,
Son oxe descolorida
Com' os cirios d' as igrexas
Cal si un-ha meiga chuchona
A miña sangre bebera;
Vóume quedando muchiña
Com' un-ha rosa qu' inverna.
Vóume sin forzas quedando,
Vóume quedando morena,
Cal un-ha mouriña moura,
Filla de moura ralea.
Leváime, leváime airiños,
Leváime á donde m' esperan
Un-ha nay que por min chora,
Un pay que sin min n' alenta,
Un hirman por quen daria
A sangre d' as miñas venas,
E un amoriño á quen aIma
E vida lle prometera.
Si pronto non me levades,
¡Ay! morrerei de tristeza,
Soya n' un-ha terra estraña,
Dond' estraña m' alomean,
Donde todo canto miro
Todo me dic' ¡estranxeira!
iAy! miña probe casiña,
Ay! miña vaca bermella,
Años, que valás nos montes,
Pombas, qu' arrulás nas eiras,
Mozos qu' atruxás bailando,
Redobre d' as castañetas,
Xás-co-rras-chás d' as cunchiñas,
Xurre, xurre, d' as pandeiras,
Tambor do tamborileiro,
Gaitiña, gaita gallega,
Xa non m' alegras dicindo:
Muiñeira! muiñeira!
¡Ay quen fora paxariño
De leves alas lixeiras!
Ay! con que prisa voara
Toliña de tan contenta,
Para cantar á alborada
Nós campos da miña terra!
Agora mesmo partira,
Partira com' un-ha frecha,
Sin medo as sombras da noite
Sin medo dá noite negra.
E que chovera ou ventara,
E que ventara ou chovera,
Voarïa, e voarïa
Hastra qu' alcanse á vela.
Pero non son paxariño
E irey morrendo de pena
Xá en lágrimas convertida,
Xá en suspiriños desfeita.
Doces galleguiños aires,
Quitadoriños de penas,
Encantadores d' as auguas,
Amantes d' as arboredas,
Música d' as verdes canas
Do millo d' as nosas veigas,
Alegres compañeiriños,
Run, run de tódalas festas,
Leváime nas vosas alas
Com' un-ha folliña seca,
Non permitás qu' aqui morra
Airiños da miña terra,
Qu' ainda penso que de morta
Ei de sospirar por ela.
Ainda penso, airiños aires,
Que dimpois que morta sea,
E aló pó lo camposanto
Dond' enterrada me teñan,
Pasés na calada noite
Runxindo antr' á folla seca,
Ou murmuxando medrosos
Antr' as brancas calaveras,
Inda dimpois de mortiña
Airiños da miña terra,
Éivos de berrar: ¡airiños
Airiños, leváime á ela!
|
|
|
|
FEDERICO GARCÍA LORCA |
|
Poeta e dramaturgo español, que tamén escribiu en galego.
Naceu o 5 de xuño de 1898 en FuenteVaqueros, Granada, no seo dunha familia acomodada. Fillo de Federico García Rodríguez, propietario agrícola, casado en segundas nupcias con Vicenta Lorca, unha mestra en excedencia. En 1909 a súa familia trasládase a Granada e ingresa no Colexio do Sacro Corazón. Cursou estudos de bacharelato, Filosofía e Letras, Dereito e música na súa cidade natal e, entre 1919 e 1928, viviu na Residencia de Estudantes, de Madrid onde coñeceu ao pintor Salvador Dalí, ao cineasta Luís Buñuel e ao poeta Rafael Alberti, entre outros. En 1918 publica o seu primeiro libro, "Impresións e paisaxes" e en 1920 estréase o seu primeiro drama "El maleficio de la mariposa", no Teatro Eslava de Madrid. No ano 1925 pasa a Semana Santa en Cadaqués con Salvador Dalí e a súa familia e escribe "El Paseo de Buster Keaton". En 1929 viaxa á cidade de Nova York, experiencia que o marcará profundamente. En 1933 viaxa á Arxentina onde dirixe representacións das súas obras en Bos Aires. Neste mesmo ano, publica "Oda a Walt Whitman" en México. Cando regresou a España escribiu obras teatrais e foi director do teatro universitario La Barraca. As súas posicións antifascistas e a súa fama convertérono nunha vítima fatal da Guerra Civil española. O 9 de agosto refúxiase na casa do seu amigo Luís Rosales en Granada. A garda civil deteno o 16 de agosto. Fusílano o 19 de agosto e entérrano nunha fosa común nun oliveiral preto de Viznar.
