| Pandereiteir@s e festeir@s da beira atlántica da Galiza |
|
|
|
|
| Malmequer |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Os Franco exhiben o seu patrimonio |
|
 A familia do dictador garda na Casa Cornide dúas esculturas do século XII do Mestre Mateo que estaban no Pórtico da Gloria e que agora móstranse temporalmente no Kiosco Alfonso.
Un nobre compostelano, o conde Gimonde, vendeu en 1947 dúas esculturas do Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago ao Concello de Santiago por 60.000 pesetas. Trece anos despois foron regaladas ao entón Xefe do Estado Francisco Franco, que primeiro instalounas como parte da decoración do pazo de Meirás e despois trasladounas á vivenda que posúe na Coruña, a Casa Cornide. As dúas pezas do século XII poden verse por primeira vez, aínda que só ata o día 7 de setembro, no Kiosco Alfonso, xa que a familia do dictador cedeunas para a exposición Alfonso IX e a súa época, coa que se conmemora o 800 aniversario da cidade.
A mostra do Kiosco Alfonso IX informa escuetamente nun pequeno cartel de que estas obras pertencen a un particular da
Coruña, aínda que o catálogo si explica a historia destas esculturas, ás que describe como "de gran calidade e dunha factura moi coidada" malia a erosión que presentan xa que logo séculos á intemperie no Pórtico da Gloria primeiro e despois nos xardíns e as casas polas que foron pasando tras ser desmontadas en 1519.
Estas dúas figuras están datadas entre os anos 1188 e 1211 e teñen unha altura de 1,78 e 1,70 metros cada unha. Unha delas está rota e pegada. Son dúas pezas espectaculares polo tamaño, polas súas características escultóricas e pola expresividad dos rostros: son dous anciáns sentados de longas melenas e barbas moi definidas, con vestiduras amplas e con pergaminos nas súas mans. Históricamente identificóuselles como Abraham e Isaac, os patriarcas do pobo xudeu, aínda que a escaseza de atributos concretos e a perda da policromía impide afirmalo con total certeza.
Os expertos en arte atribúen as pezas ao grupo de escultores do taller do Mestre Mateo, que se encargaban dos profetas e apóstolos do pórtico. Do mesmo xeito que outras figuras do Pórtico da Gloria, no seu día tiveron unha escritura nos pergaminos que portan e que permitise coñecer a que personaxes representan con seguridade.
Estas esculturas estaban ubicadas segundo os expertos na entrada do Pórtico da Gloria, nas columnas exteriores. O pórtico que hoxe coñécese é distinto ao orixinal do Mestre Mateo, que tiña unha decoración escultórica na fachada exterior occidental da catedral. Dúas pezas desta antiga decoración aínda se conservan na fachada do Obradoiro; e outras dous similares ás que se mostran na Coruña foron adquiridas polo Museo de Pontevedra. Algunhas están noutras coleccións particulares.
O historiador galego Fermín Bouza Brey sinala nunha publicación de 1933 que estas pezas eran propiedade do Conde de Gimonde, Santiago Puga Sarmiento, que as tiña nunha das súas casas preto de Santiago. O Concello compostelano interesouse por adquirilas e pediu consello ao escultor Francisco Asorey e ao comisario do Patrimonio Artístico, Manuel Chamoso. Ambos apoiaron a proposta da compra das esculturas ao conde de Gimonde, venda realizada por 60.000 pesetas. Con todo o conde incluíu na escritura da venda unha cláusula que establecía que debían permanecer indefinidamente como patrimonio do Concello compostelano e se por calquera circunstancia saían del -por donación, venda ou depósito-, a Corporación municipal debía entregar unha indemnización de 400.000 pesetas.
A cláusula con todo non se respectou pois en 1960 as esculturas de Abraham e Isaac foron regaladas ao xeneral Francisco Franco Bahamonde que as colocou no pazo de Meirás, onde xa posuía outras pezas importantes: un cruceiro que representaba ao Santo dous Croques, tamén do Pórtico da Gloria; a réplica do relevo da praza das Bárbaras da Coruña; unha fonte de granito barroca do século XVIII e outra rococó do XVII. A estas pezas únense unha capela cun importante retablo, así como a biblioteca que pertenceu á escritora Emilia Pardo Bazán. Todos estes obxectos aínda permanecen en Meirás, aínda que estas pesadas esculturas da Catedral de Santiago trasladáronse á Casa Cornide, fronte á colegiata.
A exposición do 800 aniversario da cidade da Coruña só inclúe catro pezas coruñesas. Unha delas está en Madrid en mans dun particular: un vellón, unha moeda acuñada na cidade herculina entre 1188 e 1230. As outras tres son: as dúas esculturas da familia Franco; a reprodución dun instrumento medieval, un organistrum, realizado en 1990 baixo o patrocinio da Fundación Pedro Barrié da Maza; e a peza central da mostra, o documento de 1286 no que se fai referencia á concesión do fuero á cidade da Coruña en 1208.
Este documento deu orixe a un xogo entre os visitantes da mostra: o de achar en que parte do longo pergamino faise referencia á Coruña. Moitos se van sen velo polo que as pistas son necesarias: na sétima liña empezando por arriba, case á altura da palabra Sancho en cor azul, é onde se le: "Concilio de Curunia". Á beira figura a extensión inicial deste concejo: un radio de dous leguas.
A mostra tamén alberga un pergamino fechado en 1250 no que o rei Alfonso IX concede o fuero ao burgo de Castro Caldelas (Ourense). A peculiaridade do documento é que o documento é un dos máis antigos e valiosos testemuños da produción primitiva en lingua galega. Este documento escribiuse en latín e en galego e esta última copia, que se ve agora na Coruña, pertence ao arquivo dos duques de Alba e gárdase no seu Palacio de Liria.
Os cristos crucificados, o maravedí de ouro de 1202 que se garda no Museo Arqueológico Nacional de Madrid; o coro pétreo da catedral de Santiago coas cabezas de tres cabalos; os cofres e a pomba eucarística do taller de Limoges, son algunhas das pezas da exposición que máis gustan aos visitantes, que tamén sinalan a súa sorpresa por pezas como o que parece unha tijera xigante e que en realidade é unha abrazadera para alzar pedras de ferro forxado; ou uns zapatos do ano 1187, uns escarpíns de coiro, corcho, pan de ouro e pigmentos que se gardan nun monasterio en León.
Entre as pezas máis admiradas figuran dúas espadas, sobre todo unha do rei Fernando III, de mediados de XIII e realizada en ferro labrado, cristal de roca, cornalina e prata dourada. Tamén se mostra outra, da mesma época, en ferro, bronce, esmalte, madeira e coiro, que conta cunha curiosa historia: é unha espada medieval, de combate, pero tamén lla coñece como a espada de Santa Casilda e atribuíanselle propiedades milagrosas: ao parecer curaba as molestias da menstruación.
|
|
|
|
|
| Deixa o teu comentario |
|
|
|
|
|
