"Excítanme eses días
de flores sen alcance...
e marzo que aínda insiste
en debuxar con xiz as ameixeiras..."
Manuel Álvarez Torneiro, Os ángulos da brasa
Aproveitamos esta data da primavera para coñecermos mellor a un poeta humilde, Manuel Álvarez Torneiro:
Escoitemos logo un seu poema, Habitante único:
Este poeta humilde foi o último Premio Nacional de Poesía 2013 polo seu último libro "Os ángulos da brasa",do que dicía:«Penso que este libro non é un produto estándar, nin frívolo, nin lúdico, nin simplista, que incide nunha realidade que é tan persoal como plural». O premio concedido polo Ministerio de Educación, Cultura e Deporte para distinguir a obra de autor español escrita en calquera das linguas oficiais do Estado e editada en 2012. Está dotado con 20.000 euros.
Manuel Álvarez Torneiro (A Coruña, 1932 traballou durante moitos anos no ámbito do xornalismo, especialmente no xornal a Voz de Galicia, mantivo unha actividade poética ininterrumpida desde o seu debut tardío coa obra Memoria dun silencio (1982).
A súa traxectoria inclúe os títulos Rigorosamente humano (1995, Premio Esquío); Luz de facer memoria (1999, Premio González Garcés e Premio da Crítica); Campo segado (2001); Epicentro (2003); Setembro Stradivarius (2004); Parábola do incrédulo (2006) e Os ángulos da brasa publicado en 2012 na colección Tambo de Factoria K da editorial pontevedresa Kalandraka. Este poemario obtivera xa o Premio da crítica de poesía en lingua galega e o Premio Ánxel Casal. Escoitemos de novo ao poeta pouco despois de recibir o premio nunha biblioteca da Coruña:
Abril é penetrante ata drogar
a saúde que teño
a salvo nas palabras...
¡Canta,
paxariño, can-
ta?de ponliña en pon-
la,?que o sol se levan-
ta?polo monte ver-
de,?polo verde mon-
te,?alegrando as her-
bas,?alegrando as fon-
tes!...
¡Canta, paxariño alegre,
canta!
¡Canta porque o millo medre,
canta!
Canta porque a luz te escoite,
canta!
Canta que fuxeu a noite.
Noite escura
logo ven
e moito dura
co seu manto
de tristura.
Con meigallos
e temores,
agoreira
de dolores,
agarimo
de pesares,
cubridora
en todo mal.
¡Sal...!
Que a auroriña
o ceu colora
cuns arbores
que namora,
cun sembrante
de ouro e prata
teñidiño
de escalrata.
Cuns vestidos
de diamante
que lle borda
o sol amante
antre as ondas
de cristal.
¡Sal...!
señora en todo mal,
que o sol
xa brila
nas cunchiñas do areal;
que a luz
do día
viste a terra de alegría;
que o sol
derrete con amor a escarcha fría.
II
Branca auro- ra
ven chegan- do
i ás porti- ñas
vai chaman- do
dos que dor- men
esperan- do
¡o teu folgor!...
Cor...
de alba hermosa
lles estende
nos vidriños cariñosa,
donde o sol tamén suspende,
cando aló no mar se tende
de fogax larada viva,
dempois leve, fuxitiva,
triste, vago resprandor.
Noite escura
logo ven,
e moito dura
co seu manto
de tristura,
con meigallos
e temores,
agoreira
de dolores,
agarimo
de pesares,
cubridora
en todo mal,
¡sal!...
¡Sal!
Señora en todo mal,
que o sol
xa brila
nas cunchiñas do areal,
que a luz
do día
viste a terra de alegría,
que o sol
derrete con amor a escarcha fría.
¡Arriba
todas, rapaciñas do lugar!,
que o sol
i a aurora xa vos vén a dispertar.
¡Arriba!
¡Arriba, toleirona mocidad!,
que atru-
xaremos-cantaremos o ¡¡¡ala...lá!!!...
Na edición deste domingo de Praza Pública podemos atopar esta reportaxe sobre 12 couces ou erros que presentan distintos rótulos ou carteis, aparentemente corrcetos ortograficamente. Apurando esa capacidade que temos de ver doutro xeito as cousas, bótalle un ollo!
Nós lembramos algunhas das tradicións máis emblemáticas do noso Nadal do 24 de decembro ata o 6 de xaneiro:
-24 Nadal: Noiteboa
-Tizón de Nadal
-Bacallau e pan de noces
-Roldas de paxoliñas,vilancicos e a misa do galo.
-Nadais e aguinaldos -28 de decembro: Santos Inocentes e outras trasnadas. -31 de decembro: Noitevella.
-Lumeiras e o Apalpador.
-Aninovos e Manueles. -5 Noite de Reis
-Cantos e Danzas de Reis (Fin do mundo,
reixes do Cebreiro? precedentes do Entroido)
Pero de onde saíron a Arboriña de Nadal e Papá Noel ?
Son dous elementos que tradicionalmente, hai cincuenta anos comezaron a introducirse nas nosas casas por influencia doutras culturas.
Nós celebrabamos o Nadal con beléns e cántigas, e aínda que había tamén figuras como o Apalpador nas montañas de Lugo e Ourense, en xeral esperabamos os agasallos na noite de Reis.
Comecemos polo que celebramos no día 24 de Nadal, é dicir, o nacemento e utilicemos este vídeo e unha fermosa cantiga tradicional adaptada recentemente polo grupo Berroguetto:
Este é o texto do nadal tradicional:
Cara Belén camiña unha nena ocupada
fermosa canda ela San Xosé a acompaña.
Chegaron a Belén e pediron pousada,
responderon desde dentro con voz alborotada
-Quen chama a miña porta, quen a miña porta chama?
-Somos Xosé e María que pedimos pousada
- Se traen cartos que entren e se non que se vaian.
- Cartos non traerei máis que un real de prata
-Iso é poucos cartos, pídano noutra parte.
San Xosé se apenaba, María o consolaba.
Non te apenes Xosé, non te apenes por nada,
que máis cartos ti queres que Isto que me acompaña?
Outra das particularidades do noso Nadal é a figura do Apalpador:
Un ciclo, o de Nadal, que remata o 6 de xaneiro coas danzas de Reis coma estas:
Segue crecendo este