Os seus primeiros poemas aparecen en Libro de poemas, de 1921. No ano 1922 organizou co compositor Manuel de Falla, o primeiro festival de cante jondo, e ese mesmo ano escribiu precisamente o Poema do cante jondo, aínda que non o publicaría ata 1931. O Primeiro romancero xitano, de 1928, é un exemplo de poesía composta a partir de materiais populares. Poeta en Nova York, escribiuno entre 1929 e 1930, pero que non se publicou ata 1940, Tierra e Luna acabouno en 1934, aínda que se publicou postumamente. Posteriormente aparece o seu Llanto por Ignacio Sánchez Mejías, de 1935, elixía composta ao morrer do toureiro. Seis poemas galegos, aparece o mesmo ano. Entre as súas farsas, escritas de 1921 a 1928, destacan Tragicomedia de don Cristóbal e Retablillo de don Cristóbal, pezas de monicreque, e La zapateira prodixiosa, obra de ambiente andaluz. Tamén, Amor de don Perlimplín con Belisa no seu xardín. De 1930 e 1931 son os dramas Elpúblico e Así que pasen cinco anos, obras complexas con influencia da psicanálise. Dúas traxedias r urais son Vodas de sangue, de 1933, e Erma, de 1934. En Doña Rosita la soltera, de 1935, aborda o problema da solteiría, que tamén aparece en La casa de Bernarda Alba, concluída en xuño de 1936, e que a crítica adoita considerar a obra fundamental de Lorca. Ao comezo da súa carreira tamén escribira dous dramas modernistas, El maleficio de la mariposa (1920) e Mariana Pineda (1927).
Queremos destacar a relación que García Lorca mantivo con Galicia, onde se sentiu perfectamente integrado. Froito desta relación escribiu seis poemas en galego, que se poden ler deseguido:
MADRIGAL Á CIBDADE DE SANTIAGO
Chove en Santiago
meu doce amor.
Camelia branca do ar
brila entebrecida ô sol.
Chove en Santiago
na noite escura.
Herbas de prata e de sono
cobren a valeira lúa.
Olla a choiva pola rúa,
laio de pedra e cristal.
Olla o vento esvaído
soma e cinza do teu mar.
Soma e cinza do teu mar
Santiago, lonxe do sol.
Agoa da mañán anterga
trema no meu corazón.
ROMAXE DA NOSA SEÑORA DA BARCA
¡Ay ruada, ruada, ruada
da Virxen pequena
e a súa barca!
A Virxen era pequena
e a súa coroa de prata.
Marelos os catro bois
que no seu carro a levaban.
Pombas de vidro traguían
a choiva pol-a montana.
Mortos e mortos de néboa
pol-as congostroas chegaban.
¡Virxen, deixa a túa cariña
nos doces ollos das vacas
e leva sobr'o teu manto
as foles da amortallada!
Pol-a testa de Galicia
xa ven salaiando a i-alba.
A Virxen mira pra o mar
dend'a porta da súa casa.
¡Ay ruada, ruada, ruada
da Virxen pequena
e a súa barca!
CANTIGA DO NENO DA TENDA
Bos aires ten unha gaita
sobre do Río da Prata
que a toca o vento do norde
coa súa gris boca mollada.
¡Triste Ramón de Sismundi!
Aló, na rúa Esmeralda,
basoira que te basoira
polvo d'estantes e caixas.
Ao longo das rúas infindas
os galegos paseiaban
soñando un val imposíbel
na verde riba da pampa.
¡Triste Ramón de Sismundi!
Sinteu a muiñeira d'ágoa
mentres sete bois de lúa
pacían na súa lembranza.
Foise pra veira do río,
veira do Río da Prata
Sauces e cabalos núos
creban o vidro das ágoas.
Non atopou o xemido
malencónico da gaita,
non viu o inmenso gaiteiro
coa frolida d'alas:
triste Ramón de Sismundi,
veira do Río da Prata,
viu na tarde amortecida
bermello muro de lama.
NOITURNIO DO ADOESCENTE MORTO
Imos silandeiros orela do vado
pra ver ô adolescente afogado.
