Presentan no sistema máis común vogal tónica semiaberta
? As vogais de abertura media que portan un acento diacrítico: vén, só, póla, óso, présa,...
? Os substantivos rematados en -el ou -ol e os seus plurais: papel, papeis,tonel, toneis, caracol, caracois, farol, farois.
? Os verbos da 2ª conxugación (-er) con vogal radical -e- ou -o- que presentan alternancia vocálica, nas segundas persoas do Pres. Ind.: bebes, bebe, beben, comes, come, comen
? Os verbos da 3ª conxugación (-ir) con vogal radical -e- ou -u- que presentan alternancia vocálica, nas segundas persoas do Pres. Ind.: serves, serve, serven, foxes, foxe, foxen
? As formas verbais do tema de perfecto (pretérito, antepretérito, pretérito de subxuntivo e futuro de subxuntivo) irregular: coubeches, coubera, coubese, couber...
? Os nomes das seguintes letras: e, efe, ele, eme, ene, eñe, erre, ese, o.
Presentan vogal tónica semipechada
? Os verbos da segunda conxugación con vogal radical -e- ou -o- que presentan alternancia vocálica, na 1ª persoa do Pres. Ind., no Pres. Subx. e no Imperativo: bebo, beba, bebas. Como, coma, comas.
? As formas dos verbos da primeira conxugación nas que a vogal -e- ou -o- vai seguida de -i- ou de consoante palatal (grafías x, ch, ll, ñ ) e nos verbos rematados en -ear ou -oar:
Deite, axexa, pechas, tellan, empeña, coxean.
Loita, despexas, acocha, ollan, soñas, voas
? As formas do tema de perfecto dos verbos ser e ir: fomos, fora, fose, for.
? As formas verbais do tema de perfecto regular: collemos, collera, collese, coller.
? As formas do infinitivo: coller, collermos..., pór, pormos,...
? Os nomes das seguintes letras: be, ce, de,gue,pe, que, te, xe, ceta.
? A maior parte das palabras acabadas en -és: coruñés, vigués, montañés,...
? As palabras nas que -o- forma ditongo con -u-: touro, tesouro,...
? Os nomes acabados en: -edo (medo), -ello (cortello), -eo (feo), -eza (grandeza), -ón (corazón), -or (matador), -oso (fermoso).
? O o e o e cando están en posición postónica son sempre pechados: débeda, ávrego, conde
morto, símbolo |