Imos silandeiros veiriña do ar,
antes que ise río o leve pro mar.
Súa i-alma choraba, ferida e pequena
embaixo os arumes de pinos e d'herbas.
Agoa despenada baixaba da lúa
cobrindo de lirios a montana núa.
O vento deixaba camelias de soma
na lumieira murcha da súa triste boca.
¡Vinde mozos loiros do monte e do prado
pra ver o adoescente afogado!
¡Vinde xente escura do cume e do val
antes que ise río o leve pro mar!
O leve pro mar de curtiñas brancas
onde van e vên vellos bois de ágoa.
¡Ay, cómo cantaban os albres do Sil
sobre a verde lúa, coma un tamboril!
¡Mozos, imos, vinde, aixiña, chegar
porque xa ise río m'o leva pra o mar!
CANZÓN DE CUNA PRA ROSALÍA DE CASTRO
¡Érguete, miña amiga,
que xa cantan os galos do día!
¡Érguete, miña amada,
porque o vento muxe, coma unha vaca!
Os arados van e vén
dende Santiago a Belén.
Dende Belén a Santiago
un anxo ven en un barco.
Un barco de prata fina
que trai a door de Galicia.
Galicia deitada e queda
transida de tristes herbas.
Herbas que cobren teu leito
e a negra fonte dos teus cabelos.
Cabelos que van ao mar
onde as nubens teñen seu nidio pombal.
¡Érguete, miña amiga,
que xa cantan os galos do día!
¡Érguete, miña amada,
porque o vento muxe, coma unha vaca!
DANZA DE LÚA EN SANTIAGO
¡Fita aquel branco galán,
olla seu transido corpo!
É a lúa que baila
na Quintana dos mortos.
Fita seu corpo transido
negro de somas e lobos.
Nai: a lúa está bailando
na Quintana dos mortos.
¿Quén fire potro de pedra
na mesma porta do sono?
¡É a lúa! ¡É a lúa
na Quintana dos mortos!
¿Quen fita meus grises vidros
cheos de nubens seus ollos?
¡É a lúa! ¡É a lúa
na Quintana dos mortos!
Déixame morrer no leito
soñando con froles d'ouro.
Nai: a lúa está bailando
na Quintana dos mortos.
|
|
|
|
FRANCISCO FERNÁNDEZ DEL RIEGO |
|
Francisco Fernández del Riego, nacido en Vilanova de Lourenzá (Lugo) no ano 1913, é unha das figuras máis relevantes do ensaio e a crítica literaria galega.
Avogado de profesión, comezou a militar nas filas do galeguismo durante o período republicano, intervindo en diversos proxectos do grupo Nós e o Seminario de Estudos Galegos.
Xunto con Ramón Piñeiro e Xaime Illa Couto, foi un dos principais artífices da Editorial Galaxia (1950), empresa que liderou o proceso de restauración cultural na posguerra. Desta iniciativa xurdiu a revista Grial (1963), que Del Riego dirixiu en colaboración con Piñeiro durante os primeiros cen números e onde participaría asiduamente con artigos e recesións literarias.
Autor dunha extensa obra, o intelectual galeguista cultivou o ensaio sobre a cultura e a literatura galegas (Cos ollos do noso esprito, 1949-; Historia da literatura galega, 1951; Galicia no espello, 1954; Diccionario de escritores en lingua galega, 1990; A xeración Galaxia, 1996) e estranxeiras (Letras do noso tempo, 1974; Escritores de Portugal e do Brasil, 1984), a narrativa (O cego de Pumardedón, 1992; Mondoñedo, 1992) e a literatura de viaxes (As peregrinacións xacobeas, 1983; O camiño de Santiago, 1992; Galicia, 1994). Redixiu varias biografías (Ánxel Casal e o libro galego, 1983; Antolín Faraldo, o gran soñador, 1998), deu ao prelo dúas antoloxías poéticas (Do dezanove ós continuadores, 1976; Do posmodernismo ós novos, 1980), editou varios vocabularios galego-castelán e asinou innúmeros artigos xornalísticos. Tamén publicou un libro de memorias, O río do tempo (1991).
Foi director da Real Academia Galega, entidade en que ingresara en 1960 cun discurso titulado Un país e unha cultura. A idea de Galicia nos nosos escritores, e da Biblioteca da Fundación Penzol.
Polo seu importante contributo á nosa cultura, Fernández del Riego foi recoñecido con numerosos galardóns (Premio Trasalba, Premio Pedrón de Ouro, Medalla de Ouro da Cidade de Vigo, Premio de creación Cultural da Xunta de Galicia, Premio Celanova, a casa dos Poetas, etc.). Así mesmo, foi nomeado Doutor Honoris Causa pola Universidade de Vigo e Galego Egrexio pola Fundación dos Premios da Crítica.
· Letras do noso tempo
· Lourenzá
· Luis Seoane desde a memoria
· Manual de historia da literatura galega
· Manuel María
· Na espera do amigo
· O cego de Pumardedón
· O río do tempo. Unha historia vivida
· O século XIX
· O señor da casa grande de Cima de Vila
· Os camiños galegos na andadura de don Ramón María del Valle-Inclán
· Ourense sentimental
· Palabras a eito
· Pensamento galeguista do século XIX
· Pensamento galeguista do século XX
· Portugal norteño
· Presencia de Vigo na industria do libro e nas publicacións periódicas
· Roberto Blanco Torres (1891-1936)
· San Andrés de Teixido
· Sinais dunha cultura
· Un epistolario de Ramón Piñeiro
· Un país e unha cultura. A idea de Galicia nos nosos escritores
· Vigo sentimental
· Vocabulario Galego-Castelán, Castellano-Gallego |
|
|
|
EDUARDO BLANCO AMOR |
|
Eduardo Branco Amor (Ourense, 14 de setembro de 1897 - Vigo, 1 de decembro de 1979) foi un escritor e xornalista, que escribiu tanto en galego como en castelán.
O seu pai abandonou o fogar familiar cando Eduardo só contaba tres anos. En 1915, á idade de dezasete, empezou a traballar como secretario de dirección no Diario de Ourense. Durante esta época frecuentou os faladoiros de Vicente Risco, figura que tivo unha importancia decisiva na súa futura defensa e promoción da cultura galega. En 1919 emigrou a Bos Aires, onde continuou en contacto con intelectuais galegos da emigración, tomando parte activa na Federación de Sociedades Galegas, fundada en 1921, que pretendía aglutinar a todos os inmigrantes galegos. En 1923 fundou con Ramiro Illa Couto a revista Terra, en lingua galega. Máis adiante participou tamén noutra publicación galeguista, Céltiga. En 1926 entrou a formar parte do diario arxentino A Nación, onde coñeceu a escritores arxentinos como Leopoldo Lugones, Horacio Quiroga, Borges, Sabato e Mallea.
En 1927 iniciou a súa carreira literaria, coa novela Os Nonnatos, á que seguiu, ao ano seguinte, o libro de poemas Romances Galegos.
En 1928 regresou a Galicia como correspondente do diario A Nación. Durante este primeiro regreso coñeceu a Castelao e a varios intelectuais do Partido Galeguista e o grupo Nós, e escribiu Poema en catro tempos, que publicaría posteriormente en Arxentina en 1931. Desde Bos Aires colaborou máis tarde coa revista Nós con varios poemas e tres capítulos da súa novela inconclusa A escadeira de Jacob.
Volveu instalarse en España como correspondente da Nación entre 1933 e 1935, e coñeceu en Madrid a Federico García Lorca, co que lle uniu unha gran amizade.
Defendeu desde Arxentina a legalidade republicana cando se produciu o estalido da guerra civil española. Durante os 20 anos seguintes utilizou en exclusiva o castelán na súa obra literaria, con obras como Os medos (1936) ou A catedral e o neno (1948). En 1956 regresou ao galego con Cancioneiro, e en 1959 publicou unha novela de gran importancia para a renovación da narrativa galega, A Esmorga.
En Bos Aires fundou e dirixiu o Teatro Popular Galego. Tamén foi director da revista Galicia, publicada polo Centro Galego de Bos Aires.
Regresou a España en 1965, e publicou outra obra que tivo gran repercusión, o libro de contos Os biosbardos (1962). A súa última etapa foi moi fecunda, a pesar de ser postergado pola cultura oficial: en 1970 deu a luz unha nova edición da Esmorga, e en 1972 apareceu a extensa novela Xente ao lonxe. Nos seus últimos anos prestou gran atención ao xénero teatral, con obras como Farsas para Monicreques (1973) e Teatro pra a xente (1975).
Faleceu en Vigo en 1979.
Moitas das súas obras narrativas (A Esmorga, Xente ao lonxe, Vos biosbardos) desenvólvense nunha cidade ficticia, Auria, trasposición literaria da súa Ourense natal. Os críticos atoparon nas súas ficcións ecos de autores como Valle-Inclán ou Eça de Queiroz.
Obra en galego:
Os Nonnatos (narrativa, 1927)
Romances galegos (poesía, 1928)
Poema en catro tempos (poesía, 1931)
A escadeira de Jacob (narrativa, inconclusa)
Cancioneiro (poesía, 1956)
A esmorga (prosa, 1959). Traducido ao español: la parranda (1960).
Vos biosbardos (contos, 1962). Traducido ao español: las musarañas (1975)
Xente ao lonxe (narrativa, 1972). Traducido ao español: "Aquella gente..." (1976)
Farsas para monicreques (teatro, 1973)
Teatro pra xente (teatro, 1974)
Poemas galegos (poesía, 1980)
Proceso en Jacobusland (Fantasía xudicial en ningures) (teatro, 1980)
Castelao escritor (Ensaio 1986)
A contrafío (Ensaio, 1993)
Obra en español:
Horizonte evadido (poesía, 1936)
En soledad amena (poesía, 1941)
La catedral y el niño (narrativa, 1948)
Chile a la vista (ensayo, 1950)
Las buenas maneras (ensayo, 1963)
Los miedos (novela, 1963)
O día 1 de decembro o PEN Club Galego, a Deputación de Ourense e máis o Concello homenaxearon a Eduardo blanco Amor no se 28 cabodano, coincidindo coa tradución ao francés da obra cumio da novela galega do século XX, "A ESMORGA". Xa se pode atopar nas librerías, editada por Gallimard co título LA NOCE, termo francés que vén significar andar de troula. Coa novela, comeza a colección Terre de brume dedicada aos clásicos da Literatura galega e promovida polo PEN Clube de Galicia en colaboración coa Casa de Galicia de Toulouse, onde desde hai anos se realizan unhas xornadas de promoción dos escritores galegos. Segundo subliña Luís González Tosar, presidente do PEN e impulsor desta iniciativa, a tradución ao francés "é a mellor homenaxe que se lle pode facer a Blanco Amor e a unha das súas mellores amigas, a hispanista Marie Laffrance, que sentía grande admiración polo escritor galego".
A esmorga foi traducida por Vicent Ozana coa participación de dous profesores galegos en Toulouse, Fátima Rodríguez López e Xosé Antonio Pérez Bouzas.
O compromiso de Tosar con Blanco Amor vai máis alá e o seu próximo obxectivo é lograr "que A esmorga estea tamén en inglés, porque é incomprensible que a estas alturas aínda non sexa accesible aos lectores británicos". Tamén lle gustaría ao presidente do PEN que a novela se reeditase en castelán xa que "a súa edición, traducida polo propio Blanco Amor, é practicamente inencontrable". La parranda, que é como se titula a obra en castelán, tamén foi levada ao cine por Gonzalo Suárez.
POESÍAS (obra completa. Galaxia. Ed.1992)
Á memoria de Amado Carballo
FUNCIÓN
Pra ver a función do abrente
que xa na outra banda brilla,
van as ondas ledamente
a mercar primeira fila.
SEITURA
Nas leiras do firmamento
tremen de medo e tristura
as estrelas, no momento,
en que o luar, coitel famento
vai comenzar a seitura.
DANZA
Aquel vello castiñeiro,
esquecendo a súa cañota,
ergue os brazos rexoubeiro;
ouce do vento o punteiro
e quere bailar a jota.
TRÁFICO
Aquel orfo piñeiro
que move decote as velas
dirixe por bon camiño
o tráfico das estrelas.
CORAL A CASTELAO(Música do mestre Pedro Antolín, estreado polo Coro Castelao, do Centro Galego de Caracas).
Por ti canta o sol ledo
e a montaña senlleira,
a estrela tecedeira
e o fero e doce mar.
Por ti canta o arboredo,
o grau na sementeira,
a rosa na roseira
e o paxaro no ar.
Laude a ti, gabanza a ti, Galiza en ti
máis forte a máis fermosa.
O Verbo en ti, a espranza en ti,
xuremos:¡Terra a Nosa!
Fidel á túa promesa
no alén do teu roteiro
o canto mariñeiro
da Patria estase a ouvir.
No sulco, viva, acesa,
túa voz, xermolo inteiro,
irmán, ronsel, guieiro,
túa voz: noso porvir.
Laude a ti, gabanza a ti,Galiza en ti
máis forte e máis fermosa.
O verbo en ti, e espranza en ti,
xuremos:¡Terra a Nosa!
Desde aquí tamén se pode acceder ao RECITAL ANTOLÓXICO DA POESÍA GALEGA DOS SÉCULOS XII ao XX.
Esto é posible grazas a que o 24 de xullo de 1956, o Teatro Castelao do Centro Galego de Bos Aires viviu unha emocionante xornada. EDUARDO BLANCO AMOR, dirixindo a varios destacados actores galego-arxentinos, organizou un recital que pretendía abranguer toda a literatura galega até a actualidade do momento.
Esta edición histórica, localizada nos arquivos do Centro Galego de Bos Aires e editada por primeira vez polo Arquivo Sonoro de Galicia en 1998. Esta é a versión dixitalizada desta emocionante traxectoria pola historia da poesía galega nas voces de Eduardo Blanco Amor, Fernando Iglesias "Tacholas", Lito López, Lita Soriano, Anita Fontao e Pilar Lebrón.
Unha vez que se acceda á páxina pódese escoitar o audio en MP3 pinchando sobre o título de cada un deles.
Coordinación Editorial: Afonso Vázquez-Monxardín;
Transcrición: Miruca Parga; Limiar: Carlos Laíño |
|
|
|
BREOGÁN RIVEIRO VÁZQUEZ |
|
O vindiro día 13 de decembro, xoves, entre as 9.20 e as 10:30 horas, visitaranos o escritor Breogán Riveiro Vázquez. Neste trimestre acudirá a charla coloquio o alumnado de 1º curso da E.S.O., que foron os que leron o seu libro: "Tonecho de Rebordechao"
Breogán Riveiro Vazquez
Montevideo, 1967
Cursou estudios de Náutica e Inxeñería. Traballa no sector audiovisual desde 1988.
Autor da TV movie ?Voltar á casa?; desenvolveu dúas comedias de situación para televisión (?Casa Cuartel? e ?Don Tomás?).
É o co-creador do formato e a idea xeral da serie documental ?A Memoria Cotiá?, e guionista de moitos traballos realizados en Formato, entre eles ?Sons do Pórtico?, ?Ortegal?, ?Isidoro Zorzano?, ?Bergantiños?, ?Valdeorras?, ?O Pobo do mar?, ?Montse Grases?, ?Nations in Bloom , ?Os Ancares?.
Como escritor ten publicados varios relatos curtos e dous libros: ?O vendedor de Mazás? (Ed. Espiral Maior) gañador do Premio Cidade da Coruña de Narrativa Fantástica e ?O Asasino Bífido? (Ed. Ir Indo), Premio Raíña Lupa 2005 por ?Tonecho de Rebordechao?, finalista en el I Premio de Relato por Entregas de La Voz de Galicia. Conseguiu tamén o Premio Literario da ?Curuxa do Humor? por ?O Artigo?, e o Premio Casa de Andalucía de Relatos por ?El duendecillo?.
Como realizador ten realizado varias ducias de documentais e promocionais, entre eles ?Comarcas de Galicia: Valdeorras?; ?Todos os camiños? (documental gravado en Kenia, Filipinas, Ecuador, Eslovaquia, España e Italia); ?OTRI? (premiada cun AGAPI); e a maior parte dos programas da serie ?A Memoria Cotiá?, como ?A familia ben, gracias?, ?Memorias dun pobo labrego?, ?Xóvenes dun siglo?, ?A lingua?, ?Xogos da infancia?, ?Periodistas: ó fio da realidade?, ?Unha visión lonxana?; Actualmente en proceso de produción do documental ?Mundos Cativos?; e moitos outros traballos tanto para televisión como para empresas e institucións.
Foi Director de Fotografía en moitas das producións da empresa Formato, en U-Matic, Betacam SP e Betacam Dixital.
|
|
|
|
ANTONIO FRAGUAS |
|
A finalidade desta Fundación é proxectar, conservar e dinamizar o patrimonio que D. Antonio Fraguas e toda a xeración por el representada, crearon e rescataron para a conservación futura da memoria de Galicia.
Se tes interese, podes acceder a ela desde este lugar. |
|
|
|
JOHN RUTHERFORD |
|
JOHN RUTHERFORD
Naceu en Inglaterra no ano 1941, nunha aldea que se chama Saint Albans. É profesor de lingua e literatura hispánicas no Queen?s College de Oxford, amais de director do Centro de Estudos Galegos da mesma universidade. No ano 2007 recibiu o premio Trasalba (24 edición), que se lle entregou na Casa Grande de Cimadevila do concello de Amoeiro, Ourense, por unir o galeguismo a outras culturas. Ao fío desto Víctor F. Freixanes comenta (La Voz de Galicia 23-6-07) que ?non só homenaxeamos os seus méritos, que serían de abondo. Homenaxeamos unha tradición que se cadra poucos coñecen: a daqueles que, non sendo galegos de nación de nós, dedicaron (e dedican) o seu esforzo, o seu talento, os seus recursos e o seu tempo a estudar e difundir dende fóra de Galicia a nosa identidade cultural e a nosa lingua.? Nesta edición o premio, feito por Isaac Díaz Pardo, foi unha lámina e un debuxo que di: ?somos un pobo abandonado dende hai nove séculos que agarda restos deturpados da súa identidade, e agradecemos a quen nos bota unha man dende fóra estudándonos, como fai o profesor Rutherford?. Ademais recibiu un exemplar do libro titulado John Rutherford, Mar por medio, título que obedece aos encontros anuais chamados así, Mar por medio, que John R. mantiña cos seus amigos entre 1991 e 2004. Nel, grazas a María Liñeira e Dolores Vilavedra, podemos ler os comentarios que os seus amigos foron deixando.
A súa vinculación con Galicia está ligada a Ribadeo, tal e como conta na entrevista publicada en La Voz de Galicia o 23 (Víctor F.Freixanes) e 25 (Jesús Manuel García)de xuño de 2007, polo que se considera galego de Ribadeo. ?Nacín inglés e funme facendo galego?. Alí chegou por casualidade, pois ía estudar Historia pero cambiou para linguas. Como el di, ?non era bo estudante e non dominaba ben o español, así que os profesores recomendáronme que fose a España?. Coincidiu que naquel intre alguén pediu un intercambio para Ribadeo. Unha vez alí descubriu que a xente se sentía orgullosa de seu lugar, que gustaba do seu. Sentimento do que carecía no barrio onde el vivía en Londres. Sorprendido pola defensa que a xente facía do seu, el asumiuno como propio e pasou a formar parte da súa idiosincrasia; é dicir, é galego de seu. Iso non quere dicir que non bote de menos na actualidade os costumes daquela Galicia que coñeceu ao arribar a Ribadeo no ano 1959, que penetrou nel dun xeito determinante, e que para elo colaborou, sen lugar a dúbidas, a muller coa que casou Tita García Méndez. Na entrevista prosegue comentando que a literatura galega conseguiu moitas cousas e avanzou, pero precisa de máis presenza fóra do país. En Inglaterra fixo unha antoloxía de contos de Ferrín, que publicou unha editorial galesa e como era galesa, a prensa inglesa non publicou nin unha soa referencia.
A publicación en galego da novela ?As frechas de ouro? considéraa como a culminación da súa plena integración en Galicia. Empezouna a escribir en inglés, pero, como el di: ?non me saía, resultábame fría, pouco literaria, pensei que non estaba dotado para a literatura e que só podía escribir nesa prosa académica.? Antes de aparcar o libro probou a escribir en galego e viu que a cousa funcionaba. Escribiu este libro, que trata sobre o Camiño de Santiago, cunha carga chea de ironía e humor, onde describe as dificultades e satisfaccións dos peregrinos, a súa vivencia cotiá reflíctidas nunha viaxe literaria na que a ficción e a realidade se superpoñen e mesturan para chegar a unha obra deliciosa, unha sorpresa para as nosas letras.
O vindeiro sábado día 4 de outubro de2008 será nomeado membro de honra da Real Academia Galega. |
|
|
|
|
|
|
|
|